Αφαιρέσεις

Ένα από τα προβλήματα του δημόσιου διαλόγου είναι η χρήση των μεγάλων αφαιρετικών εννοιών. Συνήθως προέρχονται από την Ευρωπαϊκή μοντερνιστική παράδοση και ουσιαστικά ταξινομούν τον διάλογο, διαμορφώνουν τα επίδικα και τις απαντήσεις. Η θεμελιώδης έννοια είναι το «σύστημα» το οποίο δεν ορίζεται ποτέ αλλά μπορεί  να περιλάβει τα πάντα. Τα παραδείγματα είναι πολλά .

Οι συντηρητικές αφηγήσεις αναφέρονται στον «μαρξισμό» στον «κομμουνισμό» ως συμπαγείς αδιαίρετες έννοιες χωρίς τοπικούς προσδιορισμούς και κυρίως τις κατανοούν στην «ονομαστική τους αξία». Ωστόσο οι έννοιες αυτές , ιστορικά έχουν ένα μεγάλο εύρος σημασιών, διαφορετικές ιστορικές εκφράσεις και κυρίως έχουν ένα διχασμό «ονομαστικής» και «πραγματικής αξίας». Είναι σχεδόν κοινός τόπος ότι η Ρωσική εκδοχή του Μαρξισμού ήταν το κατάλληλο ιδεολογικό όχημα – πλαίσιο ,το οποίο, σε τελευταία ανάλυση ,εκσυγχρόνισε μια γεωπολιτική οντότητα ( 1) .

Οι αριστερές αφηγήσεις εδώ και δεκαετίες υποφέρουν από τον «νεοφιλελευθερισμό» ο οποίος πλέον , ως όρος εφάπτεται της δεισιδαιμονίας. Ένα πλήθος αντίρροπων οικονομικών πολιτικών ( πχ Ιαπωνία, Ηπα, Ευρώπη) εντάσσονται συλλήβδην στον «νεοφιλευθερισμό». Στο ίδιο πλαίσιο υπάρχει η συμπαγής αδιαίρετη «αγορά», το «κράτος» , τα «κινήματα» κλπ.

Ένα άλλο ζήτημα είναι ο Ευρωκεντρισμός των εννοιών. Κι’ όμως μεγάλοι παίκτες του παγκόσμιου συστήματος προέρχονται από ιστορικές πνευματικές παραδόσεις και εννοιολογήσεις με πολύ πρόσφατη εξοικείωση με την Ευρωπαϊκή παράδοση πχ. Η Ιαπωνική πολιτική φιλοσοφία  μόλις στις αρχές του 20 αιώνα άρχισε να ψηλαφεί τον «Δυτικό» μοντερνισμό , χωρίς αυτό να εμποδίζει αλλά αντιστρόφως να επιταχύνει την λειτουργική ενσωμάτωση στο παγκόσμιο σύστημα. (2)Το ίδιο ισχύει για τις φιλοσοφικές αφετηρίες του νέου Ισλαμικού ζητήματος που τελικά παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια πραγματικότητα.

Η ζέουσα κοινωνική αποσάθρωση, η λεγόμενη «κρίση»   αναγκαστικά ανέδειξε όλα τα ζητήματα του «εθνικού» ζητήματος. Οι ποσοτικές και οι ποιοτικές προδιαγραφές της κρίσης ανέδειξαν τις ιδιαιτερότητες οι οποίες συμβολικά εκφράζονται και στην μοναδική πλοκή και ισχύ των κομμάτων : Επερχόμενη κυβερνητική αριστερά, το πιο ακραίο ακροδεξιό κόμμα ως τρίτη δύναμη, καταβαράθρωση του μεγάλου κόμματος της αντιπολίτευσης κλπ.

Είναι δυνατόν να γίνει ένας διάλογος για την ελληνική κρίση με το εννοιολογικό οπλοστάσιο των μεγάλων ιδεολογικών αφηγήσεων;

Προφανώς είναι , αν ο διάλογος έχει σκοπό να δράσει αγχολυτικά, και γρήγορα. Είναι περιττό να απαριθμήσουμε τα σχήματα διαλόγου που αναπτύσσονται και τα συμπεράσματα τους. Καπιταλιστικό σύστημα, πελατειακό κράτος, ανθέλληνες προδότες μπορούν ωραιότατα να συγκροτήσουν λογικοφανή και συνεκτικά σχήματα με όλα τα θεμελιακά χαρακτηριστικά  : ένα οριζόμενο πλαίσιο- έδαφος της διαμάχης, δύο ή τρεις πόλοι ισχύος , ένας εξ’ ορισμού ηθικός πόλος και η λύση του ζητήματος μετατρέπεται σε ένα ηθικό καθήκον και διάφορες μορφές «ηρωικής» στράτευσης με το «καλό». Λείπουν απελπιστικά θεωρήσεις που ενσωματώνουν σενάρια του νόμου των ακουσίων συνεπειών, αξιολογήσεις ιδεών στην λειτουργική τους και όχι στην ονομαστική τους αξία.

Η ποιότητα της τρέχουσα ιδεοκίνησης εντός «κρίσης» θα κριθεί αργότερα. Η ποσότητα όμως δεν είναι άσχημη. Στην πληθώρα των όμως των ιδεών κυριαρχεί η μέθοδος copy paste.Έννοιες που έχουν συγκροτηθεί σε ένα διαφορετικό περιβάλλον εισάγονται ως κλειδί για την κατανόηση και τελικά λύση του Ελληνικού Προβλήματος

Μια τέτοια προβληματική ανάλυση βρήκα στον Κ.Σοφούλη ο οποίος σε δύο συνέχειες προσπαθεί να οριοθετήσει το πρόβλημα μέσω της κεντρικής έννοιας της Σοσιαλδημοκρατίας (πηγή). Η εκκίνηση του ΚΣ είναι μια εξ’ ίσου προβληματική φράση του Γ.Δραγασάκη ότι ο Συριζα εφάπτεται των ορίων της Σοσιαλδημοκρατίας και εξ’ αυτού ο ΚΣ διατυπώνει  ένα ολόκληρο σκεπτικό για την υπεροχή και τελικά την ανάγκη αναγέννησης της Σοσιαλδημοκρατίας

Υποστηρίζω πως η εισαγωγή του όρου Σοσιαλδημοκρατία στην τρέχουσα  διακίνηση ιδεών, είναι πολύ προβληματική.

Η Σοσιαλδημοκρατία υπήρξε η μεγάλη κατάκτηση του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα για τους εργαζόμενους της Δ.Ευρώπης. Αντιπροσώπευε το μέγιστο βαθμό αναδιανομής εισοδημάτων εντός καπιταλισμού , το καλύτερο σημείο ισορροπίας κεφαλαίου εργασίας μπρός όφελος της εργασίας .Ωστόσο το ισοζύγιο αυτό προέκυψε από συγκεκριμένους   ταξικούς ιστορικούς  γεωπολιτικούς και οικονομικούς προσδιορισμούς που δεν έχουν αντιστοιχία με την Ελληνική περίπτωση. Το κύριο στοιχείο της Σοσιαλδημοκρατίας είναι οι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες με μεγάλη σώρευση ανθρώπινου δυναμικού σε βιοπολιτικές συνθήκες ταξινόμησης, οργάνωσης και ελέγχου. Η σοσιαλδημοκρατία προκύπτει ως ταξικός συσχετισμός που εδραιώνεται επάνω στην συγκεκριμένη μορφή της μεγάλης βιομηχανικής μονάδας και τα μεγάλα συνδικάτα.

Ο λόγος που διακινεί ο ΚΣ εμπεριέχει μια νοηματική συντόμευση. Ταυτίζει τα τελικά αποτελέσματα της Σοσιαλδημοκρατικής συνθήκης με την ίδια την συνθήκη. Το ζητούμενο για την Ελλάδα είναι να αναζητηθούν τα αποτελέσματα που όμως θα προέλθουν από μια διαφορετική οικονομία και κοινωνία: Κατακερματισμός, αυτοαπασχόληση  , ανυπαρξία μεγάλων ιδιωτικών βιομηχανιών κλπ. Η αναφορά στην Σοσιαλδημοκρατία είναι προβληματική και είναι αντίστοιχη με το να προτείνουμε το Ιαπωνικό μοντέλο το οποίο προέρχεται από μια άλλη συνθήκη, η οποία όμως παρέχει τα ίδια και ίσως καλύτερα αποτελέσματα.

Το σχήμα του ΚΣ γίνεται ακόμη πιο προβληματικό καθώς φιλοδοξεί να γίνει ένα αντίπαλο προς την Συριζαική πρόταση. Η πρόταση αυτή δεν είναι  προβληματική επειδή είναι «αριστερά» μιας «σοσιαλδημοκρατίας» δηλαδή πάσχει από «κρατισμό» είναι κατά «των αγορών»  κλπ  αλλά γιατί ονομάζει «αριστερά» ένα σύνολο πολιτικών  που κολακεύουν και τελικά καθηλώνουν την ελληνική ιδιαιτερότητα. Μάλιστα η ανιστόρητη υπεριδεολογικοποίηση του ΚΣ ευνοεί την Συριζαική πολυσημία καθώς δραπετεύει εύκολα από τα   τραυματικά επίδικα :

·        

      Με βάση τη δομή της κοινωνίας και οικονομίας υπάρχει βιώσιμη λύση χωρίς ένα ενδιάμεσο ιστορικό  στάδιο  πόνου; 

·        

      Πως οριοθετείται η « αριστερή λιτότητα» απέναντι στην «νεοφιλελεύθερη λιτότητα» .

Αν ο Συριζα ονομάζει αριστερά τη παρηγορητική  διαχείριση του πόνου και την υπόσχεση ενός καθολικού reboot με κόστος μόνο για την «Μέρκελ και την διαπλοκή» και οι έλλογες δυνάμεις ονομάζουν σοσιαλδημοκρατία ένα πρόγραμμα μείωσης του πόνου και on line προσαρμογών, τότε όλοι θα πολωθούν ανάμεσα σε στρατόπεδα ονομάτων και  όχι σε γόνιμες αντιμαχίες πολιτικών.

  

     1.-Π.Κονδύλη: «Η Ηδονή ,η ισχύς, η ουτοπία»

     2.-Political Philosophy in Japan: Nishida , the Kyoto School , and co-prosperity