Το μεγάλο σορτάρισμα

Στην ταινία «το Μεγάλο Σορτάρισμα»  (The Big Short) παρουσιάζεται η ιστορία τεσσάρων μικρών και μεσαίων χρηματιστών που έγκαιρα βλέπουν την επερχόμενη χρηματιστηριακή κατάρρευση . Με βάση αυτήν την εκτίμηση «παίζουν» σε παράγωγα την αδιανόητη, για την πλειοψηφία, κατάρρευση και τελικά θησαυρίζουν.

Η ταινία προσπαθεί και εκλαϊκεύει τους σύνθετους όρους των παραγώγων.

Ταυτόχρονα όμως περιγράφει τους κερδισμένους χρηματιστές σε δυο κατηγορίες :

Είναι οι ιδιόρρυθμοι  οξύνοες τεχνοκράτες που «διαβάζουν» τεχνικά αυτό που φαίνεται αδιανόητο για πολλούς  ή οι κριτικοί ιδεολόγοι οι οποίοι βλέπουν την τεχνική ασυμμετρία των οικονομικών μεγεθών  ως επιβεβαίωση της αποστροφής τους για τον κυνισμό και την απληστία. Οι δύο «φυλές» των κερδισμένων της κρίσης ήταν οι «techno -freaks » και οι «αριστεροί χρηματιστές », δηλαδή   δυο    περιφερειακές «εξαιρέσεις» του χρηματιστηριακού κόσμου. Οι «συστημικοί» χρηματιστές , δέσμιοι των συμφερόντων και των προκαταλήψεων τους έχασαν , προσωρινά το παιχνίδι για να ρεφάρουν τα χαμένα με την πολιτική της επέκτασης. Techno freaks, συστημικοί και αριστεροί χρηματιστές είναι οι πρωταγωνιστές του Big Short.

Στην ταινία αποτυπώνονται όλος ο κυνισμός , η ιδιοτέλεια και η απληστία  που τελικά την επέτειναν.

Από δραματουργική άποψη το μοτίβο είναι γνωστό: οι «λίγοι» περιθωριακοί χρηματιστές έχουν δίκιο, ενώ οι πολλοί και ισχυροί συστημικοί  τους χλευάζουν. Οι μετέπειτα κερδισμένοι περνάνε μια οδυνηρή περίοδο απόρριψης, αγωνίας και υπομονής μέχρι την επιτυχία. Όμως αυτή η επιτυχία  είναι αιωρούμενη τελικά:   οι χρηματιστές κέρδισαν ακριβώς σε συγχρονισμό και αντιστοιχία με τους πολλούς αδύνατους  της οικονομίας που συντρίφτηκαν ενώ οι τράπεζες που πολλαπλασίασαν την κρίση έμειναν ανέπαφες. Ιδίως για τους «αριστερούς χρηματιστές» το κέρδος ήταν καταλυτικό : τους οδήγησε τελικά εκτός χρηματαγορών.

Καθώς η συγκυρία πυκνώνει , αναδύεται το νέο επίδικο :

Θα μπορέσουν οι Σανελ να «περάσουν» το ασφαλιστικό , να ολοκληρώσουν την αξιολόγηση, να ξεκινήσουν την συζήτηση για το χρέος ή θα βυθιστούμε σε μια νέα περίοδο αναβαλλόμενων αποφάσεων όπως το 2014 και τελικά θα επανέλθει ο Ιούλιος του 15 με άλλη μορφή;

Το ελληνικό χρηματιστήριο  σε κατάσταση οριακού σφυγμού και λιποθυμίας σηματοδοτεί μια στασιμότητα προοπτικών, ενώ οι διάφορες τεχνικές εκθέσεις σφύζουν από τις επιδέξιες αμφισημίες: «υπό την τάδε προϋπόθεση η προοπτική δείνα είναι καλή , είμαστε αισιόδοξοι».

Κι’ όμως η περίοδος προσφέρεται για big short.

Αν η ελληνική οικονομία μετά από τόσο επίμονη προσπάθεια δημιουργικής αποσάθρωσης του α εξαμήνου του 15 εμφανίζει στοιχεία οριακής σταθερότητας , φαίνεται πως η προηγούμενη  Σαμαρική περίοδος είχε σταθεροποιήσει πολλά θεμελιώδη. Έστω και αν αφαιρέσουμε από τις κυβερνητικές ανακοινώσεις την εκάστοτε προπαγάνδα της όποιας κυβέρνησης είναι απορίας άξιον πως με Capital Controls , με χαμένο τον Ιούλιο, τα επίσημα μεγέθη της οικονομίας δεν δείχνουν την καταβαράθρωση που όλοι αισθανόμαστε.  

Φαίνεται πως το γνωστό παίγνιο με το ΔΝΤ επαναλαμβάνεται .

Η ίντριγκα είναι απλή : μετά από ένα δυσάρεστο πρόγραμμα σταθεροποίησης ο έξυπνος πολιτικά αναλαμβάνει την διακυβέρνηση λίγο πριν το πέρας . Τότε εξαγοράζει μέρος της συμμετοχής του ΔΝΤ, δηλαδή το αποπληρώνει κανονικά ,αλλά παρουσιάζει το πέρας ως «διώξιμο». Η συνέχεια είναι απλή : η συμβολική απομάκρυνση συμπίπτει με τα οφέλη της δυσάρεστης σταθεροποίησης, η διαφορά χρόνου δεν είναι ορατή κοινωνικά και ο νικητής στρογγυλοκάθεται μια εικοσαετία  ( Λούλα , Ερντογάν) .

Φαίνεται πως οι κυνικοί αριστεροί χρηματιστές των Σανελ έχουν κατανόηση της ίντριγκας . Στο σενάριο αυτό η αποχώρηση από την διακυβέρνηση δεν νοείται καν. Αφού μετά τον ολετήρα  Βαρουφάκη το σύστημα λειτουργεί έστω και ασθμαίνοντας τότε η περίοδος Στουρνάρα έχει ισχυρά τεχνικά στοιχεία «success story» αφανή στην κοινωνία λόγω του οικονομικού ετεροχρονισμού.

Ας σορτάρουμε λοιπόν : το ασφαλιστικό περνάει, η κυβέρνηση δεν πέφτει, η συζήτηση για το χρέος αρχίζει  με ένα τρόπο .

Το κοινωνικό υπόστρωμα  βέβαια λειτουργεί σε μια άλλη κλίμακα:

Δύσθυμες απογοητεύσεις, οργισμένες στρατεύσεις, στρατηγικές ατομικής επιβίωσης.

Οι Σανέλ στηρίζονται στον λαό του Ναι ενώ ομιλούν τη διάλεκτο του Όχι: για να πετύχει η ίντριγκα πρέπει να δείξουμε την υπομονή που σηματοδοτούσε το Ναι αλλά αυτό να εκφραστεί ως ενεργητικό διεκδικητικό Όχι. Το σχήμα είναι απόλυτα εφικτό : καθώς η κοινωνική αποτύπωση της κρίσης βαθαίνει, σε συνθήκες ανεξήγητης σταθερότητας των οικονομικών δεικτών, ο συμβολικός εκτραχηλισμός είναι η μοναδική επικοινωνία .Όλοι εκφωνούν ,σχεδόν ψαλμωδούν, κάτι  για να εκφράσουν διαγώνια και νευματικά κάτι άλλο. Άλλωστε  στην ταινία "Το Μεγάλο Σορτάρισμα" οι κύριοι πρωταγωνιστές παρουσιάζονται με σοβαρά προβλήματα ψυχοπαθολογίας : δεν είμαστε καθόλου μακριά.