Pour mon ami Kader Azzouni
Τις ημέρες αυτές
ο Παπούλιας βρίσκεται στην Αλγερία. Θα συναντηθεί με τον πρόεδρο Μπουτεφλίκα,
ένα από τους τελευταίους μαχητές της Επανάστασης του 54-62. Θα βρεθεί σε μια
χώρα με πολλαπλές αντιφάσεις και προβλήματα: Μια οικονομία που στηρίζεται σχεδόν
μονοσήμαντα στο φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, δηλαδή με μειούμενες χρηματικές ροές,
με ένα από τα πιο ευρύχωρα συστήματα επιδοτήσεων τιμών ( πετρέλαιο, αλεύρι,
λάδι,) που έχει φτάσει στα όρια του, πολύ νέο πληθυσμό και μια σειρά πολιτικών
εντάσεων με πολλαπλούς επικαλυπτόμενους παίκτες ( ισλαμιστές, κινήματα τοπικής
ανεξαρτησίας, τυπικά κινήματα πολιτικού φιλελευθερισμού κλπ).
Την εποχή όμως αυτή
στην Αλγερία συμβαίνει κάτι αξιοπρόσεκτο. Ο δημόσιος διάλογος που είναι πάντα
έντονος έχει πυροδοτηθεί από ένα λογοτεχνικό κείμενο. Δεν είναι συνηθισμένο η
τέχνη να τροφοδοτεί μια τόση γενικευμένη συζήτηση. ’Άλλωστε ποιος μπορεί να
καταγράψει στην ταραγμένη Ελλάδα ένα συμβάν τέχνης να δημιουργεί την
θεματολογία μιας ευρύτερης συζήτησης; Πότε είναι η τελευταία φορά όπου ένας οξύς
διάλογος εκκίνησε από την περιοχή της τέχνης και επεκτάθηκε προς την κοινωνία;
Η Αλγερία του 2014 έχει αυτή την τύχη.
Ο σαραντατετράχρονος
Kamal Daoud ζει και εργάζεται στο Oran , στα δυτικά της Μεσογειακής ακτής. Με σπουδές στα μαθηματικά και την
φιλολογία γράφει μόνο στα Γαλλικά , καθώς τα Αραβικά τον παραπέμπουν στην πόλωση, σε μια γλώσσα φετιχοποιημένη από την
ιδεολογική χρήση (πηγή).
Ο Daoud είναι ο βασικός σχολιαστής της Γαλλόφωνης εφημερίδας Quotidien d’ Oran με πολύ κριτική στάση σε αντιφιλελεύθερες
πλευρές της σημερινής κυβέρνησης. Ο Daoud συνελήφθη κατά τη διάρκεια
αντικυβερνητικών διαδηλώσεων το 2011. Τα άρθρα είναι περίτεχνα κείμενα
πολιτικής παρέμβασης , με εξαιρετικό στυλ
και επεξεργασμένη γλώσσα. Ο λογοτέχνης επικρατεί του σχολιαστή (πηγή).
Τον Οκτώβριο του
2013 ο Daoud δημοσιεύει το μυθιστόρημα του Meursault,
contre-enquête, το οποίο
έχει μια μοναδική ιστορική λογοτεχνική σύλληψη. Η αναφορά είναι «ο Ξένος» του
Καμύ. Ο Meursault , ο μοναχικός ήρωας του Καμύ, δολοφονεί στην παραλία του Οράν, ένα
Άραβα. Ο Άραβας είναι μια αόριστη φιγούρα, χωρίς προσδιορισμό, είναι ένα
ανώνυμο τυχαίο θύμα. Στην μοναχική τραγική ενδοσκόπηση του Maursault, ο ανώνυμος Άραβας είναι απλά ένας ανθρώπινος διάκοσμος ,ο οποίος δεν
προκαλεί κανενός είδους ηθικό προβληματισμό στον «Ξένο».
Ο Daoud παρατηρεί ότι από το 1942 κανείς δεν έχει προσπαθήσει να δει το θύμα του Maursault ως πλήρες ιστορικό υποκείμενο. Ποιος είναι ο αόριστος Άραβας, πως βρίσκεται
στο Οράν σε μια τραγική τελική συνάντηση; Με βάση αυτό το ερώτημα ο Daoud πλέκει μια συναρπαστική ιστορία η οποία ενσαρκώνει και εμψυχώνει το θύμα
του Maursault. Η μοναδική σύλληψη της ιστορίας, η λογοτεχνική
αρτιότητα έδωσαν στον Daoud δύο μεγάλα βραβεία της Γαλλικής
διανόησης το 2014 : Τα βραβεία Prix François-Mauriac και Prix des cinq continents de la francophonie.Ταυτόχρονα έθεσε υποψηφιότητα για τα Goncourt και Renaudot. To μυθιστόρημα είναι μια ανατομική ανάλυση των εξελίξεων της Αλγερινής
κοινωνίας.
Η βασική ιδέα του
Daoud , η λογοτεχνική εμψύχωση και ενσάρκωση ενός αόριστου ανθρώπινου όντος του «Άραβα»,
πυροδοτεί πολλές συζητήσεις: Τι είναι ο Άραβας στην Αλγερία, τι σχέση έχει με
το παρελθόν και το μέλλον; Θεμελιακά ζητήματα «ταυτότητας» αναβιώνουν με ερέθισμα
ένα λογοτεχνικό έργο.
Τα προβλήματα της
Αλγερίας έχουν διαφορετική πλοκή και επίδικα από τα δικά μας. Παρά την
γεωγραφική εγγύτητα έχουμε σοβαρές διαφορές. Η περίπτωση Daoud, τηρουμένων των αναλογιών προσομοιάζει με τις συζητήσεις
που προκάλεσε ο λογοτεχνικός αστερισμός της γενιάς του 30, η Χαμένη Άνοιξη του
Τσίρκα, η Ορθοκωστά του Βαλτινού. Ο συγχρονισμός λογοτεχνίας πολιτικής είναι
συνεχής, αλλά το πρωτείο της λογοτεχνίας ως εμπνευστής μιας θεματολογίας είναι
σποραδικό.
Ο Kamal Daoud είναι μια ενδιαφέρουσα μορφή της πολιτικής
και της λογοτεχνίας ακριβώς στην άλλη πλευρά της κοινής μας θάλασσας.
Info : L’ivrEscQ No 36 Septembre-Octobre 2014
1. Εχω διαβασει τον υπωτικο μυθιστορημα του Καμυ και περιμενω την μεταφραση της λογοτεχνικης συνεχειας του απο τον Kamal Daoud
ΑπάντησηΔιαγραφή2.Το Σοφό Παιδί ειναι -κατα την γνωμη μου- το μεγαλο ελληνικο μυθιστορημα της γενιας των 60-
"Το Σοφό Παιδί γράφτηκε το 1989, όταν ο Χρήστος Χωμενίδης (1966-) ήταν μόλις 23 ετών (δηλαδή όχι πολύ μεγαλύτερος από τον αφηγητή του μυθιστορήματός του). Δημοσιεύτηκε το 1993 από τις Εκδόσεις Εστία (ενώ ξανακυκλοφόρησε το 2008 από τον Πατάκη).
Το μυθιστόρημα αγαπήθηκε από το αναγνωστικό κοινό και χαιρετίστηκε ενθουσιωδώς από την κριτική: “διαβάζεται απνευστί”, κατά τον Θ.Δ. Φραγκόπουλο· «το μέλλον θα δείξει αν όντως γεννήθηκε ένας νέος Καραγάτσης», έγραψε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος· είναι “ίσως η λύση στα προβλήματα της σοβαροφάνειας που έλκει τους νέους συγγραφείς”, σύμφωνα με τη διεισδυτική παρατήρηση ενός άλλου κριτικού.
[....]
"ο Χωμενίδης περνά όλο τον παραλογισμό, την παράνοια, τον ανερμάτιστο καταναλωτισμό, τη φρενήρη μεγαλομανία, την αρχοντοχωριάτικη χυδαιότητα, τη νεοπλουτίστικη μπαναλιτέ, τον αποπροσανατολισμό και την ανηθικότητα, την αποσάθρωση και τη βαρβαρότητα – με μια λέξη: τη ΦΑΡΣΟΕΙΔΗ ΓΕΛΟΙΟΤΗΤΑ – της Μεταπολίτευσης.
https://antonispetrides.wordpress.com/2014/07/01/chomenidis/
ΑΦ
ΑΦ
ΑπάντησηΔιαγραφήΣωστά το Σοφό Παιδί είναι ένα μυθιστόρημα καθρέπτης μιας εποχής
Ωστόσο το ίδιο αυτόνομα δεν πυροδότησε μια μεγάλη συζήτηση
Προσπαθώ να θυμηθώ μια μεγάλη αντιμαχία που προήλθε από την Τέχνη και δεν μόνο την Ορθοκωστά του Βαλτινού
Πιθανόν να κάνω λάθος ή ίσως η μεγάλη διαμάχη είναι το θέμα Ρουβά - Διαβάτη ( δεν αστειεύομαι, η διάσταση είναι pop εναντίον ανύπαρκτου κλασσικού)
Παρεπιπτοντως, σημερα το απογευμα, συνατηθηκα με τον φιλο και συναδελφο ΓΚ ( αποφοιτοι της Ιωνιδειου 1975), ο οπιος περι το 1995 μυ ειχε συστησει το Το Σοφό Παιδί
ΑπάντησηΔιαγραφήΛοποιν απο κοινου συμπεραναμε οτι "Το Σοφό Παιδί" ειναι -κατα την γνωμη μας- το μεγάλο ελληνικό μυθιστόρημα της περιόδου 1973-1993. Απομενει καποιος να γραψει το δεύτερο μέρος για την περίοδο 1994-2014.
Αρχιζω να σκεφτομαι σοβαρα να γραψω κατι σχετικο.
ΑΦ
Ίσως η «Ελένη» του Γκατζογιάννη, που ξαναέβαλε το θέμα του εμφύλιου πάνω που είχε νομιομοποιηθεί η εθνική αντίσταση και άνοιξε μεγάλη πολιτικοϊστορική συζήτηση. Και σε άλλο πλαίσιο, το βιβλιο της Στ' Δημοτικού (συνωστισμός στη Σμύρνη).
ΑπάντησηΔιαγραφήΣποραδικές συζητήσεις στην τομή τέχνης/πολιτικής γίνονται πολλές: Χυτήριο/Χρυσή Αυγή, Outlook/Ευ.Βενιζέλος/λογοκρισία, Τελευταίος Πειρασμός, ακόμα και ο Παστίτσιος. Τώρα με τα social media κρατούν όλο και λιγότερο και ρέπουν προς την σκανδαλοθηρία και την ατάκα.
Μ.
Για την προηγουμενη απο μας γενια υπηρξε θα επρεπε το μεγαλο ελληνικο μυθιστορημα να ειναι " το «Κιβώτιο» του Αρη Αλεξάνδρου, μορφής εμβληματικής για τη μοίρα μιας γενιάς και για το πολιτικό και πνευματικό ήθος σημαντικού μέρους αυτής της γενιάς,...."
ΑπάντησηΔιαγραφήΟμως, εφοσον το 1974, που πρωτοκυκλοφορησε το βιβλιο (κια εως το 1980) η Πανσσπουδαστικη συγκεντρωνε το 30% των ψηφων των φοιτητων , ηταν μοιραιο να μην διαδοθει στο βαθμο που σαρκαζε την αποστολη ενος κενου κιβωτιου, δηλ. μιας θανατηφορας , τραγικης αποστολης χωρις νοημα, με καθημερινες εντολες των ανωτερων.
ΑΦ
ΥΓ Σε ένα απόσπασμα 40 ανδρών αρχικώς, ....., ανατίθεται η επικίνδυνη αποστολή της μεταφοράς ενός κιβωτίου από την πόλη Ν. στην πόλη Κ. Η αποστολή είναι άκρως επικίνδυνη, καθώς η διαδρομή που χάραξε και ελέγχει με τον ασύρματο βήμα προς βήμα το Αρχηγείο διέρχεται από περιοχές που δεν ελέγχονται απολύτως από τις δυνάμεις του Δ.Σ. Στους αγωνιστές που μετέχουν της αποστολής όλοι βαθμοφόροι, παρασημοφορηθέντες, έμπιστα και δοκιμασμένα μέλη του κόμματος καθίσταται σαφές πως είναι εθελοντές σε αποστολή αυτοκτονίας. Παρά ταύτα, από τους 40 επιλεγέντες θα πάρουν μέρος στη θανάσιμη πορεία μόνο 35, καθώς 5 από αυτούς θα εκτελεστούν την παραμονή της αναχώρησης, ως ύποπτοι συμμετοχής σε αντικομματική, φραξιονιστική ομάδα.
Ολα αυτά υποτίθεται πως συμβαίνουν το καλοκαίρι του 1949...... ο μοναδικός επιζών παραδίδει το κιβώτιο στη στρατιωτική διοίκηση της πόλης Κ. Η αποστολή υποτίθεται πως είναι ζήτημα υψίστης σημασίας, αφού από την έκβασή της θα κριθεί το αποτέλεσμα του αγώνα του Δ.Σ., όπως η ηγεσία διαβεβαιώνει τα μέλη της. Λέω «υποτίθεται», γιατί στην πραγματικότητα το καλοκαίρι του 1949 ο Δ.Σ. έχει ήδη ηττηθεί. Και στο μυθιστόρημα, το επτασφράγιστο κιβώτιο, όταν ανοίγεται τελικά, αποδεικνύεται πως είναι άδειο, δεν περιέχει απολύτως τίποτε.
...............Ο ανώνυμος αφηγητής δεν εξιστορεί την περιπέτειά του στον άγνωστο αναγνώστη, αλλά σε έναν άγνωστο ανακριτή. Η αφήγησή του έχει τη μορφή απολογίας. Οταν φθάνει στην πόλη Κ, όπου διαπιστώνεται ότι το κιβώτιο είναι άδειο, φυλακίζεται, χωρίς να του απαγγελθεί κατηγορία. Λίγες ημέρες αργότερα, ο δεσμοφύλακας αμίλητος και απρόσωπος αφήνει στο κελί του λευκές κόλλες χαρτί, αριθμημένες και σφραγισμένες με δυσανάγνωστη σφραγίδα, καθώς και τα λοιπά χρειώδη της γραφής. Ο κρατούμενος αντιλαμβάνεται ότι οι κόλλες αυτές προορίζονται για τη γραπτή απολογία του. Ο ανακριτής ουδέποτε εμφανίζεται και ουδέποτε αποκαλύπτει τις αντιδράσεις του στις γραπτές καταθέσεις του κρατουμένου, παρά τα τεχνάσματα του τελευταίου να τον παρασύρει σε κάποια αποκάλυψη των σκέψεών του.
Η απολογία του κρατουμένου (δεν είναι βέβαιο πως είναι κατηγορούμενος) αρχίζει με μια λεπτομερή εξιστόρηση της συγκρότησης του ειδικού αποσπάσματος και συνεχίζεται, ως τη μέση του βιβλίου, με την αφήγηση της πορείας του, κατά την οποία αποδεκατίζεται, είτε σε αιφνιδιαστικές μάχες και απρόβλεπτους βομβαρδισμούς είτε από συμπτωματικά ατυχήματα, τα οποία, σύμφωνα με τις εντολές του Αρχηγείου, που γίνονται εσωτερικός κανονισμός της ομάδας, οδηγούν τους ανίκανους να βαδίσουν σε αυτοκτονία με κυάνιο. Από το μέσο του βιβλίου και μετά, ο κρατούμενος, απελπισμένος από τη σιωπή του ανακριτή, εγκαταλείπεται σε μια συνειρμική αφήγηση των αναμνήσεών του, που γλιστράει από τις νωπές ακόμη εμπειρίες της αποστολής στη δράση του κατά την Κατοχή, για να επανέλθει στα πρόσφατα γεγονότα. ......
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=101855
ΥΓ2 Ας τα να πανε. Ευτυχως που δενν τα εζησα....
Μ
ΑπάντησηΔιαγραφήΣωστά
Μάλιστα η συμπερίληψη των βιβλίων δημοτικού και του περίπτωσης Παστίτσιου δείχνει μια άλλη εικόνα πιο δυναμική
Τα εύστοχα παραδείγματα σου παραπέμπουν σε μια τέχνη σε απ'ευθείας συνομιλία με την συγκυρία ενω στην περίπτωση Daoud γίνεται μια ευρεία συζήτηση που εκκινεί από την υπαρξιακή αναζήτηση και καταλήγει στην πολιτική στάθμιση
Είμαστε ακόμα εν θερμω και η τέχνη, ως τέχνη της κρίσης είναι πολύ παραγωγική σήμερα , δεν έχει βρεθεί η συγκυρία όπου αυτή θα πυροδοτήσει κάτι προς την κοινωνία
Είναι θέμα συγκυρίας, αναπάντεχου συγχρονισμού που ας ελπίσουμε να συμβεί
Ο εσωτερικός δυναμισμός υπάρχει το οι άνθρωποι παράγουν τρομερό υλικό αλλά δεν έχω δει ακόμα την κατάλυση της αντίδρασης
Η πολεμική πολετική επικρατεί ως εγγυητής της θεματολογίας
AΦ
ΑπάντησηΔιαγραφήΣωστά το Κιβώτιο είναι θεμελιακό ωστόσο η συζήτηση του ήταν εντός αριστεράς περισσότερο
Τα παραδείγματα του Μ είναι όντως ενδιαφέροντα και αναδεικνύουν ότι ο δυναμισμός υπάρχει , η συγκυρία λείπει για να προβάλει ένα ερέθισμα
Για το κιβωτιο εγραψα
ΑπάντησηΔιαγραφή"Ομως, εφοσον το 1974, που πρωτοκυκλοφορησε το βιβλιο (και εως το 1980) η Πανσσπουδαστικη συγκεντρωνε (πανω απο) το 30% των ψηφων των φοιτητων , (και επομενως) ηταν μοιραιο να μην διαδοθει στο βαθμο που σαρκαζε την αποστολη ενος κενου κιβωτιου, δηλ. μιας θανατηφορας , τραγικης αποστολης χωρις νοημα, με καθημερινες εντολες των ανωτερων"
Εννοώ οτι οι μεγαλύτεροι απο μας (σήμερα 75 εως 90 ετων) διάβασαν αυτό το σημαντικο βιβλιο, επειδη -απλως - τους αφορρουσε βιωματικά. Οι υπόλοιποι και νεωτεροι (μερικοι σημερα αρχηγικα στελεχη της ΑΠ του ΣΥΡΙΖΑ εβλεπαν σοσιαλιστικο ρεαλισμο στην Αλκυονιδα (Οκτωβρης, Θωρηκτού Ποτέμκιν, Απεργια,....οταν πετουν οι γερανοι...) και φαντασιωνονταν την καταληψη των χειμερινων ανακτορων.
Επομενως το βιβλιο αυτο ενος ηταν σχεδον απαγορευμενο απο τους καθωσπεπει κομμουνιστες.
ΑΦ
Αντιθετως η Κάθοδο των Εννιά του πολυ σημαντικου συγγραφεα Θ.Βαλτινου εγινε πολυ αποδεκτο απο τους κομμουνιστες. Ο ιδιος εχει γραψει Το Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη" (πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Ταχυδρόμος" το 1964). .... Μοναδικός αφηγητής του κειμένου ο Αντρέας Κορδοπάτης, από τη Δάρα Μαντινείας, πραγµατικό πρόσωπο και δειγµα λαϊκής προφορικής αφήγησης. Ο Κορδοπάτης διηγείται τις προσπάθειες που έκανε για να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ, και μετά τις περιπέτειες του εκεί. Ειναι -ουσιαστικα- η ιστορια των ελληνων μεταναστων στις ΗΠΑ, αρχες του 20ου αιωνα.
ΑπάντησηΔιαγραφή"Ο Θανάσης Βαλτινός έγραψε την Κάθοδο των Εννιά το 1959, στα 27 του χρόνια. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εποχές τέσσερα χρόνια αργότερα. Σήμερα κυκλοφορεί από της εκδόσεις Εστίας – μόλις 64 σελίδες.
Η αφήγηση της άσκοπης πορείας προς τη θάλασσα (ή προς το θάνατο) αποτελεί μαρτυρία για τον Εμφύλιο Πόλεμο ως σύγχρονο ιστορικό γεγονός αλλά, κυρίως, μαρτυρία για την ανθρώπινη κατάσταση:
[......]
Υ.Γ.2: Συζητώντας για το βιβλίο με έναν καλό φίλο, έμαθα ότι το βιβλίο αποτέλεσε για χρόνια «Βίβλο» των Κομμουνιστών – σε κάποιες κηδείες, μάλιστα, σύντροφοι το πετούσαν στους τάφους τους αντί για λουλούδια."
http://www.tovima.gr/blogs/article/?aid=437443
ΑΦ