Κυριακή 30 Ιουνίου 2019

Ο Προκόπης με κέρασε ένα καφέ και με έβαλε σε σκέψεις.


Την δεκαετία το 60 η Κοκκινιά φιλοξενεί μεγάλες μορφές του ρεμπέτικου στον Περιβόλα και τον Κεφάλα, ωστόσο υπάρχει μια άλλη  χαμένη , σχεδόν μυστική μουσική παράδοση που ακουγόταν σε πιο μικρά ταβερνάκια και σε γλέντια στα προσφυγικά σπίτια: Τα μικρασιάτικα τραγούδια με Ούτι που έπαιζε ο κυρ Χρήστος, τρομερός δεξιοτέχνης μουσικός και οι καραμανλίδικοι καρσιλαμάδες με τους οποίους διασκέδαζαν κυρίως Καπαδόκες και Πισίδες τους οποίους συγκέντρωνε ο γιατρός Γιάννης Ταλαμακίδης. Ο Ταλαμακίδης είχε μια μεγάλη συλλογή από σαρανταπεντάρια, με Τούρκικους Καρσιλαμάδες και διοργάνωνε με τους «πατριώτες» , ( όλοι  ήταν δίγλωσσοι με γονείς πολλές φορές μόνο Τουρκόφωνους ) , γλέντια και τσιμπούσια σε σπίτια ή σε κοντινές εκδρομές στην Σαλαμίνα. Έτσι το γλέντι στα Τούρκικα ήταν φυσικό. ( Η σημερινή ιστορική καταγραφή δεν έχει αναδείξει όσο πρέπει την εκτεταμένη Τουρκοφωνία μέχρι το 60 ,σε ορισμένες γειτονιές της Κοκκινιάς και του Κορυδαλλού) . Ο γιατρός όχι μόνο επιμελούνταν την μουσική αλλά είχε μια μοναδική συλλογή με ξύλινα κουτάλια ,με τα οποία χορεύονταν οι Καρσιλαμάδες από τα ζευγάρια. Τις χορευτικές φιγούρες τις δίδασκε ο ίδιος ο Ταλαμακίδης και με ένα περίεργο τρόπο ακολουθούσε μια χορευτική κουλτούρα ενός αστικού Καρσιλαμά , όπου τα ζευγάρια βημάτιζαν και κάποιες ρουτίνες από δυτικότροπους μπάλους . Αυτή η ιδιόρρυθμη μουσικοχορευτική κουλτούρα αναπτύχθηκε στα τέλη του 19 αιώνα κυρίως στα «Σπάρτα» της Πισιδίας, όπου ο εξαγωγικός χαρακτήρας της ταπητουργίας είχε εισάγει δυτικές νόρμες και συνήθειες στην καθημερινότητα  Ο Ταλαμακίδης έκανε μια τρομερή ερασιτεχνική εργασία μουσικολογικής διατήρησης που σχεδόν αγνοήθηκε καθώς κανείς δεν σκέφτηκε να την μαγνητοφωνήσει. Αυτήν την μουσική παράδοση ξαναθυμήθηκα όταν σε μια από τις πρόσφατες διαδρομές μου στην Κοκκινιά , συναντήθηκα μετά από πολλά χρόνια με τον ανιψιό του Ταλαμακίδη , Προκόπη και τα είπαμε στο ιστορικό γωνιακό καφενείο της Οσίας Ξένης.  

-Ξέρεις ο θείος μου δεν είχε παιδιά και κατόρθωσα να σώσω ένα μέρος από την συλλογή με τους δίσκους και τα κουτάλια. Ξέρεις την μανία μου με τις μικρασιατικές αναμνήσεις , προσπάθησα να διασώσω ότι μπόρεσα ενώ το τελευταίο μου εύρημα είναι ένας αυθεντικός αργαλειός χαλιού της Oriental Carpet, με διασωζόμενη την χάλκινη ταμπέλα του 1917.Φαίνεται πως ο αργαλειός ήρθε ατόφιος το 1919 και τον βρήκα εγκαταλελειμμένο σε ένα υπόγειο στην Χαλκηδώνα.   

-Προκόπη θυμάμαι αμυδρά τον θείο σου, φίλο του πατέρα μου και πάντα θυμάμαι τις αναφορές του πατέρα μου για το Τζάμπορι και κάτι για τον «φουκαρά κυρ Σοφοκλή». Τι ήταν αυτά;

-Το 1963 ή 64 γίνεται στον Μαραθώνα το παγκόσμιο προσκοπικό Τζάπορ,δηλαδή η παγκόσμια συνάντηση. Ο Γιάννης έχει πάει Κυριακάτικη εκδρομή με την παρέα του , κουβαλάει πάντα το μικρό φορητό πικάπ και τα κουτάλια. Δεν έχουν προγραμματίσει τίποτα , μπαίνουν στο Τζάμπορι και πέφτουν στην Τουρκική αποστολή. Όλοι μιλάνε Τούρκικα και δεν αργούν να τα βρουν με τους Τούρκους πρόσκοπους. Σιγά σιγά το πράγμα θερμαίνεται και ο Γιάννης φέρνει το πικάπ και στήνεται ένα πανηγύρι άνευ προηγουμένου. Χορεύουν και τραγουδάνε μαζεύεται όλος ο κόσμος και αλλάζει το πρόγραμμα της ημέρας. Όταν τελειώνει το Τζάμπορι τα διεθνή προσκοπικά έντυπα έχουν μοναδική φωτογραφία του Γιάννη, να χορεύει με τους Τούρκους πρόσκοπους. Φαίνεται πως έφυγαν από τον Μαραθώνα το βράδυ στις δώδεκα .

-Και αυτή η μυστηριώδης φράση για τον κυρ Σοφοκλη τι ήταν. Ποτέ κανείς δεν κατάλαβε τι υπονοούσε ωσάν να ήταν κάτι απαγορευμένο.

-Τι να σου πω ρε φίλε. Πρόλαβα το Γιάννη στα τελευταία του και άκουσα την ιστορία που μου φαίνεται και σήμερα τόσο ιδιαίτερη.

-Ξέρεις ο Γιάννης ήταν παίκτης του μπριτζ. Εκείνη την εποχή το μπριτζ στην προσφυγική Κοκκινιά ήταν σχεδόν εξτρεμισμός. Ο Γιάννης έπαιζε σε μια λέσχη στην Αθήνα , κάπου στην Αριστοτέλους όπου γνωρίστηκε με ένα φανατικό , νομίζω παγκόσμιο πρωταθλητή, τον Σοφοκλή Βενιζέλο. Νομίζω ότι γνωρίστηκαν περίπου το 55, 56 . Φαίνεται πως ο Γιάννης , ως καρδιολόγος, παρείχε συμβουλές στον Βενιζέλο και τον εξέταζε που και που. Ο Γιάννης μεσολάβησε στην πρώτη επίσκεψη του Βενιζέλου στην Νίκαια το 1956, από όπου υπάρχει η σχετική φωτογραφία.

-Δηλαδή ο «κυρ Σοφοκλής» ήταν ο Βενιζέλος; Και γιατί φουκαράς;

-Άκου φίλε ,αλλά μην με διακόψεις. Θα σου πω όλη την ιστορία όπως μου την είπε ,  ο Γιάννης λίγο πριν το τέλος

-Ακούω λοιπόν.

-Παρότι ο Γίαννης δεν ήταν σαφής στις πολιτικές του εκφράσεις, είναι σίγουρο πως την δεκαετία του πενήντα ως καλός και κοινωνικός γιατρός κουράριζε τις οικογένειες στελεχών του ΚΚΕ, όπως του Καλούδη, Κεπέση, Αμπατιέλου και άλλους. Ήταν φιλικός με όλους και εχέμυθος. Δύσκολα χρόνια, κάποιοι μπαινοβγαίνουν σε φυλακές , χρειάζονται ιατρικά πιστοποιητικά . Φαίνεται πως ο Γιάννης είναι κάτι παραπάνω από Γιατρός.

-Δηλαδή;

-Φίλε ο Γιάννης ήταν δίαυλος μηνυμάτων από το ΚΚε στον Βενιζέλο……

-Να σου πω οι ιστορικές γνώσεις μου για την περίοδο δεν είναι καλές αλλά το ακούω πρώτη φορά και μου κάνει εντύπωση.

-Σε όλους φαίνεται περίεργο αλλά τα γεγονότα είναι αμείλικτα. Το καλοκαίρι του 60 ο Βενιζέλος πάει στην Μόσχα, συναντάται με τον Χρουτσώφ και στην επιστροφή του κάνει μια πολιτική ανακοίνωση έκπληξη: θέτει θέμα νομιμοποίησης του ΚΚΕ. Για τα δεδομένα της συγκυρίας η πρωτοβουλία είναι εντυπωσιακή καθώς ο Βενιζέλος είναι πρωθυπουργός σε διάφορες περιόδους μεταξύ 46 και πενήντα και έχει την γενική αντικομουνιστική κατεύθυνση της εποχής. Γίνεται σάλος , οι εφημερίδες του επιτίθενται και το θέμα υποβιβάζεται.

-Ο Γιάννης ισχυρίζεται πως έκτοτε ο Βενιζέλος άρχισε να φοβάται για την ζωή του. Το κλίμα της εποχής είναι περίεργο, ακολουθεί η δολοφονία Λαμπράκη. Στις 30 Ιανουαρίου του 64 ο Βενιζέλος έρχεται προεκλογική εκστρατεία στην Νίκαια, συνοδεύεται από τους Διαμαντίδη, Χονδροματίδη και τον Γιάννη. Στην Πλατεία Αγίου Νικολάου μιλάει σε μια ανοικτή συγκέντρωση απέναντι από τον φούρνο του Ντούρα. Εκεί ο Βενιζέλος λιποθυμά ελαφρά και τον επιμελείται ο Γιάννης. Ο Βενιζέλος συνέρχεται και λέει στον Γιάννη «με φάγανε». Ο Γιάννης δεν δίνει σημασία. Την επόμενη μέρα ο Βενιζέλος πάει στην Κρήτη και στην επιστροφή στις 7 Φεβρουαρίου πεθαίνει από πνευμονικό οίδημα. Φίλε ο Γιάννης μου μίλησε για περίεργες καταστάσεις. Το καράβι είναι στη Σύρο, αντί να συνεχίσει στον Πειραιά για να γίνει νεκροψία, γυρίζει στην Κρήτη όπου γίνεται κατ’ ευθείαν η  κηδεία χωρίς πολλά πολλά. Ο Γιάννης δεν είχε όρεξη να μπλέξει και δεν έδωσε συνέχεια. Περίπου όμως μετά από πέντε μήνες τον καλούν στην Ασφάλεια στον Πειραιά. Αυτός νομίζει ότι θα του πουν τίποτα για την Εδα, για την οποία δεν έκανε ανοικτή υποστήριξη, αλλά αυτοί τον ρωτούσαν για το περιστατικό της 30ης Ιανουαρίου. Πως λιποθύμησε ο Βενιζέλος, ποιος ήταν εκεί , τι έγινε. Μετά από αυτό ο Γιάννης ήταν σίγουρος : ο Βενιζέλος ήταν ένας «κυρ Σοφοκλής» που κάποιος «’εφαγε».

-Τι λες ρε φίλε, αυτά δεν τα έχω ξανακούσει η δει ποτέ, είσαι σίγουρος

-Φίλε για τίποτα δεν είναι σίγουρος, αλλά αυτά μου είπε ο Γίαννης. Πάμε να φύγουμε τώρα γιατί αργήσαμε μου φαίνεται

Ο Προκόπης με κέρασε ένα καφέ και με έβαλε σε σκέψεις