Πολιτικόν, έφη, λέγεις Ασκληπιόν

 

Καθώς βαδίζουμε με τα πρώτα εμβόλια και εν΄ όψει του «τρίτου κύματος» ο δημοκρατικού αναστοχασμός των πολιτικών για τον Covid 19 γίνεται απαραίτητος αλλά και ιδιαίτερα προκλητικός. Πρέπει να γίνει με κανόνες που να εγγυούνται πως η κριτική δεν θα οδηγήσει σε μια παραλυτική ιατρική καθήλωση και δεν θα διογκώσει  ένα κύμα συμφυρματικού «αντισυστημισμού» απλά για να  διογκώνει ακούσια  τις φωνές του συνομωσιολογικού αντιδημοκρατικού τόξου. Η αντιμετώπιση της πανδημίας γίνεται και μέσω του περιορισμού των ελευθεριών: αυτή η συνθήκη από μόνη της εγείρει εύλογες αντιρρήσεις.  Οι κριτικές όμως που αναπτύσσονται έχουν ένα χαρακτήρα τεχνάσματος : εκκινούν αξιωματικά από την απόρριψη της καραντίνας αλλά για να την «αποδείξουν» ως πολιτική επιλογή τρομοκράτησης αμφισβητούν τα ιατρικά δεδομένα. Έτσι η καραντίνα παρουσιάζεται , εκ των υστέρων, ως δόλια επιλογή.

Όμως φαίνεται πως η καραντίνα , ο εγκλεισμός  είναι απαραίτητα.   

Πως μπορεί τότε να θεμελιωθεί μια κριτική των ιατρικών και πολιτικών επιλογών στο πλαίσιο του απαραίτητου φιλελεύθερου και δημοκρατικού διαλόγου; Πως μπορεί να εξασφαλιστεί η κριτική ως παράγοντας γονιμότητας και εμπλουτισμού ακόμα και όταν αμφισβητεί θεμελιακές παραδοχές;

Είναι ενδιαφέρον πως ένα τέτοιο πλαίσιο κριτικής έχει ήδη προδιαγραφεί στην Πολιτεία του Πλάτωνα.

Στο σχετικό μέρος περί Σώματος ( διατροφή, ιατρική, εξάσκηση) ( 403c-412c ) τίθεται το πλαίσιο της κριτικής ανάλυσης της Ιατρικής πράξης και των πολιτικών συνεπειών.

Ο Σωκράτης παρουσιάζει δύο σχολές Ιατρικής: την Ασκληπιεία και την Ηροδίκεια

Για να τις συγκρίνει τοποθετεί το ιστορικό τους πλαίσιο : η Ασκληπιεία Ιατρική είναι παλαιότερη ενώ η Ηροδίκεια σύγχρονη.

Κατόπιν ,ορίζει θεραπευτικές αρχές τους:

Η Ιατρική του Ασκληπιού δεν θεωρεί σωστή την απασχόληση   με ασθενείς με ανίατα νοσήματα ενώ του Ηρόδικου επικεντρώνει σε αυτά.

Ακολούθως , αναλύει τις θεραπευτικές μεθόδους τους:

Η Ιατρική του Ασκληπιού χρησιμοποιεί κυρίως βότανα και ιάματα ενώ του Ηρόδικου συγκεντρώνει την θεραπευτική της στην σωματική άσκηση και την γυμναστική.

Εν συνεχεία , αναφέρονται τα εμπειρικά δεδομένα των δύο Ιατρικών

Για τον Ασκληπιό , οι ιατροί πρέπει να έχουν έρθει σε επαφή με ένα μεγάλο αριθμό ασθενών πριν αναλάβουν την ευθύνη. Ο Ηρόδικος άσκησε την Ιατρική του  ,κατ΄ αρχάς στον εαυτό του σε τέτοιο βαθμό που ο Σωκράτης τον κρίνει ως μονομανή που απλώς παράτεινε τον βίο μην ασχολούμενος με τίποτα άλλο παρά την υγεία του.

Όμως το πλατωνικό κείμενο εμπεριέχει μια εμβληματική φράση :

«Πολιτικόν, έφη, λέγεις Ασκληπιόν»

Η Ιατρική είναι αναπόδραστα , αναπόφευκτα Πολιτική.

Το πλαίσιο ,λοιπόν, της κριτικής έχει τεθεί ήδη :

Η Ιατρική είναι Πολιτική. Πρέπει να δούμε το ιστορικό της πλαίσιο, να θέσουμε τις θεραπευτικές αρχές της, τις ιατρικές μεθόδους της ,  και  τον τρόπο δημιουργίας των εμπειρικών δεδομένων.  

Ας δούμε τώρα με βάση τα Πλατωνικά κριτήρια την πανδημία και την αντιμετώπιση της.

Η πανδημία ξεσπά σε μια ιστορική συνθήκη καινοφανούς κινητικότητας ανθρώπων και μικροοργανισμών. Έτσι λοιπόν δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία προηγούμενη. Σε μια τέτοια συνθήκη καινοφάνιας η καραντίνα δεν αποκλείεται εξ’ ορισμού.

Πρέπει να αναδιατυπωθεί με σαφήνεια ο στόχος της Ιατρικής Πράξης : αυτή αφορά την διάσωση της ζωής όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως ηλικίας , φύλλου, τάξης και φυλής έναντι οποιουδήποτε τιμήματος. Επομένως η άνευ ορίων χρήση πόρων και εξοπλισμών είναι ένας μονόδρομος.

Φαίνεται πως όσον αφορά τις θεραπευτικές μεθόδους επικρατεί μια εντυπωσιακή ομοφωνία : δεν αναδεικνύονται στον δημόσιο  Ιατρικό διάλογο διαφορετικές απόψεις για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές. Απουσιάζουν εντυπωσιακά οι προτάσεις για Ηροδίκειες θεραπευτικές αγωγές ( άσκηση, διαλογισμός) .Όλες οι ενστάσεις για τα εμβόλια είναι  «εξω-ιατρικές».

Τέλος παρά τις συνεχείς προσπάθειες δεν έχουν αμφισβητηθεί έγκυρα τα θεραπευτικά αριθμητικά δεδομένα παγκοσμίως . Είναι δε αξιοσημείωτο πως ενώ παρουσιάζονται «Ηρίδικοι» δηλαδή ιατροί που να έχουν υποστεί οι ίδιοι θεραπευτική αγωγή και έχουν ιαθεί , δεν εμφανίζεται κανείς «Ηρόδικος» με τεκμηριωμένη θεραπεία μέσω μιας «εναλλακτικής» αγωγής.

Παρουσιάζεται λοιπόν μια αίσθηση μονόδρομου που αφήνει εξαιρετικά λίγα περιθώρια μιας ριζικής κριτικής.

 Ίσως δεν είναι τυχαίο πως ο Πλατωνικός A.Badiou έχει από καιρό γνωματεύσει πως η αντιμετώπιση της πανδημίας  απαιτεί «πειθαρχία» , το κράτος αναγκαστικά διευρύνει την πραγματική προστασία του προς όλες τις τάξεις, ενώ η καραντίνα ας είναι μια εσωτερική περίοδος αναστοχασμού χωρίς αναμενόμενα μεγάλα πολιτικά επίδικα (πηγή). Αντιθέτως όταν διατυπώνονται κριτικές ολικής απόρριψης των πολιτικών αντιμετώπισης της πανδημίας, αναγκαστικά εισέρχονται στην Ιατρική κριτική χωρίς ένα πλαίσιο και τελικά αμφισβητούν προφανή πραγματολογικά δεδομένα ( η μάσκα είναι βασανιστήριο, ο Covid δεν είναι πανδημία κλπ ) (πηγή)

Είναι βέβαιο πως η αντιμετώπιση  της πανδημίας θα αναδείξει διαχειριστικές και εκτελεστικές ατασθαλίες. Ωστόσο η λεπτή ισορροπία μεταξύ μιας φιλελεύθερης δημοκρατικής κριτικής και ενός συμφυρματικού γογγυσμού είναι οριακή. Ο Πλατωνικός στοχασμός προσφέρει μια βάση διαλόγου.  

 

 Info : Πλάτων Πολιτεία .Μετάφραση Ν.Μ.Σκουτερόπουλος σ228-241