Δραματικές συναντήσεις στο "Εκκρεμές"

 

Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τα Social Media , κυρίως την πλατφόρμα Youtube, παρατηρεί πως ανάμεσα στις εκπομπές πολιτικού και γενικότερα κοινωνικού προβληματισμού, οι δημοφιλέστερες ,μακράν , είναι όσες έχουν θεματολογία την «εναλλακτική αναζήτηση».  Η αριθμητική υπεροχή τους είναι αναμφισβήτητη υπερέχοντας σε σχέση με αντίστοιχες δημοφιλών πολιτικών, δημοσιογράφων κλπ. Η θεματολογία της «αναζήτησης» είναι χαοτική : Αρχαία Ελλάδα, Μασονία, Ufo, Σιωνισμός, Βίβλος , Καμπαλά, τρέχουσα πολιτική, θετικές επιστήμες, αρχαιολογία ιστορία, μυστικές αδελφότητες, Soros, Βατικανό  κλπ.

Οι εκπομπές είναι ατομικές και είναι προφανές πως οι παρουσιαστές του ενδιαφέρονται για τις θεάσεις, που είναι σχετικά και για τα ελληνικά δεδομένα μεγάλες και αποφέρουν μερικά έσοδα. Για τη διατήρηση της θεαματικότητας οι εκπομπές έχουν μεγάλη και σταθερή συχνότητα ( δύο ή τρείς φορές εβδομαδιαίως) . Από τα συμφραζόμενα εξάγεται πως μαίνεται ένα πόλεμος θεάσεων για να κατακτηθεί το κοινό των «αναζητήσεων» όπου δεν λείπουν δηλητηριώδεις υπαινιγμοί για την αρτιότητα και άλλοτε εντιμότητα των αντίπαλων εκπομπών.

Ο εκάστοτε παρουσιαστής με μεγάλη ευχέρεια μπορεί να συνδέσει τη κατάληψη του Καπιτωλίου, με αρχαίους Πάπυρους, με ένα  σήμα μιας πολιτικής  εκπομπής της ΕΡΤ, αριθμολογικές συνάφειες, ένα βίντεο με τον Πάπα, μια ιστορία του Αγίου Παισίου, και τις γραμμές Νάζκα στο Περού: όλα μπορούν συσχετιστούν με όλα και όλα να εξηγηθούν με όλα.

Τα εξηγητικά σχήματα παρουσιάζονται ως «αμφισβητήσεις» που στοχεύουν το αόρατο «σύστημα» με τους εκάστοτε εκπρόσωπους του. Μοτίβο κλειδί είναι  η φράση, «τυχαίο είναι»; Οι μεγάλες θεάσεις ακολουθούνται με κατακλυσμό σχολίων όπου οι συσχετίσεις πολλαπλασιάζονται και καλούνται οι ερευνητές να συνεχίσουν τον «αντισυστημικό αγώνα».

Ο, εντυπωσιακά διογκούμενος  «κόσμος της αναζήτησης» διέπεται από μια απλή και κατανοητή προκείμενη, άρρητη συνθήκη : όλα τα φαινόμενα του επιστητού ανήκουν σε ένα σύμπαν το οποίο λειτουργεί , χωρίς ρήξεις, ασυνέχειες, ενδεχομενικότητες, πολυπαραγοντικότητες, αλλά με βάση απλές γραμμικές συσχετίσεις.

Το σύμπαν είναι καλοκουρδισμένο, απλό και αν έχεις την όρεξη να το «ψάξεις» τότε θα αποκαλύψεις τις σχέσεις των πραγμάτων και από το ένα σημείο, φαινόμενο πας στο άλλο με μια απλή συσχέτιση. Απλά μια αόρατη συστηματική δύναμη συσκοτίζει αυτές τις απλές συνάψεις .Όλα είναι θέμα «έρευνας» και όρεξης με λίγη καλή θέληση μπορείς να αποκαλύψεις ότι ο Trump ήταν ήδη προγραμματισμένος να εμφανιστεί και αυτό αποδεικνύεται αν «ερευνήσεις» το προ εικοσαετίας πρόγραμμα σχεδίων «οι Simpson» κλπ κλπ.

Το βασικό μοτίβο «τυχαίο είναι» ολοκληρώνει κάθε λογικό κενό ,έτσι στο τέλος όλα είναι ευλογοφανή. Σε αυτό τον κόσμο των απλώς συνάψεων, ο καλός ερευνητής είναι ο πιο εργατικός γιατί απλά μέσω του μοτίβου «τυχαίο είναι;» μπορεί να επεκτείνει την αλυσίδα σχέσεων όλο και πιο μακριά . Όρεξη να’χεις και μπορείς πως για τον Trump υπάρχουν νύξεις στην Οδύσσεια , στις πυραμίδες των Ινκα και σε αρχαιολογικά ευρήματα της Υεμένης.

Αυτό το σύμπαν της «αναζήτησης» διογκώνεται εντός των Social Media και δευτερογενώς συμφύρεται με το παράλληλο σύμπαν της ακροδεξιάς αντισυστημικότητας. Οι λεπτές γραμμές επαφής των δύο κόσμων είναι ορατές.

Λόγω της φύσης των Social Media οι κόσμοι αυτοί είναι αυτοαναφορικοί σαν τους  βιολογικούς «αυτοποιητικούς» μηχανισμούς  δηλαδή μπορούν να πολλαπλασιαστούν μόνοι τους, καθώς εμπεριέχουν εντός τους όλο το υλικό πολλαπλασιασμού και επέκτασης.

Προκύπτει το ερώτημα αν μπορεί να κάποιος να επιδράσει κριτικά προς τον κόσμο αυτό. Πως είναι δυνατόν να αμφισβητηθούν οι απέραντες λογικοφανείς σχέσεις των πάντων με τα πάντα που αρθρώνονται μέσω του «τυχαίο είναι;».

Ο Ουμπέρτο Εκο, αρκετά προφητικός και σε μια εποχή χωρίς την έκρηξη των Social , είχε  περιγράψει με λογοτεχνική αρτιότητα την εκρηκτική συνάντηση των κόσμων της κριτικής και της «αναζήτησης».

 Στο Εκκρεμές του Φουκώ η βασική ιστορία είναι απλή; Ένας εκδότης βιβλίων πολιτικής φιλοσοφίας εντός του ευρύτερου ρεύματος της Αριστεράς του 70-80 βλέπει το διογκούμενο αναγνωστικό ενδιαφέρον για την «αναζήτηση» και αποφασίζει με τους επιμελητές του να στήσει ένα δεύτερο εκδοτικό οίκο με αυτή τη θεματολογία : Μασονία, Χριστιανικά Τάγματα, σύμβολα, τελετές, παιχνίδια ισχύος κλπ. Το εγχείρημα ξεκινά από το μηδέν και έτσι προσπαθούν να έρθουν σε επαφή με επίδοξους συγγραφείς του «χώρου». Οι αριστεροί επιμελητές έρχονται σε επαφή με ένα νέο είδος συγγραφέων ,για αυτούς με ειδικά χαρακτηριστικά : οι άνθρωποι του χώρου της «αναζήτησης» δεν βιοπορίζονται απλώς από αυτή, αλλά την ζουν κανονικά. Οι τελετές , οι συσχετίσεις, οι συνομωσίες δεν είναι γνωσιακό αντικείμενο , αλλά πραγματικό βίωμα όπου ο κόσμος της «αναζήτησης» είναι ο πραγματικός κόσμος.

Η συνάντηση μεταξύ των σχετικά ιδιοτελών επιμελητών εκδόσεων και των ανθρώπων του χώρου είναι εκρηκτική. Χωρίς διάθεση spoiler, μπορούμε να πούμε πως οι «ερευνητές» όταν πιστεύουν στην έρευνα τους, αυτήν την εκ πρώτης όψεως ατεκμηριώτη, λογικά νηπιακή είναι πανίσχυροι και επικρατούν των κριτικών εκδοτών που απλά σε αυτούς, τους ερευνητές,  βλέπουν ένα γραφικό κόσμο , «πειραγμένων» και μια απλή ευκαιρία επαγγελματικής επέκτασης. Η κατίσχυση των «ερευνητών» είναι στο βιβλίο του Έκο ολοκληρωτική και δραματική.

Ο γραφικός όχλος του Καπιτωλίου με την προπολιτική βούληση, που διογκώθηκε από τον Trump , μου ξαναθύμισε την δραματική εξέλιξη που αριστοτεχνικά ο Έκο έχει κτίσει στο «Εκκρεμές» . Ο χαοτικός, αμόρφωτος , αφελής  «αντισυστημικός» που ζει εντός αυτού του κόσμου έχει πολλαπλάσια δύναμη . Η επαφή και καταλλαγή αυτού του κόσμου είναι πραγματικά σοβαρό  πρόβλημα που δεν έχει βρει ακόμα τη λύση του.

Πολιτικόν, έφη, λέγεις Ασκληπιόν

 

Καθώς βαδίζουμε με τα πρώτα εμβόλια και εν΄ όψει του «τρίτου κύματος» ο δημοκρατικού αναστοχασμός των πολιτικών για τον Covid 19 γίνεται απαραίτητος αλλά και ιδιαίτερα προκλητικός. Πρέπει να γίνει με κανόνες που να εγγυούνται πως η κριτική δεν θα οδηγήσει σε μια παραλυτική ιατρική καθήλωση και δεν θα διογκώσει  ένα κύμα συμφυρματικού «αντισυστημισμού» απλά για να  διογκώνει ακούσια  τις φωνές του συνομωσιολογικού αντιδημοκρατικού τόξου. Η αντιμετώπιση της πανδημίας γίνεται και μέσω του περιορισμού των ελευθεριών: αυτή η συνθήκη από μόνη της εγείρει εύλογες αντιρρήσεις.  Οι κριτικές όμως που αναπτύσσονται έχουν ένα χαρακτήρα τεχνάσματος : εκκινούν αξιωματικά από την απόρριψη της καραντίνας αλλά για να την «αποδείξουν» ως πολιτική επιλογή τρομοκράτησης αμφισβητούν τα ιατρικά δεδομένα. Έτσι η καραντίνα παρουσιάζεται , εκ των υστέρων, ως δόλια επιλογή.

Όμως φαίνεται πως η καραντίνα , ο εγκλεισμός  είναι απαραίτητα.   

Πως μπορεί τότε να θεμελιωθεί μια κριτική των ιατρικών και πολιτικών επιλογών στο πλαίσιο του απαραίτητου φιλελεύθερου και δημοκρατικού διαλόγου; Πως μπορεί να εξασφαλιστεί η κριτική ως παράγοντας γονιμότητας και εμπλουτισμού ακόμα και όταν αμφισβητεί θεμελιακές παραδοχές;

Είναι ενδιαφέρον πως ένα τέτοιο πλαίσιο κριτικής έχει ήδη προδιαγραφεί στην Πολιτεία του Πλάτωνα.

Στο σχετικό μέρος περί Σώματος ( διατροφή, ιατρική, εξάσκηση) ( 403c-412c ) τίθεται το πλαίσιο της κριτικής ανάλυσης της Ιατρικής πράξης και των πολιτικών συνεπειών.

Ο Σωκράτης παρουσιάζει δύο σχολές Ιατρικής: την Ασκληπιεία και την Ηροδίκεια

Για να τις συγκρίνει τοποθετεί το ιστορικό τους πλαίσιο : η Ασκληπιεία Ιατρική είναι παλαιότερη ενώ η Ηροδίκεια σύγχρονη.

Κατόπιν ,ορίζει θεραπευτικές αρχές τους:

Η Ιατρική του Ασκληπιού δεν θεωρεί σωστή την απασχόληση   με ασθενείς με ανίατα νοσήματα ενώ του Ηρόδικου επικεντρώνει σε αυτά.

Ακολούθως , αναλύει τις θεραπευτικές μεθόδους τους:

Η Ιατρική του Ασκληπιού χρησιμοποιεί κυρίως βότανα και ιάματα ενώ του Ηρόδικου συγκεντρώνει την θεραπευτική της στην σωματική άσκηση και την γυμναστική.

Εν συνεχεία , αναφέρονται τα εμπειρικά δεδομένα των δύο Ιατρικών

Για τον Ασκληπιό , οι ιατροί πρέπει να έχουν έρθει σε επαφή με ένα μεγάλο αριθμό ασθενών πριν αναλάβουν την ευθύνη. Ο Ηρόδικος άσκησε την Ιατρική του  ,κατ΄ αρχάς στον εαυτό του σε τέτοιο βαθμό που ο Σωκράτης τον κρίνει ως μονομανή που απλώς παράτεινε τον βίο μην ασχολούμενος με τίποτα άλλο παρά την υγεία του.

Όμως το πλατωνικό κείμενο εμπεριέχει μια εμβληματική φράση :

«Πολιτικόν, έφη, λέγεις Ασκληπιόν»

Η Ιατρική είναι αναπόδραστα , αναπόφευκτα Πολιτική.

Το πλαίσιο ,λοιπόν, της κριτικής έχει τεθεί ήδη :

Η Ιατρική είναι Πολιτική. Πρέπει να δούμε το ιστορικό της πλαίσιο, να θέσουμε τις θεραπευτικές αρχές της, τις ιατρικές μεθόδους της ,  και  τον τρόπο δημιουργίας των εμπειρικών δεδομένων.  

Ας δούμε τώρα με βάση τα Πλατωνικά κριτήρια την πανδημία και την αντιμετώπιση της.

Η πανδημία ξεσπά σε μια ιστορική συνθήκη καινοφανούς κινητικότητας ανθρώπων και μικροοργανισμών. Έτσι λοιπόν δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία προηγούμενη. Σε μια τέτοια συνθήκη καινοφάνιας η καραντίνα δεν αποκλείεται εξ’ ορισμού.

Πρέπει να αναδιατυπωθεί με σαφήνεια ο στόχος της Ιατρικής Πράξης : αυτή αφορά την διάσωση της ζωής όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως ηλικίας , φύλλου, τάξης και φυλής έναντι οποιουδήποτε τιμήματος. Επομένως η άνευ ορίων χρήση πόρων και εξοπλισμών είναι ένας μονόδρομος.

Φαίνεται πως όσον αφορά τις θεραπευτικές μεθόδους επικρατεί μια εντυπωσιακή ομοφωνία : δεν αναδεικνύονται στον δημόσιο  Ιατρικό διάλογο διαφορετικές απόψεις για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές. Απουσιάζουν εντυπωσιακά οι προτάσεις για Ηροδίκειες θεραπευτικές αγωγές ( άσκηση, διαλογισμός) .Όλες οι ενστάσεις για τα εμβόλια είναι  «εξω-ιατρικές».

Τέλος παρά τις συνεχείς προσπάθειες δεν έχουν αμφισβητηθεί έγκυρα τα θεραπευτικά αριθμητικά δεδομένα παγκοσμίως . Είναι δε αξιοσημείωτο πως ενώ παρουσιάζονται «Ηρίδικοι» δηλαδή ιατροί που να έχουν υποστεί οι ίδιοι θεραπευτική αγωγή και έχουν ιαθεί , δεν εμφανίζεται κανείς «Ηρόδικος» με τεκμηριωμένη θεραπεία μέσω μιας «εναλλακτικής» αγωγής.

Παρουσιάζεται λοιπόν μια αίσθηση μονόδρομου που αφήνει εξαιρετικά λίγα περιθώρια μιας ριζικής κριτικής.

 Ίσως δεν είναι τυχαίο πως ο Πλατωνικός A.Badiou έχει από καιρό γνωματεύσει πως η αντιμετώπιση της πανδημίας  απαιτεί «πειθαρχία» , το κράτος αναγκαστικά διευρύνει την πραγματική προστασία του προς όλες τις τάξεις, ενώ η καραντίνα ας είναι μια εσωτερική περίοδος αναστοχασμού χωρίς αναμενόμενα μεγάλα πολιτικά επίδικα (πηγή). Αντιθέτως όταν διατυπώνονται κριτικές ολικής απόρριψης των πολιτικών αντιμετώπισης της πανδημίας, αναγκαστικά εισέρχονται στην Ιατρική κριτική χωρίς ένα πλαίσιο και τελικά αμφισβητούν προφανή πραγματολογικά δεδομένα ( η μάσκα είναι βασανιστήριο, ο Covid δεν είναι πανδημία κλπ ) (πηγή)

Είναι βέβαιο πως η αντιμετώπιση  της πανδημίας θα αναδείξει διαχειριστικές και εκτελεστικές ατασθαλίες. Ωστόσο η λεπτή ισορροπία μεταξύ μιας φιλελεύθερης δημοκρατικής κριτικής και ενός συμφυρματικού γογγυσμού είναι οριακή. Ο Πλατωνικός στοχασμός προσφέρει μια βάση διαλόγου.  

 

 Info : Πλάτων Πολιτεία .Μετάφραση Ν.Μ.Σκουτερόπουλος σ228-241