Empire Revisited- Κακομαθημένα Παιδιά

 

 

 

Είναι φανερό πως η τελευταία δεκαετία χαρακτηρίζεται από αλλαγές στην διεθνή σκηνή με κύριο χαρακτηριστικό την ρευστοποίηση συμμαχιών και αξόνων που πριν από χρόνια  θεωρούντο σταθερές. Στον εγγύτερο Ευρωπαϊκό χώρο σχηματίζονται διάφορα σχέδια ή παραλλαγές ενός απειλούμενου (Ελλάδα) , ή επερχόμενου (Γαλλία – Lepen)  ή  διακηρυγμένου (Brexit) “Exit” . H ρευστοποίηση φαίνεται μεγαλύτερη αν συνυπολογιστεί η Ρωσική επέμβαση στην Κριμαία, η διαλυτική αποσύνθεση στην Συρία, η διένεξη της Αραβικής Χερσονήσου, οι συνεχείς στρατιωτικές επεμβάσεις της Κίνας στα νησιά Spratly που περνούν σχεδόν απαρατήρητες από τα διεθνή μέσα κλπ.

Αυτή η γενικευμένη αστάθεια προκαλεί συζητήσεις με αναφορά στην γεωπολιτική , τις αναλύσεις εδάφους και φυσικών πόρων , τις αναζητήσεις νέων συμμαχιών και γενικών αξόνων. Υπόρρητη προκείμενη των συζητήσεων αυτών είναι ο «ιμπεριαλισμός» και η επικυριαρχία στην έκδοση του 19^ου ή και 20^ου αιώνα. Ακριβώς αυτό το ευρύτερο πλαίσιο συζήτησης ευνοεί στην ημέτερη ιδεοκίνηση την ενίσχυση των απόψεων ενός φαινόμενου ή λανθάνοντος φιλορωσισμού , την διόγκωση του Γερμανικού κινδύνου ως μεταφυσικά επαναλαμβανόμενου ιστορικού μοτίβου.

Φαίνεται ,όμως ότι η ρέουσα οικονομική κρίση δεν διακινδύνευσε στο ελάχιστο τις σταθερές της Ελληνικής Διεθνούς Πολιτικής:

Ευρώ, σταθερότητα ή ανάπτυξη της στρατιωτικής ειδικής σχέσης με ΗΠΑ, εδραίωση του τετραγώνου Αθήνα, Λεμεσός ,Τελ Αβίβ, Κάιρο   είναι διακομματικά πλήρως αποδεκτά στοιχεία εξωτερικής  πολιτικής εδώ και 6-7 χρόνια.

Κι όμως η διεθνής περιπλοκή θα μπορούσε να ιδωθεί μέσω της ανάλυσης των Hardt Negri και της τριλογίας τους Empire,Multitude,Commonwealth. To έργο των ΗΝ, εσφαλμένα συνδέθηκε μονομερώς με την πρώτη περίοδο παροξυσμού των εταιρειών Dot Com, τα πολύχρωμα κινήματα Seattle, Genova , σε μια πολύ συσταλμένη ανάγνωση ενός ευρύτερου θεωρητικού εγχειρήματος.

Στο έργο αυτό οι HN διατυπώνουν την θεμελιακή θέση πως η δομή , η αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας και οι εσωτερικές συντεταγμένες της παραγωγής έχουν αλλάξει ανεπίστρεπτα. Ο όρος «Αυτοκρατορία» δεν αφορά μια νέα διακρατική κρατική δομή  αλλά μια «βαθύτερη» υπερκείμενη  επικυριαρχία που ορίζει κυρίως υποκειμενικότητες και διαδικασίες υπέρτερες των ορίων των κρατικών δομών. Στην ανάλυση των HN η διακρατική αρχιτεκτονική στην μορφή των ιμπεριαλισμών και των μονομερών κινήσεων ισχύος έχουν παρέλθει ανεπίστρεπτα. Η Αυτοκρατορία , στην έννοια των Hardt Negri, είναι υπέρτερη των ισχυρών κρατών και συμμαχιών οι δε ΗΠΑ με την έναρξη των πολέμων σε Αφγανιστάν , Ιράκ δεν διεξάγουν ένα «ιμπεριαλιστικό» επεκτατικό πόλεμο αλλά ένα αποτυχημένο πραξικόπημα κατά της «Αυτοκρατορίας». Όπως είναι πλέον η διεθνής τάξη, τα κράτη υπόκεινται στην  ισχύ της Αυτοκρατορίας.

Γράφουν αναλυτικά :

Το πέρασμα στην Αυτοκρατορία αναδύεται από το λυκόφως της νεωτερικής κυριαρχίας. Αντίθετα από τον ιμπεριαλισμό η Αυτοκρατορία δεν εγκαθιστά κάποιο εδαφικό κέντρο εξουσίας , ούτε εξαρτάται από αμετακίνητα σύνορα και φραγμούς. Είναι ένας αποκεντρωμένος και απεδαφικοποιητικός μηχανισμός, που σταδιακά ενσωματώνει ολόκληρο τον πλανήτη  στα ανοικτά, επεκτεινόμενα σύνορα του. Η Αυτοκρατορία διαχειρίζεται υβριδικές ταυτότητες , ευέλικτες ιεραρχίες και πολλαπλές ανταλλαγές, μέσα από μεταβαλλόμενα δίκτυα προστάγματος. Τα διακεκριμένα εθνικά χρώματα του ιμπεριαλιστικού χάρτη του κόσμου έχουν αναμειχθεί σχηματίζοντας το αυτοκρατορικό ουράνιο τόξο.(Αυτοκρατορία σ 15)

Πρώτα από όλα , λοιπόν η έννοια της Αυτοκρατορίας προϋποθέτει ένα καθεστώς το οποίο ουσιαστικά περικλείει τη χωρική ολότητα , ή  μάλλον ως μια τάξη πράγματων που κατ’ ουσίαν αναστέλλει την ιστορία και με αυτό τον τρόπο παγιώνει την υφιστάμενη κατάσταση πραγμάτων εις τους αιώνες. Από την οπτική της Αυτοκρατορίας , πάντα έτσι θα είναι τα πράγματα και πάντα έτσι έπρεπε να είναι. Με άλλα λόγια η Αυτοκρατορία παρουσιάζει την εξουσία της όχι ως μια μεταβατική στιγμή μέσα στο ρου της ιστορίας αλλά ως ένα καθεστώς χωρίς χρονικά όρια και, υπ’ αυτήν την έννοια , έξω από την ιστορία ή το τέλος της. Κατά τρίτον η εξουσία της Αυτοκρατορίας λειτουργεί σε όλους τους καταγραφείς της κοινωνικής τάξης ως τα βάθη του  κοινωνικού κόσμου. Η Αυτοκρατορία δεν διαχειρίζεται μόνο ένα έδαφος και ένα πληθυσμό αλλά δημιουργεί επίσης τον κόσμο στον οποίο ενοικεί. Δεν ρυθμίζει την μόνο την ανθρώπινη αλληλεπίδραση αλλά αποσκοπεί άμεσα την ανθρώπινη φύση.   (Αυτοκρατορία σ 18)

Σύμφωνα με τον Haas ,λοιπόν , καμία από τις συμβατικές γεωμετρίες -μονομερής, διμερής ,πολυμερής - μπορεί να περιγράψει επαρκώς την αναδυόμενη παγκόσμια τάξη: «το βασικό χαρακτηριστικό των διεθνών σχέσεων του εικοστού αιώνα είναι η ανάδυση της μη-πολικότητας . Ο κόσμος δεν επικυριαρχείται από μία ή δύο ή πολλά κράτη αλλά από δεκάδες από παράγοντες που κατέχουν και ασκούν ισχύ (Commonwealth p.204)

Οι σχεδιασμοί των νεοσυντηρητικών των ΗΠΑ βασίζονται κυρίως στην στρατιωτική ισχύ αλλά απέτυχαν να επινοήσουν ή να αναπτύξουν νέες στρατιωτικές ικανότητες , εστιάζοντας σε μια απλή στρατηγική αλλαγή. Οι ίδιοι κύκλοι δείχνουν  μια αξιοσημείωτη αδιαφορία για τον οικονομικό σχεδιασμό. Ακόμα και η λεγόμενη δική τους «νεοφιλελεύθερη» οικονομική ατζέντα παραμένει περιφερειακή και υποδεέστερη στο όραμα τους. Η ουσία της ατζέντας τους είναι πολιτική: η επανίδρυση και η άσκηση της μονομερούς ικανότητας των ΗΠΑ να ορίσουν να διατάξουν και να επιβάλουν την παγκόσμια τάξη. Έτσι υποβιβάζουν την ανάγκη για να κατακτήσουν την ηθική και πολιτική ηγεμονία. Φαίνεται να θεωρούν ότι τα λοιπά κράτη έθνη θα συναινέσουν στις επιθυμίες της Washington ( Commonwealth p208)

Η κατάρρευση του εγχειρήματος της μονομερούς ισχύος των ΗΠΑ δεν αποδεικνύει την αποτυχία του σχεδίου τους ,αλλά την α -δυνατότητά  οποιουδήποτε σχεδίου μονομερούς ισχύος. Η μορφή της παγκόσμιας τάξης έχει αλλάξει ανεπίστρεπτα. ( Commonwealth p 219)   

Αν η ανάλυση των ΗΝ είναι σωστή , τότε το Ελληνικό κράτος , στην διαδοχή κυβερνήσεων, πορεύεται με μια ασφαλή στρατηγική , με ένα διακριτό συντηρητικό τρόπο :

Χωρίς ριζικές αλλαγές προσανατολισμού , με θρησκευτική προσκόλληση στους ισχυρούς της συγκυρίας ( στρατιωτική συμμαχία με ΗΠΑ, οικονομική συμμαχία με Γερμανία , έστω με την πρόσοψη του συριζαικού γογγυσμού).

Αν ο πολυμερής κόσμος ως άρθρωση γεωγραφικών ισχύων είναι παρελθόν και αν ο μη-πολικός κόσμος της Αυτοκρατορίας επικυριαρχεί ,τότε φαίνεται πως τα «Κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας» εν μέσω της πιο δυστροπικής οικονομικής κρίσης έχουν την ψυχραιμία να προετοιμάσουν ένα νέο κύκλο σταθερότητας και κρατικής ισχύος.