Κίνδυνοι

 

 

 

Η δύστροπη εσωτερική συγκυρία χαρακτηρίζεται  από δύο αντίστροφες ροπές :

Το προσφυγικό που απαιτεί ροή , δίοδο, κίνηση ,ταχύτητα και έξοδο

Το αγροτικό που εμφανίζεται ως διαδοχή εμποδίων.

 Με ένα απροσδόκητο τρόπο αναδύεται μια νέα ανακατανομή της διοικητικής ταξινόμησης .Σήμερα δεν υπάρχουν δήμοι, περιφέρειες αλλά μπλόκα. Η αγροτική Ελλάδα αναδύεται ως σημειακή καταγραφή εμποδίων- κόμβων που διαλύουν την κρατική ταξινόμηση. Ο πραγματικός χάρτης της Ελλάδας είναι ο χάρτης των μπλόκων όπως ο πραγματικός χάρτης της Συρίας είναι ο χάρτης των αυτόνομων περιοχών. Άλλωστε δεν είναι μακριά όπου η εκλογική ταξινόμηση γινόταν με βάση τις ενορίες. Ο πρωθυπουργός συναλλάσσεται με ένα άγνωστο αριθμό μπλόκων των οποίων τη θεσμική και πολιτική νομιμοποίηση κύριος οίδε. Στην επόμενη κρίση ο Τσίπρας θα συνομιλήσει με τις θύρες 4, 7 και 13.

Ταυτόχρονα έχουμε μια καινοφανή ροή πληθυσμών από τα ανατολικά προς την δύση μέσω Ελλάδος. Πρέπει να ανατρέξει κανείς πολλούς αιώνες πίσω για να επισημάνει τέτοια παρόμοια ιστορική κίνηση μέσω Ελλαδικού χώρου. Το ελληνικό πρόβλημα οξύνεται παράδοξα: η γεωγραφία , η μακρόχρονη παράδοση, η συγκυρία απαιτούν εξωστρέφεια, κίνηση, ενώ η πρόσφατη παράδοση ,η κρατική διάρθρωση αποκαλύπτουν προβλήματα του εκφράζονται ως «μπλόκα» ,εμπόδια, φράγματα, περιορισμοί.Το ελληνικό κράτος ασθμαίνει : το προσφυγικό καταναλώνει πόρους, το αγροτικό απαιτεί νέους πόρους. Και όλα αυτά εν μέσω μιας οικονομικής καχεξίας.

 Η αμηχανία είναι θεμελιακή.

Με τον ίδιο ηθικό δικαίωμα που τα μπλόκα διακόπτουν τις ροές αυτοκινήτων  τα κράτη διακόπτουν τις ροές μεταναστών. Η Ελλάδα ως μέρος μιας ισχυρής κοινότητας καλείται να διαχειριστεί  μια πληθυσμιακή ροή με τεχνική επάρκεια ενώ δεν μπορεί να διαχειριστεί το ασφαλιστικό των αγροτών της.

Οι σχολές σκέψεις είναι ορατές:

Οι κυρίαρχοι «δυτικοπρεπείς» της τεχνικής διαχείρισης, του ορθού λόγου  που χοντρικά αναφέρονται στην Ευρωπαϊκή λύση του προσφυγικού και του αγροτικού ως ζητήματα αποτελεσματικού management και ευρωπαϊκών κονδυλίων. Η δυτικοπρεπής μερίδα απλώς τεμαχίζει το δικαίωμα διακοπών σε αγροτικό αποδεκτό και απαράδεκτο διακρατικό.

Οι εναλλακτικοί  «εθνικοί»  της πολιτικής λύσης εμμέσως αναζητούν μια ριζική τομή αποτροπής των όλων των ροών   Οι «εθνικοί» ενώ αντιπροσωπεύονται δημόσια απο την πιο αρχαϊκή ρητορεία του μίσους της ΧΑ έχουν όμως ένα πολύ ευρύτερο παθητικό ακροατήριο. Παράλληλά καθώς έχουν το προνόμιο του εκάστοτε underground , την αίγλη του εκάστοτε εκτός main stream media και η αποδοχή τους θα εκφραστεί ως αρνητική έκπληξη οσονούπω.

Η κύρια συζήτηση διεξάγεται εντός του κυρίαρχου παραδείγματος των «δυτικόφρονων»:

Απέναντι στην αριστερόφωνη συμπονετική διακυβέρνηση προτάσσονται παραλλαγές μιας Ευρωπαϊκής λύσης με άξονες μεταπολιτικές αξίες .Οι ελεήμονες αριστερόφωνοιι είναι ασυνεπείς, καιροσκόποι που αργά η γρήγορα θα αναγκαστούν να συγκυβερνήσουν Αντιστρόφως οι αριστεροφωνοι αποδίδουν στους λοιπούς δυτικόφιλους  αναλγησία ,διαπλοκή  βαρύ ηθικό μητρώο.

 Στο τελευταίο βιβλίο του ο Φουκουγιάμα (πηγή) αφιερώνει ένα δυσανάλογα μέρος για την Ελληνική περίπτωση .Εύλογα σημειώνει πως μέχρι το 14 η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να ολοκληρώσει μεταρρυθμίσεις που θιγούν τα εγχώρια ολιγοπώλια Σύμφωνα με τον Φ η ελληνική περίπτωση είναι  τυπικό υπόδειγμα μοντέρνας κοινωνίας χωρίς πολιτική ανάπτυξη :η αστικοποίηση δεν έγινε με την έλξη που παράγει η βιομηχανοποίηση αλλά με την ώθηση που ασκούν οι αγροτικές κοινότητες (σ 532) . Εντός της πολιτικής σφαίρας  ο κατακερματισμός είναι μεγάλος η εμπιστοσύνη χαμηλή ενώ η κοινωνική κινητικότητα δεν είναι παρά μια μετακίνηση των ομάδων χωρίς θεσμική και πολιτιστική ένταξη από μια οικονομική διάσταση σε άλλη. Ενώ στις βιομηχανικές κοινωνίες η κοινωνική κινητικότητα παράγεται από τους θεσμούς  , στις κοινωνίες χαμηλής πολιτικής ανάπτυξης η κινητικότητα παρακάμπτει τους θεσμούς .Μόλις η οικονομική μεγέθυνση σταματά δεν υπάρχουν θεσμικά και πολιτιστικά αντιστηρίγματα και η χαμηλή εμπιστοσύνη μετασχηματίζεται σε αγανάκτηση .Το πολιτικό πρόβλημα φαίνεται δυσεπίλυτο και η Ελλάδα βαθμιαία παρακμάζει.

 Η συνέντευξη του  Χ Ρίχτερ στον Παπαχελά (πηγή) επιφύλασσε μια μικρή έκπληξη στο τέλος .Ο Ρίχτερ αναφέρει ότι η Ελλάδα έχει ήδη λάβει πολεμικές αποζημιώσεις οι οποίες όμως είναι σχεδόν αφανείς η άγνωστες καθώς έχουν καταναλωθεί στο παρελθόν από την ελληνική ολιγαρχία Αμέσως μετά εξομολογείται ότι έχει λάβει μέρος σε σύσκεψη με ανώτατα κλιμάκια της Γερμανικής κυβέρνησης όπου προσπάθησε να τους πείσει ότι οι ολιγαρχικές ομάδες είναι πανίσχυρες και μόνο ο εξοβελισμός τους θα ορθολογικοποιούσε την κατάσταση στην Ελλάδα .Δεν χρειάζεται φαντασία για να μην σκεφτούμε τον Μάιο του 14 : κατάκοπος ο Σαμαράς με ισχυρή εσωτερική αντιπολίτευση βρίσκει μια αδιάφορη έως αρνητική Μερκελ και επτά μήνες μετά χάνει τις εκλογές : οι γερμανικές ελίτ διαβάζουν την ελληνική κρίση ως διαχειριστική αδυναμία ρυθμίσεων κυρίως  των "πάνω " και λιγότερο των «κάτω» .Έτσι λοιπόν δεν πανικοβάλλονται, από μια ενδεχόμενη έλευση μιας αριστερόφωνης  μερίδας η οποία είναι ελεγχόμενη εντός του υφιστάμενου Ευρωπαϊκού κεκτημένου. .Η λεγόμενη συγχορδία Μέρκελ Τσίπρα φαίνεται να έχει τις ρίζες της στις συσκέψεις του Herr Richter.

Κοινωνικός κατακερματισμός, χαμηλή εμπιστοσύνη, μια κυβέρνηση που αυτοθαυμάζεται ως αριστερός καταλύτης ενώ η έλευση της δεν είναι απλή ,μια αντιπολίτευση με βαρίδια, βούληση για μετακινήσεις μεταναστών αλλά ανοχή στην απαγόρευση κυκλοφορίας, ιδιόρρυθμες αντιπροσωπεύσεις ad hoc, ρεύματα σκέψης που αυτοαποκλείονται και αναπολλαπλασιάζονται στο επικοινωνιακό υπέδαφος :το μίγμα είναι θανατηφόρο.

Σε μια τέτοια στιγμή ο ρόλος μικρών καταλυτικών ομάδων είναι σημαντικός. Η φυσική αδράνεια των πραγμάτων είναι ανυπόφορη αν αφεθεί στα μεγάλα ορατά ρεύματα.  

 

 

 

Το μεγάλο σορτάρισμα

Στην ταινία «το Μεγάλο Σορτάρισμα»  (The Big Short) παρουσιάζεται η ιστορία τεσσάρων μικρών και μεσαίων χρηματιστών που έγκαιρα βλέπουν την επερχόμενη χρηματιστηριακή κατάρρευση . Με βάση αυτήν την εκτίμηση «παίζουν» σε παράγωγα την αδιανόητη, για την πλειοψηφία, κατάρρευση και τελικά θησαυρίζουν.

Η ταινία προσπαθεί και εκλαϊκεύει τους σύνθετους όρους των παραγώγων.

Ταυτόχρονα όμως περιγράφει τους κερδισμένους χρηματιστές σε δυο κατηγορίες :

Είναι οι ιδιόρρυθμοι  οξύνοες τεχνοκράτες που «διαβάζουν» τεχνικά αυτό που φαίνεται αδιανόητο για πολλούς  ή οι κριτικοί ιδεολόγοι οι οποίοι βλέπουν την τεχνική ασυμμετρία των οικονομικών μεγεθών  ως επιβεβαίωση της αποστροφής τους για τον κυνισμό και την απληστία. Οι δύο «φυλές» των κερδισμένων της κρίσης ήταν οι «techno -freaks » και οι «αριστεροί χρηματιστές », δηλαδή   δυο    περιφερειακές «εξαιρέσεις» του χρηματιστηριακού κόσμου. Οι «συστημικοί» χρηματιστές , δέσμιοι των συμφερόντων και των προκαταλήψεων τους έχασαν , προσωρινά το παιχνίδι για να ρεφάρουν τα χαμένα με την πολιτική της επέκτασης. Techno freaks, συστημικοί και αριστεροί χρηματιστές είναι οι πρωταγωνιστές του Big Short.

Στην ταινία αποτυπώνονται όλος ο κυνισμός , η ιδιοτέλεια και η απληστία  που τελικά την επέτειναν.

Από δραματουργική άποψη το μοτίβο είναι γνωστό: οι «λίγοι» περιθωριακοί χρηματιστές έχουν δίκιο, ενώ οι πολλοί και ισχυροί συστημικοί  τους χλευάζουν. Οι μετέπειτα κερδισμένοι περνάνε μια οδυνηρή περίοδο απόρριψης, αγωνίας και υπομονής μέχρι την επιτυχία. Όμως αυτή η επιτυχία  είναι αιωρούμενη τελικά:   οι χρηματιστές κέρδισαν ακριβώς σε συγχρονισμό και αντιστοιχία με τους πολλούς αδύνατους  της οικονομίας που συντρίφτηκαν ενώ οι τράπεζες που πολλαπλασίασαν την κρίση έμειναν ανέπαφες. Ιδίως για τους «αριστερούς χρηματιστές» το κέρδος ήταν καταλυτικό : τους οδήγησε τελικά εκτός χρηματαγορών.

Καθώς η συγκυρία πυκνώνει , αναδύεται το νέο επίδικο :

Θα μπορέσουν οι Σανελ να «περάσουν» το ασφαλιστικό , να ολοκληρώσουν την αξιολόγηση, να ξεκινήσουν την συζήτηση για το χρέος ή θα βυθιστούμε σε μια νέα περίοδο αναβαλλόμενων αποφάσεων όπως το 2014 και τελικά θα επανέλθει ο Ιούλιος του 15 με άλλη μορφή;

Το ελληνικό χρηματιστήριο  σε κατάσταση οριακού σφυγμού και λιποθυμίας σηματοδοτεί μια στασιμότητα προοπτικών, ενώ οι διάφορες τεχνικές εκθέσεις σφύζουν από τις επιδέξιες αμφισημίες: «υπό την τάδε προϋπόθεση η προοπτική δείνα είναι καλή , είμαστε αισιόδοξοι».

Κι’ όμως η περίοδος προσφέρεται για big short.

Αν η ελληνική οικονομία μετά από τόσο επίμονη προσπάθεια δημιουργικής αποσάθρωσης του α εξαμήνου του 15 εμφανίζει στοιχεία οριακής σταθερότητας , φαίνεται πως η προηγούμενη  Σαμαρική περίοδος είχε σταθεροποιήσει πολλά θεμελιώδη. Έστω και αν αφαιρέσουμε από τις κυβερνητικές ανακοινώσεις την εκάστοτε προπαγάνδα της όποιας κυβέρνησης είναι απορίας άξιον πως με Capital Controls , με χαμένο τον Ιούλιο, τα επίσημα μεγέθη της οικονομίας δεν δείχνουν την καταβαράθρωση που όλοι αισθανόμαστε.  

Φαίνεται πως το γνωστό παίγνιο με το ΔΝΤ επαναλαμβάνεται .

Η ίντριγκα είναι απλή : μετά από ένα δυσάρεστο πρόγραμμα σταθεροποίησης ο έξυπνος πολιτικά αναλαμβάνει την διακυβέρνηση λίγο πριν το πέρας . Τότε εξαγοράζει μέρος της συμμετοχής του ΔΝΤ, δηλαδή το αποπληρώνει κανονικά ,αλλά παρουσιάζει το πέρας ως «διώξιμο». Η συνέχεια είναι απλή : η συμβολική απομάκρυνση συμπίπτει με τα οφέλη της δυσάρεστης σταθεροποίησης, η διαφορά χρόνου δεν είναι ορατή κοινωνικά και ο νικητής στρογγυλοκάθεται μια εικοσαετία  ( Λούλα , Ερντογάν) .

Φαίνεται πως οι κυνικοί αριστεροί χρηματιστές των Σανελ έχουν κατανόηση της ίντριγκας . Στο σενάριο αυτό η αποχώρηση από την διακυβέρνηση δεν νοείται καν. Αφού μετά τον ολετήρα  Βαρουφάκη το σύστημα λειτουργεί έστω και ασθμαίνοντας τότε η περίοδος Στουρνάρα έχει ισχυρά τεχνικά στοιχεία «success story» αφανή στην κοινωνία λόγω του οικονομικού ετεροχρονισμού.

Ας σορτάρουμε λοιπόν : το ασφαλιστικό περνάει, η κυβέρνηση δεν πέφτει, η συζήτηση για το χρέος αρχίζει  με ένα τρόπο .

Το κοινωνικό υπόστρωμα  βέβαια λειτουργεί σε μια άλλη κλίμακα:

Δύσθυμες απογοητεύσεις, οργισμένες στρατεύσεις, στρατηγικές ατομικής επιβίωσης.

Οι Σανέλ στηρίζονται στον λαό του Ναι ενώ ομιλούν τη διάλεκτο του Όχι: για να πετύχει η ίντριγκα πρέπει να δείξουμε την υπομονή που σηματοδοτούσε το Ναι αλλά αυτό να εκφραστεί ως ενεργητικό διεκδικητικό Όχι. Το σχήμα είναι απόλυτα εφικτό : καθώς η κοινωνική αποτύπωση της κρίσης βαθαίνει, σε συνθήκες ανεξήγητης σταθερότητας των οικονομικών δεικτών, ο συμβολικός εκτραχηλισμός είναι η μοναδική επικοινωνία .Όλοι εκφωνούν ,σχεδόν ψαλμωδούν, κάτι  για να εκφράσουν διαγώνια και νευματικά κάτι άλλο. Άλλωστε  στην ταινία "Το Μεγάλο Σορτάρισμα" οι κύριοι πρωταγωνιστές παρουσιάζονται με σοβαρά προβλήματα ψυχοπαθολογίας : δεν είμαστε καθόλου μακριά.