Σάββατο 20 Αυγούστου 2016

Γιατί ο Κονδύλης αρέσει; (In Memoriam A.Mεταξόπουλος)


 
 
 
Η περίοδος της κρίσης συμπίπτει με ένα αυξημένο ενδιαφέρον για το έργο του Π.Κονδύλη ( εφεξής ΠΚ). Ο κυριότερος λόγος είναι η ακρίβεια των περιγραφών  για τις εκφράσεις κα την αρχιτεκτονική της κρίσης. Ενώ ο Κονδύλης δεν είναι ο μόνος που περιγράφει την επερχόμενη κρίση κατά την εποχή της «εκσυγχρονιστικής» ευφορίας είναι ίσως ο πιο ακριβής (1). Ταυτόχρονα το έργο του φαίνεται να αφορά τις πιο αντίρροπες στάσεις της ιδεοκίνησης .

Συνοπτικά, αν όλα μπορούν να  συμπυκνωθούν σε δύο κείμενα , σημειώνουμε: 

 Οι «Γεωπολιτικοί»  της  πατριωτικής (δεξιάς ή αριστεράς)  οπτικής  ενδιαφέρονται για την τυπολογία του «εχθρού φίλου» όπως αυτή τεκμηριώνει μια στρατηγική κατεύθυνση στο επίμετρο του έργου «Θεωρία του Πολέμου»

Οι «Αριστεροί-Ελευθεριακοί»  (πηγή) και οι  «Γιανναρικοί  Συντηρητικοί»  (πηγή) διαβάζουν με ενδιαφέρον τον πρόλογο του «Ελληνικού Διαφωτισμού» για να τεκμηριώσουν τη Νεοελληνική αστική  καχεξία και την παραλυτική αδυναμία του τρέχοντος Ελληνικού σχηματισμού να επιβιώσει στο καθεστώς της πλανητικής μαζικής δημοκρατίας.

Δεν είναι περίεργο το έργο ενός φιλόσοφου να έχει πολλαπλές αναγνώσεις, είναι όμως ενδιαφέρον όταν αυτός ασχολείται ως πολιτικός επιστήμονας με τον πυρήνα των κοινωνικών προβλημάτων. Ο Κονδύλης έχει απ’ ευθείας αναφορές στα πολιτικά επίδικα της συγκυρίας, έστω από μια επιστημολογική απόσταση  , που επιτρέπει πολλαπλές αναγνώσεις, Ωστόσο εν ζωή ο ίδιος ευτύχησε να αναμετρηθεί με κριτικές προς το έργο του από μια πλευρά της ιδεοκίνησης που χοντρικά θα καταγράφαμε ως  «αριστερή φιλοευρωπαϊκή ακαδημία» (2). Επομένως το έργο του δεν είναι κατ’ αρχάς μια κατάθεση οικουμενικής αποδοχής, το αντίθετο μάλιστα.

Η τρέχουσα ενασχόληση όμως με τον Κονδύλη δείχνει να αποσιωπά τις διαφωνίες που ήδη αναφέρθηκαν ενώ απουσιάζει εμφατικά ίσως η πιο έντιμη και παραγωγική εξέλιξη του έργου του : αναφέρομαι στον Αιμίλιο Μεταξόπουλο ( εφεξής ΑΜ) και το βιβλίο του «Αυτοσυντήρηση-Πόλεμος-Πολιτικλη» ( εφεξής ΑΠΠ).

Το ΑΠΠ έχει μια μοναδική ιδιότητα

Επεκτείνει το Κονδυλικό εγχείρημα του «Ισχύς και Απόφαση» ( εφεξής ΙΑ) πάνω στα θεμέλια του Κονδύλη, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει ζητήματα (σφάλματα στην ορολογία του ΑΜ) τα οποία δεν καταδεικνύονται τόσο αδρά  από τους θεμελιακά πολέμιους του ΙΑ (λόγω της περιπλοκής που έχει καταστατικά η αντιμαχία ενός «περιγραφικού» πχ Κονδύλη με ένα «στρατευμένο» πχ  Ψυχοπαίδη όπως θα δείξουμε πιο κάτω) .Η οξυδέρκεια του ΑΜ αποκαλύπτει  πως εκτός από τους συγχρονισμούς της συγκυρίας υπάρχουν αφετηριακές αναφορές που οδηγούν το έργο του Κονδύλη σε ένα τύπο  «ευρείας αποδοχής». Ο ΑΜ όντας «Κονδυλικός» απορρίπτει αυτές τις αναφορές και μετασχηματίζει το «περιγραφικό»  ΙΑ σε ένα πιο πολεμικό και οξύ, αλλά πάντα «αξιολογικά ουδέτερο»  ΑΠΠ.

Αν απλοποιήσουμε το ΙΑ σε βαθμό ιεροσυλίας μπορούμε να διακρίνουμε δύο θεμέλια :

·        Την επέκταση της έννοιας του «εχθρού φίλου» του Schmitt από το πεδίο της πολιτικής στο ευρύτερο χώρο της ανθρωπολογίας (3)

·        Την αναμόρφωση της Βεμπεριανής αξιολογικής ουδετερότητας σε «περιγραφή»

Τούτων δοθέντων η «Περιγραφική θεωρία της Απόφασης» (ΠΘΑ)  αναμετράται μονίμως με το εξής παράδοξο : καθώς όλες οι θεωρίες –ιδέες είναι μετασχηματισμένες αξιώσεις ισχύος , τότε η περιγραφική θεωρία επιφυλάσσει στον εαυτό της τη δυνατότητα να περιγράψει όλες τις ιδέες χωρίς να επιδιώκει να αξιώσει ισχύ για την ίδια. Η ΠΘΑ επιβάλει στον εισηγητή της να είναι οξύς κριτικός για όλο το φάσμα των ιδεών και κοινωνικών πρακτικών αλλά ο ίδιος ως φυσικό πρόσωπο καθηλώνεται ως ένας αιώνιος Είρων (ΑΠΠ σ 146) . Ο εισηγητής της ΠΘΑ φαίνεται τελικά ως «άχρηστος ή και απελπισμένος» (ΑΠΠ σ 147)

Η τρέχουσα καθολική συγκατάνευση στο έργο του  ΠΚ δεν είναι τόσο μια χειρονομία σεβασμού ούτε μια φουριόζικη αναζήτηση της αλήθειας κάποιου που δείχνει να καταλαβαίνει το εκάστοτε μέλλον, είναι μια στάση που πηγάζει καταστατικά από την ιδιότυπη θέση του «περιγράφοντος» στοχαστή του ΙΑ.

Με ένα τρόπο ο ΑΜ αναγνωρίζει το σφάλμα του ΠΚ και ενώ διατηρεί αναλλοίωτη τη πρώτη θεμελιακή θέση των «πολέμιων»  του ΙΑ ,προχωρεί σε ένα ενδιαφέρον βήμα εμπλουτισμού της θεματολογίας και λύσεως του παράδοξου του «περιγράφοντος» . Ο «περιγράφων» του ΙΑ  αφού εμβαθύνει στον κόσμο των ιδεών και ανθρώπων τελικά παραμένει ένας Είρων από μια θέση «Αρχιμήδειου» παρατηρητή (ΑΠΠ σ 149).

Το θεωρητικό στρατήγημα του ΑΜ είναι διπλό

Αφ’ ενός εμβαθύνει και διευρύνει την έννοια της Απόφασης του ΠΚ στην έννοια της «Κοσμοκατασκευής» την οποία εντίμως  δανείζεται , κατά δήλωση του, από τον Αμερικανό Nelson Goodman (πηγή)

Αφ’ ετέρου εντάσσει την έννοια της «Κοσμοκατασκευής » στο επιστημολογικό ταξινομικό πλαίσιο του  Imre Lakatos. Ο ΑΜ ως βασικός μεταφραστής του Lakatos  (πηγή) αναγνωρίζει στο πλαίσιο των «ερευνητικών προγραμμάτων» το αρτιότερο σχήμα εντός του οποίου είναι δυνατό να ελέγξει   εμπειρικά μια  «Επιστήμη». Με την ένταξη της θεωρίας της «Κοσμοκατασκευής» στο σχήμα του Lakatos τότε αυτή αποκαθηλώνεται από το ιδιόμορφο σημείο του «περιγράφοντος» του ΙΑ και γειώνεται στο αυστηρό έδαφος του ελέγχου των επιστημών.. Ενώ στο ΙΑ αναδύεται μια έννοια ενός έσχατου σημείου παρατήρησης, το οποίο τελικά καθηλώνει τον «περιγράφοντα» ως Είρωνα ( εξ’ ου και η  «καθολική» αποδοχή)  στο ΑΠΠ η «Κοσμοκατασκευή» ρίχνεται στην αντιμαχία των «ερευνητικών προγραμμάτων» . Οι συνέπειες είναι σημαντικές :

Η θεωρία της Κοσμοκατασκευής «διαθέτει σκληρό πυρήνα , αρνητική και θετική ευρετική, επιχειρεί να εξηγήσει μέσα από μια σειρά διαδοχικών ή επάλληλων θεωριών , καμία από τις οποίες δεν κρίνεται αυτοτελώς, ορισμένα μείζονος σημασίας φαινόμενα ιστορικού , κοινωνιολογικού και πολιτικού τύπου. Ερίζει , στο πρωτοβάθμιο επίπεδο με άλλα εναλλακτικά προγράμματα και αξιολογείται σε αυτό μέσα στην χρονική διάρκεια με βάση δύο κριτήρια αποδεξιμότητας  που ισχύουν για αυτό το επίπεδο. Από την άποψη αυτή κρίνεται εμπειρικά ( ΑΠΠ σ238)

Ο ΑΜ καταθέτει λοιπόν μια συνολική θεωρία η οποία, σε αντίθεση με τον ΠΚ ( ο δεν επέμενε στα θέματα αυτά ΑΠΠ σ 252) έχει προκαταβολικά επιστημολογικές σταθερές επιβεβαίωσης. Από επιστημολογική άποψη η θεωρία του ΑΜ είναι , και διεκδικεί να είναι αρτιότερη από το ΙΑ.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως η θέση του «Είρωνος» του ΠΚ στο ΙΑ ,είναι αποτέλεσμα της ελλείπουσας επιστημολογικής τεκμηρίωσης που επιχειρεί ο ΑΜ στο ΑΠΠ. Είναι ενδιαφέρον ότι ο άρτιος επαγωγικός τρόπος κατασκευής του ΑΠΠ επιτρέπει στον ΑΜ να διατηρήσει ανέπαφο τον «γνωσιοθεωρητικό σχετισκισμό» του αλλά ταυτόχρονα να εμπλακεί πλήρως στις αντιμαχίες της άμεσης συγκυρίας και σηματοδοτήσει ένα πολιτικό στίγμα στα αριστερά της συμβατικής κλίμακας.

Αν οι φιλοσοφικές ενασχολήσεις έχουν ένα πρακτικό μήνυμα αυτό είναι πως η ενδιαφέρουσα ίσως περίεργη καθολική αποδοχή του Κονδύλη έχει ένα φιλοσοφικό υπόβαθρο το οποίο αποκάλυψε κριτικά ο πιο συνεπής και παραγωγικός Κονδυλιστής Α.Μεταξόπουλος.


(1)   Εδώ, μια ενδιαφέρουσα καταγραφή όλων των προγνώσεων για την κρίση ( Κονδύλης, Γιανναράς Αξελός ,Ράμφος ,Δήμου κλπ)
 

(2)   Πιο σημαντική και παραγωγική είναι η διαφορά με τον Κ.Ψυχοπαίδη ( Δες Γ.Φαράκλα Νόημα και Κυριαρχία) . Υπάρχουν διάλογοι με τους Βιρβιδάκη, Τσινορέμα κλπ

 
(3)   Είναι σχεδόν οξύμωρο πως ο απορριπτέος από τους ΠΚ και ΑΜ μεταμοντέρνος Derrida (ένα  «τίποτα» σύμφωνα με τον ΑΜ! ) έχει αναδείξει τα γλωσσικά ζητήματα που αναδύονται με την εσφαλμένη χρήση των όρων «εχθρός φίλος» . Ο ίδιος ο Schmitt έχει σημειώσει πως η ορολογία του συνάδει με τον αρχαιοελληνικό τύπο του «πολέμιου» και όχι του «εχθρού»  . Με ένα ατυχή  σχεδόν λυπηρό τρόπο η Ελληνική ιδεοκίνηση μεταφράζει ανεπεξέργαστα το friend enemy ενώ ο Scmitt για να αποσυνδέσει τις έννοιες του «πολέμιο» και του «εχθρού» χρησιμοποιεί τον όρο «friend - foe». Το ορθό φιλοσοφικά, φιλολογικά και γεννεολογικά «πολέμιος» απουσιάζει από την τρέχουσα νεοελληνική ιδεοκίνηση όταν αυτή αναφέρεται στον Schmitt  ή τον ΠΚ. Περισσότερα στο J.Derrida .The politics of friendship

 

19 σχόλια:

  1. https://manolisgvardis.wordpress.com/2016/08/21/%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CE%B9/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Παραθέτω το κείμενο του Μ.Βαρδή από το manolisvardis.wordpress.com και την απάντηση μου, όπως αναρτήθηκε στο ιστολόγιο του

    Μ.Βαρδής
    H αφετηριακή βάση των παρατηρήσεων του hypothesis [εδώ] είναι σωστή: πραγματικά όλοι ευνοούν τον Κονδύλη γιατί «ταιριάζει»- λόγω της θέσης του ως παρατηρητή- σε όλα (αλλά και γιατί μόνος αυτός διασώζεται στην ανυπαρξία φιλοσοφικής σκέψης των τελευταίων δεκαετιών, μην το ξεχνάμε…). Πραγματικά, επίσης, η θέση του απροϋπόθετου παρατηρητή που υιοθετεί στην τελική «πάσχει», διότι και αυτός ως «απ’ έξω» δεν παύει να είναι «μέσα», έχει προϋποθέσεις και ιστορία.

    Στο σημείο αυτό να προτείνω ένα πείραμα: βάλετε τους διανοούμενους οπαδούς του Κονδύλη να διαβάσουν τον μισό Έγελο, είμαι σίγουρος ότι ούτε στο 1/3 δεν θα φτάσουν, λόγω βαρεμάρας. Τον Κονδύλη όμως τον «κατασπαράζουν». Γιατί; Διότι ο Κονδύλης, ο οποίος θα με διέψευδε στο πείραμά μου κρίνοντας εξ ιδίων, είναι κοσμοθεωρητικά μεταμοντέρνος. Αυτό είναι που αρέσει και τον κάνει γοητευτικό στους οπαδούς του. Είναι, για αυτούς, το τέρμα των μεγάλων, βαρετών και στρατευμένων αφηγήσεων.

    Από την άλλη, η μεταμοντέρνα κονδυλική θέση του παρατηρητή είναι αυτή που εμένα, για παράδειγμα, με οδηγεί στα απώτατα άκρα της οντολογικής σχετικότητας. Πέρα από αυτά τα άκρα, υπάρχει το μηδέν ή ο Θεός. Η συνεισφορά αυτή δεν είναι αμελητέα.

    Θεωρώ ότι όποια άλλη επιστημονική απάντηση στο «αδιέξοδο» Κονδύλη, υποπίπτει στον φαύλο κύκλο. Διαβάζω: «η μεταθεωρία αυτή είναι φυσικά δυνατόν να ιδωθεί μόνο ως ιστορικό προϊόν, υπό την έννοια ότι καθίσταται δυνατή μόνο σε μια ορισμένη φάση ανάπτυξης του πολιτισμού, που επιτρέπει τον κριτικό αυτοστοχασμό και αναστοχασμό του» [Αιμ. Μεταξόπουλος, Αυτοσυντήρηση, Πόλεμος, Πολιτική, 251]. Μόνο ως ιστορικό προϊόν εμπίπτει, και αυτή, στη σχετικότητα του όντος. Δηλαδή όταν ο άλλος σου λέει «ό,τι λες είναι σχετικό», δεν απαντάς «το ξέρω, αλλά προχωρώ σε μία μετα- σχετικότητα μέσω συνεχών αποδείξεων»- όχι γιατί είναι λάθος, αλλά γιατί «πετάς την μπάλα στην εξέδρα»

    Διαβάζω: «Οι ντοστογιεφσκικοί ήρωες στους Δαιμονισμένους….έχουν έναν κοινό πυρήνα. Η σιωπή του σύμπαντος, μέσα στην οποία κατακρημνίζεται η ύπαρξη όταν αρνηθεί την αλαζονεία της ψευδαίσθησης, μετουσιώνεται αίφνης σε ιδεώδες» [στο αυτό, 255]. Λάθος ανάγνωση. Ο Ντοστογιέφσκι δεν υπερασπίζεται ιδεώδη. Περιγράφει την απόληξή τους. Η τραγικότητα κάποιων των ηρώων των Δαιμονισμένων είναι η τραγικότητα του μηδενός και του απείρου. Βρίσκεσαι μπροστά στον γκρεμνό, δεν σημαίνει ότι θέλεις ως ιδεώδες να είσαι μπροστά στον γκρεμνό. Η τραγικότητα του σχετικού όντος αναβλύζει και τρομάζει. Ο Κονδύλης αναμετρήθηκε με αυτήν. Μέχρι εκεί. Από εκεί και πέρα, είτε θα συνεχίσει κάποιος με βελτιωμένα λογοκρατικά, εμπειρικά ή θετικιστικά επιχειρήματα, σε δουλειά να βρισκόμαστε δηλαδή, είτε θα αρχίσει να δοκιμάζει το μετα- φυσικό.


    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μανώλη
      Είδα στον Μεταξόπουλο μια ανάπτυξη του «Ισχύς και Απόφαση» η οποία μου φαίνεται πιο στέρεα από το εγχείρημα του Κονδύλη. Νομίζω ότι το έργο του Μεταξόπουλου ( μικρότερο σε όγκο και ποιότητα από αυτό του Κονδύλη) έχει πολύ ενδιαφέρον και ίσως αδικείται από τις περιπλοκές του βίου του
      Επί της ουσίας
      Είτε ο «περιγράφων» του Κονδύλη είτε ο «κοσκμακατασκευαστής» του Μεταξόπουλου ευρίσκονται πάντα σε μια ιδιαίτερη θέση: Ανάγουν τα πάντα σε συσχετισμούς ισχύος οι οποίοι τελικά επιβάλουν νοήματα. Το σχήμα όντως είναι κυκλικό αλλά αυτήν την κυκλικότητα αναγνωρίζουν και οι δύο. Όντας αντίμαχοι του λεγόμενου μεταμοντέρνου τελικά γίνονται απόλυτοι σχετικιστές ( μια άλλη όψη του μεταμοντερνισμού ) από την πίσω πόρτα.
      Ο χαρακτηρισμός Είρων τα λέει όλα
      Στην αναφορά σου βλέπω το αίτημα για την υπέρβαση της κυκλικότητας ,της «ειρωνείας». Δεν είμαι σίγουρος αν αυτό γίνεται ( άλλη συζήτηση αυτή)
      Βρίσκω τον συλλογισμό σου παραγωγικό για να πάμε πέρα από τα Κονδύλεια λογοκεντρικά ζητήματα να αναμετρηθούμε με το τραγικό , το «νόημα». Θα προσέθετα πως στον Κονδύλη απουσιάζουν οι αναφορές για την Ηθική καθώς βέβαια αυτή δεν είναι τελικά παρά μόνο μια έκφραση ισχύος.
      Η κυκλικότητα (το πέταγμα της μπάλας που λες) αν συνδυαστεί με μια απόλυτα σχετικοποιημένη Ηθική τότε οδηγούν στον Ισις απ’ ευθείας.
      Ειλικρινά μπορώ παρά να συμμεριστώ την αγωνία σου αλλά ταυτόχρονα δεν βρίσκω άλλο τρόπο παρά να συνεχίζουμε την αναζήτηση αυτού του κύκλου εν γνώσει της τραγικότητας.
      Το ένα δεν απαγορεύει το άλλο.

      Διαγραφή
    2. Νομίζω ότι συμφωνούμε και πάλι

      Διαγραφή
    3. Θα αναρτήσω μια εργασία για τον Κονδύλη σε περίπου δεκαπέντε μέρες, που επιδιώκει τη διάσωσή του ως σύγχρονου μηδενιστή στο ρεύμα των Brassier, Sloterdijk και Laruelle (με πολύ επιγραμματικές αναφορές σε αυτούς). Χοντρικά πιστεύω ότι η οπτική του Κονδύλη βασίζεται σε μια συνάρτηση A(x), που προσπαθεί να δείξει τη γενική μορφή των αποφάσεων με α,β,γ ορίσματα, από τη σκοπιά του σημείου x της συνάρτησης, από τη σκοπιά δηλαδή της λειτουργίας. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται εμπειρικά από τη σκοπιά του ''Γένους'' όπως τη λέει ο ίδιος, που ενυπάρχει σε κάθε επιμέρους απόφαση (όπως το ειδικό ενυπάρχει στο γενικό), στη δομή κάθε επιμέρους κοσμοειδώλου, και είναι προσβάσιμη μέσω της γενικής ιστορίας ιδεών, της ανθρωπολογίας κλπ. Ωστόσο για να διασωθεί ο Κονδύλης πρέπει να αξιώνει αλήθεια και επιστημονικότητα, όπως και κάνει σε διάφορα σημεία του έργου του ρητά και με ασάφεια. Άρα δεν είναι όλα φίλος και εχθρός. Πράγματι η Ειρωνεία τύπου Διογένη στο πιθάρι (αρχαίος κυνισμός) είναι η κονδυλικά ενδεδειγμένη στάση ζωής. Με λίγα λόγια ο Κονδύλης πρέπει να ενταχθεί σε μια ευρύτερη προοπτική και διεθνή κίνηση ιδεών, χωρίς ελλαδίτικο επαρχιωτισμό, ώστε να διασωθεί

      Διαγραφή
  3. Ονειρμος
    Αναμένω την ανάρτηση
    Ο Μεταξόπουλος εμμέσως αναγνωρίζει ζητήματα στην αρτιωση της ΠΘΑ του Κονδύλη για αυτο καταφεύγει στον Lakatos
    Δεν μου ειναι προφανής η χρονοσειρά Sloterdijk -Κονδυλης και αυτό μεγαλώνει το ενδιαφέρον
    Αναμονή λοιπόν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Επίσης στην ανάρτηση θα προσέθετα ότι ο Κονδύλης αρέσει γιατί έχει δωρικό, λιτό, πυκνό και καυστικά ύφος γραφής, χαρακτηριστικά δικό του. Αν και αυτό είναι δευτερεύον σε σχέση με όσα πραγματεύεσαι.

      Διαγραφή
    2. Καθόλου δευτερεύουσα η παρατήρηση για το ύφος...

      Αφού ξεπατίκωσα σιωπηρά (όπως αρμόζει) την ανάρτηση, δηλώνω ότι θα επιτελέσω κι εγώ τον ρόλο μου στην όλη συζήτηση σε ανύποπτο χρόνο, όχι όμως για τον Κονδύλη (για τον οποίο είχα γράψει κάτι σχετικό πολύ παλιά και ασφαλώς του χρωστώ κάτι ακόμη, εκτενέστερο), αλλά για τον κατεξοχήν ήρωα του κειμένου, τον Emile Metaxopoulos. Ελπίζω έτσι ότι ίσως δράσω παραπληρωματικά ως προς την παρέμβαση του (των) Τζόνι.

      Διαγραφή
    3. Ονειρμός
      Weltschmerz K
      Όντως το ύφος δεν μου φαίνεται δευτερεύον .Ως αναγνώστη μου δημιουργεί μια δυσκολία.Ταυτόχρονα ο αποφθεγματικός χαρακτήρας παραπέμπει σε Nietzsche οπότε μπορούμε να δούμε την συνάφεια του Είρωνα Κονδύλη με την Νιτσεική ειρωνεία.
      Μετά από αναμενόμενο Κονδύλη βλέπω και επερχόμενο Μεταξόπουλο.
      Και οι δύο αναμονές ενδιαφέρουσες, μόνο που ο Κονδύλης απολαμβάνει την αναγνώριση και το έργο του Μεταξόπουλου βαρύνεται δυσανάλογο από τις περιπέτειες του. Θα έλεγα τον ΑΜ άδικα παραγνωρισμένο και όπως έγραψα σε ορισμένα σημεία πολύ πιο πειστικό από τον Κονδύλη.

      Διαγραφή
  4. Το ιστολόγιο Χρονογραφίες αναφερόμενο στην ανάρτηση δημοσίευσε το ακόλουθο εκτεταμένο κείμενο
    Link https://chronographiae.wordpress.com/
    Τὴν προηγούμενη φορὰ ποὺ ἀσχολήθηκα μὲ ὅ,τι θεωρῶ παρερμηνεία τοῦ Π.Κ., τὸ ζήτημα ἔγκειτο στὸ ἂν ἡ συμμόρφωση τοῦ ἀδύναμου μὲ τὰ προτάγματα τοῦ ἰσχυροῦ εἶναι κονδυλικὸ συμπέρασμα. Θεωρῶ ὅτι δὲν εἶναι, καὶ παρέθεσα κάποια ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ Πολιτικὸ καὶ ὁ Ἄνθρωπος.

    Πάλι γιὰ τὴν Ἰσχύ, κι αὐτὴ τὴ φορὰ. Ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν δημοφιλία ἢ τὶς ἱστορικὲς προϋποθέσεις τῆς κονδυλικῆς φιλοσοφίας (κι ἂς ἀντιπαθοῦσε τὸν ὅρο ὁ Π.Κ.), ὅπως τὶς ἀντιλαμβάνεται ὁ ἴδιος ὁ Π.Κ.

    (i)

    Ἕνα πράγμα τὸ ὁποῖο συχνὰ ἀποδίδεται στὸν Π.Κ. εἶναι ὅτι ἀνάγει τὰ πάντα σὲ συσχετισμοὺς ἰσχύος. Ὅτι λ.χ. τὸ νόημα εἶναι ἀποτέλεσμα τῶν ἀξιώσεων ἰσχύος: Ὅποιος εἶναι ἰσχυρὸς ἐπιβάλλει τὸ νόημα, καὶ μὰλιστα οἱ ὑποταγμένοι ἐσωτερικεύουν τὴν νοηματοδότηση.

    Ἂν μέναμε μόνο στὴ κονδυλικὴ διακήρυξη ὅτι οἱ Ἰδέες εἶναι ὅπλα γιὰ τὴν αὐτοσυντήρηση καὶ κατ’ ἐπέκταση τὴν αὔξηση τῆς ἰσχύος, τότε γιὰ νὰ ὑποστηρίξουμε ὅτι κατὰ Κονδύλη τὸ νόημα εἶναι ἁπλῶς συνάρτηση τῆς ἰσχύος, θὰ ἔπρεπε νὰ ξεχάσουμε σελίδες τοῦ Ἰσχὺς καὶ Ἀπόφαση (τὸ ὁποῖο, τελικά, λίγοι θὰ πρέπει νὰ ἔχουν διαβάσει πολλὲς φορές -κάποιος Νεορθόδοξος ἔγραψε ὅτι τὸ παράτησε στὴ μέση, χωρὶς νὰ παραιτηθεῖ ἀπὸ τὴν κριτικὴ στὸν Π.Κ.), ποὺ ἀναφέρονται στὴν ἐξαντικειμενίκευση τῶν ἀξιώσεων ἰσχύος καὶ στὴν συντριβὴ τῶν ὑποκειμενικῶν ἀξιώσεων ἰσχύος. Μόνο μὲ τὴν μεταμφίεση τῆς ὑποκειμενικῆς ἀξίωσης ἰσχύος σὲ ἀντικειμενικὴ μπορεῖ κάποιος νὰ ἐπιτύχει τὴν πρώτη. Λ.χ. ὅτι θέλει τὸ καλὸ τῆς ἀνθρωπότητας ἢ τῆς κοινωνίας. Κάθε ἀπόπειρα ὑποκειμενικῆς ἀξίωσης (ἀκόρεστη ἡδονὴ κι ἐξουσία γιατὶ ἔτσι μᾶς ἀρέσει) βρίσκει ἀπέναντί της τὴν συναίσθηση τῆς κοινωνίας ὅτι «ἂν ὅλοι ἔκαναν τοῦ κεφαλιοῦ τους» θὰ κατέρρεε ἡ κοινωνία. Τέτοιες ἀτομικὲς ἀπόπειρες εἶναι βραχυχρόνιες καὶ συντρίβονται βάσει τῆς ἀρχῆς τῆς κοινωνικῆς πειθάρχησης.

    Αὐτὰ εἶναι τόσο τετριμμένοι τόποι-στρατηγικὲς ἐξουσιαστικές, ποὺ ὁ Π.Κ. τὰ ἀνάγει ἤδη στὸν Πλάτωνα (= ὁ κυρίαρχος ὡς ἐραστὴς τοῦ Ἀγαθοῦ ποτὲ μὰ ποτὲ δὲν παραστρατεῖ στὴν τρέλα τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς ἐξουσιομανίας) καὶ τὸ Χριστιανισμό (= μόνο ὁ καλύτερος ὑπηρέτης δικαιοῦται νὰ ἐξουσιάζει).

    Ἄλλωστε, ἡ ὑλικὴ -κοινωνική, πάντα- ἰσχὺς δὲν ἐξαναγκάζει τὸν ἀνίσχυρο νὰ μὴν ἔχει ἄλλη ἐπιλογή. Ὅποιος δὲν θέλει νὰ ὑποταχθεῖ ὁριστικά, λέει ὁ Π.Κ., ὀφείλει νὰ μὴν ἐσωτερικεύει τὴν εἰκόνα ποὺ παρουσιάζει ὁ ἰσχυρὸς γιὰ τὸν ἑαυτό του (Ἀπὸ τὸν 20ὸ αἰ. στὸν 21ο). Καὶ δὲν ὑπάρχει καμμιὰ δύναμη στὸν κόσμο ποὺ νὰ ἀναγκάσει κάποιον νὰ κάνει αὐτὸ τὸ πράγμα, ἂν δὲν τὸ θέλει ἔστω καὶ ἂν συνέπεια εἶναι ὁ θάνατός του (Πολιτικὸ καὶ ὁ Ἄνθρωπος).

    Εἶναι ἀλήθεια, ὡστόσο ὅτι ὁ Π.Κ. συσχετίζει τὴν ἰσχὺ μὲ τὸ νόημα. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν τὸ κάνει μονόδρομα (ὁ ἰσχυρὸς καθορίζει τὸ νόημα) μὰ ἀμφίδρομα: Ὅποιος δίνει στὰ πράγματα ἕνα νόημα ἀσκεῖ ἰσχύ, καὶ ὅποιος ἀσκεῖ ἰσχὺ δὲν μπορεῖ νὰ τὸ κάνει διὰ τῆς ὑλικῆς βίας μόνο ἀλλὰ καὶ προσδίνοντας νόημα στὰ πράγματα (Ἡ ἡδονή, ἡ ἰσχύς, ἡ οὐτοπία). Αὐτὸ εἶναι τόσο παλιὸ μοτίβο ὅσο ἡ ὀνοματοδοσία τῶν ζώων ἀπὸ τὸν Ἀδάμ, ποὺ στὴν ἑβραϊκὴ παράδοση δείχνει τὴν ἐξουσία του ἐπὶ αὐτῶν. Ὅποιος δὲν ἀποδέχεται τὰ παραπάνω εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ πιστεύει τοὺς κατηγορηματικοὺς ὅρκους τῶν νοηματοδοτῶν καὶ ἑρμηνευτῶν, ὅτι δὲν θέλουν ἐξουσία ἢ ἰσχύ. Θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ ἀντιστρέψει τὴν μομφὴ ὅτι ὁ Π.Κ. ἁπλοϊκὰ ὁρίζει τὸ νόημα ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἰσχύος, λέγοντας ὅτι ὁ Π.Κ. ὁρίζει (καί) τὴν ἰσχὺ ὡς συνάρτηση τοῦ νοήματος. Ὅσοι ἔχουν μιὰ ἰδέα ἀπὸ τὴν πρωτοβυζαντινὴ ἱστορία, βλέπουν ὄχι μόνο τοὺς αὐτοκράτορες νὰ καθαγιάζουν τὶς πράξεις τους ὡς ἐκφραστὲς τῆς χριστιανικότητας ἀλλὰ καὶ νὰ ὑπόκεινται σὲ αὐστηρὸ ἔλεγχο -γιὰ τὴ χριστιανικότητα κάθε πράξης τους- ἀπὸ τοὺς νοηματοδότες ἐπισκόπους ἢ μοναχούς, δηλαδὴ ἄτομα μὲ ἐλάχιστη, συγκριτικά, πολιτικὴ ἐξουσία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Συνέχεια από προηγούμενο
    Προφανῶς, γιὰ νὰ ὑποστηριχθεῖ ὅτι τὸ ζήτημα τῆς ἰσχύος (κι ἐμμέσως τῆς ἠθικῆς) ὅπως τίθεται στὸν Κονδύλη ὁδηγεῖ στὸ ΙΣΙΣ, θὰ πρέπει νὰ δεχτεῖ τὴν εἰκόνα ποὺ παρουσιάζουν γιὰ τὸν ἑαυτό τους οἱ νοηματοδότες ἢ οἱ ἑρμηνευτές προκαθορισμένων νοημάτων (ἢ ἠθικῆς): ὅτι δὲν ἐπιθυμοῦν καμμία ἰσχύ. Δέχομαι ὅτι μπορεῖ νὰ μὴν ἐπιθυμοῦν, ἀλλὰ ὄχι κι ὅτι δὲν ἀσκοῦν ἰσχύ (καὶ μάλιστα πολὺ μεγάλη) θέλοντας καὶ μή. Ἀσκοῦν ἰσχὺ καὶ μὲ τὸ παραπάνω, καὶ δὲν γίνεται ἀλλιῶς, ἀκόμη κι ὅτ-ἂν δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ ἀσκοῦν ἰσχύ.

    Συναφὴς παρερμηνεία τῆς κονδυλικῆς σκέψης εἶναι ἡ ἄποψη ὅτι ἡ μεταμφίεση τῶν ὑποκειμενικῶν ἀξιώσεων ἰσχύος γίνεται ἐν πλήρῃ συνειδήσει, δηλαδὴ ὅτι τὸ ὑποκείμενο κοροϊδεύει, καὶ τὸ ἀπολαμβάνει, τοὺς ἄλλους. Σύμφωνα μὲ αὐτὴν τὴν ἑρμηνεία τῆς κονδυλικῆς σκέψης, ὁ Π.Κ. λίγο-πολὺ «ἀπαξιώνει» τὰ πάντα καὶ «δείχνει» ὡς ὑποκριτὲς ὅσους μιλᾶνε γιὰ μεγάλες ἰδέες, ὁράματα, ἰδεολογίες, παριστάνουν τοὺς ἀνιδιοτελεῖς κ.λπ., ὡς καλὸς μηδενιστής, ἄλλωστε -καὶ ξεμπερδέψαμε μαζί του. Ἀλλὰ ὁ Π.Κ. δὲν γράφει κάτι τέτοιο. Ἀντίθετα, ὅτι τὸ ὑποκείμενο εἶναι ἀναγκασμένο νὰ πιστεύει ὅτι οἱ ἰδέες του συμπίπτουν μὲ τὸ κοινὸ καλό. Ἄλλωστε, συνεχίζει, πρέπει νὰ πιστεύεις ὅτι οἱ ἰδέες σου ἀνταποκρίνονται στὴ φύση τῶν πραγμάτων, εἰδάλλως δὲν μπορεῖς νὰ προχωρήσεις:

    κονδύλης εἰλικρίνεια ἐξαντικειμενίκευσης

    κονδύλης εἰλικρίνεια ἐξαντικειμενίκευσης 2

    Προεκτείνοντας τὴ σκέψη αὐτη, ἀναγκαστικὰ -στὴν χειρότερη περίπτωση γιὰ τὸν Π.Κ.- θὰ μισοπιστεύεις ὅσα λές, θὰ πείθεσαι σταδιακὰ ἀπὸ τὸν ἑαυτό σου.

    Συνεχίζεται

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Συνέχεια από προηγούμενο

    Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μετὰ τὸν Π.Κ. εἴτε κάποιος θὰ προσπαθήσει νὰ ἀνανεώσει / ἐκλεπτύνει τὴν κανονιστικὴ ἐπιχειρηματολογία του εἴτε θὰ γίνει μηδενιστὴς μὲ τὴν κοινὴ ἔννοια (δέον τῆς καταστροφῆς) εἴτε «θα αρχίσει να δοκιμάζει το μετα- φυσικό«. Ὑπὸ τὴν ἔννοια αὐτή, ὁ Π.Κ. εἶναι ἕνας δυνητικὰ προάγγελος τοῦ μεταφυσικοῦ. Ὄχι ἐνεργῶς, ἀλλὰ καταδεικνύοντας τὸ ἀδιέξοδο τῆς κανονιστικῆς σκέψης ἢ ἀκόμη τὴν ὁμοιότητα τῆς δομῆς τῶν θρησκειῶν μὲ τὶς θύραθεν ἰδεολογίες. Κάπου (στὸν Εὐρωπαϊκὸ Διαφωτισμό, τ. 1, σ. 58) γράφει ὅτι ἂν κάποτε ἔπρεπε νὰ εἶναι κανεὶς advocatus diaboli, τώρα πρέπει νὰ εἶναι advocatus dei. Ἀλλὰ ὣς ἐκεῖ. Ἀλλὰ γιὰ κάποιους τοὺς φτάνει κι αὐτό.

    (ii)

    Δὲν θεωρῶ ὅτι πρόβλημα τοῦ Π.Κ. συνιστᾶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο παραδέχεται τὴν ἱστορικότητα τῆς θεωρίας του. Γιὰ παράδειγμα (Τὸ Ἀόρατο Χρονολόγιο τῆς Σκέψης), τόσο ὁ Πλάτων ὅσο κι ὁ Θουκυδίδης ἔκαναν περιγραφὲς τῆς πραγματικότητας -λέει ὁ Π.Κ.- ἀλλὰ ἡ ἱστορικότητα (δηλ. σχετικότητα) τῆς κατάστασής τους δὲν σημαίνει κάτι. Ἁπλά, ὁ Πλάτων δὲν ἀποτελεῖ σήμερα πολιτικὸ ἐγχειρίδιο καλῆς διακυβέρνησης (διδάσκεται ὡς φιλόσοφος, φυσικά) ἐνῶ ὁ Θουκυδίδης διδάσκεται ὡς πολιτικός-γεωπολιτικός. Ὁ ἕνας παραμένει ἔγκυρος, ὁ ἄλλος ὄχι. Ἡ ἱστορικὴ σχετικότητα, δὲν συνιστᾶ αὐτονόητα ἕνα πρόβλημα – Ὅπως καὶ ἡ πολεμικότητα, ἄλλωστε (ἡ ΠΘΑ ὁρίζεται κι αὐτὴ ὡς ἀντι-θέση). Ἀκόμη καὶ ἡ «σοφιστικὴ» ἀπάντησή του (στὸ ἐρώτημα «ἂν κάθε θεωρία εἶναι σχετική, πῶς ἡ δική σου εἶναι ἀντικειμενική;») πὼς ἡ θεωρία του ὑπόκειται στὸν κανόνα ποὺ ἡ ἴδια διακηρύσσει (σχετικότητα) κι ἑπομένως τὴν ἐπιβεβαιώνει, χώρια ποὺ πρέπει νὰ ἑρμηνευθεῖ στὸ φῶς τοὺ παραπάνω παραδείγματος, ἀποτελεῖ μετάβαση σὲ ἄλλο ἐπίπεδο ἐπιχειρηματολογίας, τὸ ἱστορικό. Κι ἐπειδὴ ὁ Π.Κ. οὐσιαστικὰ εἶναι ἱστορικὸς τῶν ἰδεῶν καὶ μέσῳ αὐτοῦ φιλόσοφος (κι ὄχι ἀντίστροφα, π.χ. τὰ πρώιμα κείμενά του ἀφοροῦν τὴν μετεξέλιξη τῆς Ἐπανάστασης καὶ τὴν ὁμοιότητα μεταφυσικῆς-θύραθεν δομῆς), ἔχει πιὸ στέρεα ἐπιχειρήματα, τουλάχιστον γιὰ ὅσους βάζουν τὴν ἱστορία πάνω ἀπὸ τὴ φιλοσοφία. Στὸ ἱστορικὸ πεδίο, τὸ ἐμπειρικό, οὔτε ποὺ θέλουν νὰ εἰσέλθουν κάποιοι. Τί νὰ κάνουμε ὅμως, ἐκεῖ / ἔτσι δοκιμάζονται οἱ θεωρίες, στὴν ἱστορία (ἔστω καὶ αὐτὴν τῶν ἰδεῶν). Στὸ πόσα φαινόμενα ἐξηγοῦν καὶ πόσα ὄχι διατηρώντας τοὺς ἴδιους ὁρισμοὺς καὶ μεθόδους.

    Ὁ Π.Κ. γράφει ὅτι θεωρίες ὅπως ἡ δική του ἐμφανίζονται σὲ καιροὺς κρίσης, σὲ «μεσοβασιλεῖες», ὅπου ἡ ἀδυναμία ἐπικράτησης μιᾶς ἰδεολογίας ἀφήνει χῶρο γιὰ σκεπτικιστικὰ ἐπιχειρήματα. Πέραν, αὐτοῦ γνωρίζει πολὺ καλά (Ὁ Εὐρωπαϊκὸς Διαφωτισμός) ὅτι ὁ μηδενιστὴς ἁπλῶς ὑποσκάπτει τὰ θεμέλια τῆς μιᾶς ἐξουσίας καὶ προετοιμάζει τὴν ἑπόμενη, καθὼς κι ὅτι ὁ μηδενιστὴς τύπου Κονδύλη ἢ παρόμοιων εἶναι ἀκόμη πιὸ ἄχρηστος ἀπὸ ὅ,τι φαντάζονταν διάφοροι τοτινοὶ στοχαστές. Σὲ κάθε περίπτωση, περίοδοι κρίσης δὲν εἶναι μόνο ἡ δική μας, μεταμοντέρνα. Γιατὶ σὲ ἀντίθεση πρὸς τοὺς Σοφιστὲς ὁ μεταμοντερνισμὸς πάντα δεχόταν καὶ παρεῖχε ἕναν ἐξημερωμένο σχετικισμό, ὁ ὁποῖος ἔδινε τὸ ἐλεύθερο νὰ ἐπιλέγεις σὲ δευτερεύοντα ζητήματα καθημερινότητας, ἀλλὰ ὅταν ἐτίθεντο ζητήματα πραγματικὰ ἐπικίνδυνα τότε ἔκανε πίσω καὶ διακήρυσσε τὸ Πιστεύω (στὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα, τὴν πολιτικὴ-ἰδεολογικὴ προτεραιότητα τοῦ Ἀτόμου κ.λπ.) κι ἀνάλογα δίωκε τοὺς διαφωνοῦντες. Μπορεῖς νὰ κάνεις ὅ,τι μεταμοντέρνους συνδυασμοὺς τρόπων ζωῆς θές, νὰ παίρνεις πόζα ἀμφισβητία τῆς σεξουαλικῆς ἠθικῆς, τῶν παπάδων κ.λπ., ἀλλὰ ἀπαγορεύεται νὰ ἀλλάξεις τὸ εὐρύτερο πλαίσιο, ὅσον ἀφορᾶ αὐτὸ πρέπει νὰ εἶσαι ἄγρυπνος ἠθικιστής: αὐτὸ προστάζει ὁ ἐξημερωμένος ἢ μετριασμένος σχετικισμὸς τοῦ μεταμοντερνισμοῦ. Ὁ Κονδύλης δὲν ἀνῆκε στὴν παράδοση αὐτή, ἀλλὰ στὸ Θουκυδίδη, τὸν Μακιαβέλλι, τὸν Χόμπς κ.λπ., ποὺ ἔζησαν σὲ ἐποχὲς κατάρρευσης ἢ πολέμων. Πάει πολὺ πιὸ πίσω.

    Συνεχίζεται

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Συνέχεια από προηγούμενο

    Στὴν Ἑλλάδα, ξαφνικὰ ὅλοι (;) ἔγιναν ἀνεκτικοὶ πρὸς τὴν κονδυλικὴ σκέψη. Αὐτὸ ὀφείλεται στὶς «προφητικὲς ἱκανότητες» τοῦ Π.Κ., μᾶλλον… Προσωπικά, βρίσκω τὸν Κονδύλη περισσότερο πετυχημένο σὲ ζητήματα κοσμοθεώρησης, τὸν Π.Κ. τῆς φιλοσοφίας καὶ τοῦ Ἰσχὺς καὶ Ἀπόφαση, παρὰ τῶν Αἰτιῶν τῆς παρακμῆς (τοῦ ἑλληνικοῦ προλόγου τῆς Παρακμῆς τοῦ Ἀστικοῦ Πολιτισμοῦ). Δὲν εἶναι ἐκεῖ, ἡ παλιότερη Ἑλλάδα, τὸ δυνατό του σημεῖο ἢ τὸ πιὸ ἐνδιαφέρον καὶ πιὸ πρωτότυπο. Ἀκόμη κι ἐκεῖ, φυσικά, μερικοί -συνήθως ἀπολογητὲς τῶν μνημονίων ἢ τοῦ νεοφιλελευθερισμοῦ, ποὺ ἐνθουσιάστηκαν μὲ τὸν πρόλογο- ξέχασαν τὴν γνώμη τοῦ Π.Κ. ὅτι οἱ ὑπομετριότητες καὶ ἀνθυπομετριότητες τοῦ πολιτικοῦ συστήματος δὲν μποροῦν νὰ σώσουν τὴ χώρα. Ὅτι, μὲ ἁπλὰ λόγια, δὲν μποροῦν αὐτοὶ ποὺ τὴν χαντάκωσαν νὰ τὴν σώσουν, οἱ «παγκαλικοὶ»-νεοφιλελεύθεροι.

    Ὅσοι εἶναι κονδυλικοὶ πρὸ Μνημονίων, θυμοῦνται ὅτι ἐλάχιστοι Ἕλληνες ἐπιχείρησαν διάλογο μὲ τὸν Π.Κ. ἢ τὴ σκέψη του (βλ. κι ἐδῶ). Ἂν θυμᾶμαι καλά, ὣς τὸ 1998 ὁ Ψυχοπαίδης δὲν μπῆκε στὸν κόπο νὰ συζητήσει παρὰ μόνο μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Κονδύλη, ὅταν κατέταξε τὸν Π.Κ. καὶ τὸν Καστοριάδη στοὺς Ἀνορθολογιστές: Χαρακτηριστικὴ κεντροαριστερὴ ἔφεση στὸν διάλογο ἐκ μέρους τῆς εὐρωκομμουνιστικῆς Ἀριστερᾶς, ἡ ὁποία κραυγάζει γιὰ τὴν Ἀνωτερότητα καὶ τὴν Ἀνάγκη τοῦ Διαλόγου. Ὁ Βιρβιδάκης καὶ ἕνας ἄλλος, ποὺ συζήτησαν μὲ τὸν Κονδύλη στὸ Λεβιάθαν, ἁπλὰ ἔδειξαν πόσο παρανοοῦσαν τὶς θέσεις τοῦ Ἰσχὺς καὶ Ἀπόφαση. Πέραν αὐτῶν, κάτι τυχαῖοι σὰν τὸν Βασιλάκη (μετὰ τὸ 1998) καὶ τὸν Σωμερίτη (1998) τὸ μόνο ποὺ ἀπέδειξαν κάνοντας διάλογο ἦταν νὰ αὐτογελοιοποιηθοῦν. Ἕνα βιβλιαράκι (κοινωνικὴ ὀντολογία) τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων ἔχει διάφορα διαμάντια, ὅπου λίγο-πολὺ οἱ κονδυλικὲς ἀπόψεις παρομοιάζονται νὰ βγαίνουν ἀπὸ τὴν Κόλαση. Ἔτσι, ἡ κλασικὴ κονδυλικὴ φιλοσοφία (ΠΘΑ) παραμένει ἀχώνευτη ἀπὸ τὸ «κατεστημένο», ἀριστερὸ-κομμουνιστικὸ ἢ κεντροαριστερό, ἀφοῦ προσβάλλει θεμελιώδη ταμπού του. Καὶ γιὰ τοὺς μὲν Γιανναρικούς, ὁ κονδυλικὸς μηδενισμὸς φαντάζει ἀνυπόφορη προδοσία τοῦ Θεοῦ -χρησιμεύει ὅμως γιὰ νὰ καταδείξει τὸ ἀδιέξοδο τῆς μεταφυσικῆς (ὡς συστήματος). Πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια, μιὰ πιὸ εἰλικρινὴς ἀποτίμηση τοῦ Κονδύλη ἔγινε ἀπὸ διαβασμένους τῆς Ἀριστερᾶς (Μερτίκας, Μπογιατζῆς) ποὺ εἰδικὰ ὡς πρὸς τὰ ἐθνικὰ δὲν διαστρέβλωσαν τὶς κονδυλικὲς ἀπόψεις, κι ἀνέφεραν τόσο τὴν ἀντίθεση τοῦ Κονδύλη στὸ Τρισχιλιετὲς ὅσο καὶ τὴν ἄποψή του ὅτι σήμερα δὲν ὑπάρχει ἄλλος δρόμος ἐπιβίωσης ἀπὸ τὸ ἔθνος-κράτος. Βέβαια, παλιότερα κι αὐτοί (βλ. Σημειώσεις) ἔχουν ἀσκήσει κριτικὴ γιὰ τὴν κονδυλικὴ εἰσαγωγὴ δυτικῶν κριτηρίων στὴ μελέτη τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦ. Ἀλλά, τί ἄλλα κριτήρια θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ ἀναπτύξει;

    (iv)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Συνέχεια από προηγούμενο

    Ἂν ὁ Κονδύλης δὲν εἶναι μεταμοντέρνος οὔτε κρυφοναζὶ (σμιττιανός), τότε γιατί ἀρέσει σὲ ὅσους τοὺς ἀρέσει; Σὲ κάποιους ἀρέσει τμῆμα τῆς θεματολογίας, π.χ. τὰ ἐθνικά. Νομίζω πὼς αὐτοὶ τὸν ἀδικοῦν, ἀφοῦ ἐπικεντρώνονται σὲ ἕνα δευτερεῦον ζήτημα. Τὸ πρόβλημα εἶναι ὅτι κυρίως γιὰ τὴ Θεωρία τοῦ Πολέμου ἔγινε γνωστός -χάρη στὸν ἄγρυπνο πεφωτισμένο ΠΑΣΟΚο. Ἄλλοι ἐνδιαφέρθηκαν γιὰ τὰ πολιτικά του κείμενα. Συγκεκριμένα, τὴν καταγγελία τῆς παγκοσμιοποιημένης Ἀριστερᾶς, ποὺ ξέχασε τὴν κριτική της στὸν καπιταλισμὸ ἀκριβῶς τὴ στιγμὴ ποὺ αὐτὸς νίκησε τὴν ΕΣΣΔ. Ἄλλοι ἀρέσκονται στὸ στύλ, ὅμως αὐτὸ εἶναι θέμα προσωπικότητας. Ἄλλοι δὲν τὸν διαβάζουν εὔκολα. Προσωπικά, βρῆκα πολὺ εὐκολοδιάβαστα κείμενα μὲ τὰ ὁποῖα δυσανασχετοῦν ἄλλοι -πιστεύω πὼς αὐτὸ ἀλλάζει μὲ τὸ συγγραφέα. Ἀκόμη κι οἱ μεταφράσεις ἀπὸ ἄλλους (π.χ. τοῦ Πολιτικὸ καὶ ὁ Ἄνθρωπος) δὲν μοῦ ἄρεσαν τόσο. Ἔπειτα, ἡ εἰλικρινὴς πολεμικότητα καὶ ἡ διακήρυξη τῶν ὁρίων τοῦ διαλόγου σώζουν ἀκριβῶς ἀπὸ τὴ μεταμοντέρνη χαβούζα τῆς σχετικῆς ἀνειλικρίνειας ἢ τῆς δῆθεν ἔλλειψης προκαταλήψεων (ὁ Π.Κ. ἦταν πιὸ ἀπροκατάληπτος, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν ἀνῆκε στὸ πνευματικὸ κλίμα τῆς ἐποχῆς). Τέλος, ὁ Π.Κ. σὲ ἀντίθεση μὲ τρίτους, φαινόταν νὰ εἶχε διαβάσει ἀπὸ πρῶτο χέρι αὐτὰ γιὰ τὰ ὁποῖα ἔγραφε. Βέβαια, ὑπάρχει κι ἡ σχετικὴ ἀγαπημένη θεματολογία του: Σοφιστὲς κατὰ Πλάτωνα διὰ μέσου τῶν αἰώνων, ἢ τὸ ζήτημα τοῦ μηδενισμοῦ. Ἂν αὐτὰ ἀρέσουν σὲ κάποιο, κι ἂν συμφωνεῖ, τότε νομίζω ὅτι δὲν ἀλλάζει εὔκολα γνώμη γιὰ τὸν Κονδύλη.

    Μὲ ἀφορμὴ αὐτὸ κι ἐτοῦτο τὸ κείμενο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Το ακόλουθο σχόλιο στάλθηκε στο Χρονογραφίες

    Σε περιόδους καχεξίας της πλατφόρμας blogging ήταν έκπληξη να δω πως η ημέτερη ανάρτηση έγινε ερέθισμα για μια άλλη ανάρτηση
    Επειδή μόλις σας ανακάλυψα επιτρέψτε μου να σας πω τη θετική έκπληξη για το εύρος και την πυκνότητα των Χρονογραφιών
    Επί του προκειμένου
    Βλέπω ότι έχετε πρόσβαση σε όλο το έργο του Κονδύλη και αναφέρεστε σε ένα μεγάλο υλικό για τις αντιρρήσεις στο έργο του. Ειλικρινά δεν έχω τόσο μεγάλη εμπλοκή για να σας παρακολουθήσω σε όλο το εύρος.
    Κατά την πρόσφατη ενασχόληση μου με τον ΠΚ είδα με σχετική έκπληξη ότι ο Μεταξόπουλος ήταν ίσως ο πιο συνεπής «Κονδυλιστής» αλλά απουσιάζει από σχεδόν όλες τις αναφορές. Είμαι σίγουρος ότι βίος του ανδρός επισκιάζει το έργο του. Ταυτόχρονα το σχετικό βιβλίο του «Αυτοσύντηρηση, Πόλεμος, Πολιτική» κάνει μια «εκ των ένδον κριτική» η οποία μου φάνηκε παραγωγική. πχ Το ζήτημα που εύστοχα αναδεικνύετε ,για την υποτιθέμενη παρανάγνωση του Κονδύλη ως ενός «βουλησιαρχικού της απόφασης» ως εάν η απόφαση είναι δόλια ιδιοτέλεια ενώ «τὸ ὑποκείμενο εἶναι ἀναγκασμένο νὰ πιστεύει ὅτι οἱ ἰδέες του συμπίπτουν μὲ τὸ κοινὸ καλό» λύνεται στον Μεταξόπουλο αμέσως μέσω της εισαγωγής της έννοιας της «κοσμοκατασκευής»
    Ταυτόχρονα ο Μεταξόπουλος λύνει το πρόβλημα που τελικά φαίνεται αξεπέραστο :
    Πώς γίνεται η συζήτηση μεταξύ ενός ουδέτερου «περιγραφικού» και ενός «κανονιστή ηθικολόγου». Ο «περιγραφικός» ξέρει πως η περιγραφή του είναι τελικά «κανονιστική» αλλά πρέπει να μείνει ένα στάδιο πριν την «στράτευση» αλλιώς θα γίνει τελικά «στρατευμένη» . Οι αντίπαλοι «κανονιστικοί» είναι προφανώς βάθος «στρατευμένοι» ενώ δεν το κατανοούν ή δεν θέλουν να το κατανοήσουν γιατί δεν δέχονται την «περιγραφή».
    Είναι φανερό πως ο διάλογος αυτός γίνεται ως ατέρμων κύκλος.
    Ο Κονδύλης βάζει την «περιγραφή» σε ένα υψηλότερο σημείο θέασης των πραγμάτων ενώ οι αντίπαλοι του αμφισβητούν την δυνατότητα του να σταθεί σε αυτό ανώτερο σημείο. Επειδή , κατά την έννοια των αντιπάλων του Κονδύλη, όλοι είναι στο ίδιο επίπεδο τελικά ο Κονδύλης προκρίνει μια τυφλή υπερίσχυση της έννοιας της ισχύος. Η κριτική των αντιπάλων για τον Κονδύλη γίνεται αφού αμφισβητούν την ύπαρξη του σημείου στο οποίο ευρίσκεται ο περιγράφων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Για να λύσει αυτό το πρόβλημα μιας «μετα-θεωρίας» εντός της οποίας μπορεί να γίνει αυτός ο διάλογος ο Μεταξόπουλος χρησιμοποιεί την έννοια των «προγραμμάτων έρευνας» του Lakatos. Σε αυτό το πλαίσιο ο Μεταξόπουλος τονίζει πως η «περιγραφική» θεωρία είναι μια θεωρία που αντιμάχεται τις άλλες. Είναι μια «στρατευμένη» θεωρία όπου όλοι ευρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Το εσωτερικό αίτημα για την ουδετερότητα δεν μπορεί να κριθεί λογικά αλλά μόνο εμπειρικά.
    Ο Μεταξόπουλος διασώζει τον ίδιο Κονδύλη από τον διάλογο του με τους Βιρβιδάκη, Φαράκλα, Ψυχοπαίδη ( εκ των υστέρων) γιατί ενώ τεκμηριώνει την αρτιότητα της «αξιολογικής ουδετερότητας» αναζητά την θεωρητική της ανωτερότητα στα εμπειρικά δεδομένα που παράγει.
    Με συγχωρείς μακρηγορώ για τον Μεταξόπουλο νομίζω ότι διευκολύνει την ανάγνωση του Κονδύλη γιατί δεν ορίζει απλώς μια θεωρία ισοδύναμη με αυτή του «Ισχύς και Απόφαση» αλλά ανακοινώνει και το επιστημολογικό πλαίσιο ελέγχου της.
    Αυτά όσον αφορά την εκκίνηση της μικρής ανάρτησης στο Hypothesis.
    Αντιλήφθηκα την ανάρτηση σας ως προέκταση του προβληματισμού. Συμφωνώ μαζί σας ότι το γνωσιοθεωρητικό του έργο είναι το πιο σημαντικό. Ταυτόχρονα παρατηρώ ότι και εσείς αναγνωρίζετε μια νέα «πολυσελλικτότητα» μια νέα δημοφιλία του Κονδύλη μετά την οικονομική κρίση, ενώ προηγουμένως για τις απόψεις του Κονδύλη οι αντιρρήσεις δεν ήταν λίγες.
    Βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την παρατήρηση σας ότι τελικά ο Κονδύλης είναι προάγγελος του μεταφυσικού, Γράφετε :
    Ὑπὸ τὴν ἔννοια αὐτή, ὁ Π.Κ. εἶναι ἕνας δυνητικὰ προάγγελος τοῦ μεταφυσικοῦ. Ὄχι ἐνεργῶς, ἀλλὰ καταδεικνύοντας τὸ ἀδιέξοδο τῆς κανονιστικῆς σκέψης ἢ ἀκόμη τὴν ὁμοιότητα τῆς δομῆς τῶν θρησκειῶν μὲ τὶς θύραθεν ἰδεολογίες
    Με μια έννοια αναδεικνύετε μια άλλη πλευρά συναίνεσης στο έργο του, αλλά εντοπίζετε ίσως το πρόβλημα του Ισχύς και Απόφαση : ακόμα και ο «περιγραφικός» Κονδύλης είναι σε «τελευταία ανάλυση» οδηγός προς το Μεταφυσικό. Επιτρέψτε μου να δω σε αυτήν την περίπτωση το επιστημολογικό πρόβλημα που προσπαθεί να λύσει ο Μεταξόπουλος. Πως σταματά αυτό το «σε τελευταία ανάλυση» αυτό που εσείς ονομάζετε «όχι ενεργώς»





    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Η «περιγραφική θεωρία της απόφασης» αλλά και το ευρυτερο βεμπεριανό αίτημα της «αξιολογικής ουδετερότητας των κοινωνικων επιστημών», όταν καταλήγουν στο επίπεδο του Πραγματικού (ας πούμε της «εφαρμοσμένης πολιτικής»), αποκαλύπτουν μια υποκείμενη βασική αντίφασή τους, Αυτο έχει επισημανθεί από πολλές και διαφορετικές «κανονιστικές» αντιλήψεις, λόγου χάρη απο τον Ρωλς, από την όψιμη Κριτική Θεωρία (βλ. το έργο του Χάμπερμας και ιδίως μετά το 2000 - π.χ. συζήτηση με τον ομότιμο Πάπα Βενέδικτο) αλλά και από νεοαριστοτελικούς ή commumitarians (MacIntyre, Charles Taylor) με την έμφαση που δίνουν στις κοινοτικές «πηγές του εαυτού». Την αντίφαση αυτη την ομολογεί και ο ίδιος ο Κονδύλης. Γράφοντας για τις κατ΄ αυτόν μεταφυσικές προσεγγίσεις, έδωσε την εξής ειλικρινή και αποκαλυπτική απάντηση: Προσφεύγουν, λέει, στον εξωτερικό φαντασιακό ετεροκαθορισμό, που δεν είναι υποχρεωτικό να είναι τυπικά θρησκευτικός, γιατί διαφορετικά δεν μπορεί να διατηρηθεί συγκροτημένη κοινωνία. Δέχεται δηλαδή ο Κονδύλης, ότι ακόμη και άν κλείσεις τα κανονιστικά συστήματα - ακόμη και την βεμπεριανή ηθική της ευθύνης - έξω από το σπίτι της επιστημονικής έρευνας, αναγκάζεσαι να τα ξαναβάλεις μέσα από το παράθυρο της πρακτικής δράσης για να κρατούν το σπίτι όρθιο και να μη καταρρεύσει (βλ. μεταθανάτια έκδοση δοκιμίων Μελαγχολία και Πολεμική, 2003).
    Κοντολογίς, στη σύγκρουσή του με τους «κανονιστικούς», ο Κονδύλης συνθηκολογεί στο πεδίο μάχης του Πραγματικού, του εφαρμοσμένου. Ο Χάμπερμας θα έλεγε ότι η «περιγραφική θεωρία της απόφασης» έχει ορθολογικότητα στον κόσμο του συστήματος, αλλά δεν αντέχει στη δοκιμασία της επιβίωσης στπν βιόκοσμο (Lebenswelt). Επιμένει όμως ο Κονδύλης στο επιστημολογικό, γνωσιοθεωρητικό πεδιο μάχης: Το λάθος των «κανονιστικών» (η «μεταφυσική» τους) είναι ότι μετατρέπουν την «ανάγκη» σε φιλοσοφία, σε θεωρία και σε επιστήμη.
    Ωστόσο, η αντίφαση της υπόθεσης περί αξιολογικής ουδετερότητας πάει βαθύτερα, στο «ανθρωπολογικό» επίπεδο:
    Αν όλα είναι στην πραγματικότητα αυτοσυντήρηση, λήψεις θέσεων για να έχουμε πλεονέκτημα στην πολεμική, στις «σχέσεις εχθρού και φίλου», και οι ηθικές αξιολογήσεις απλές εκ των υστέρων εκλογικεύσεις τους, τότε γιατί οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη στην πράξη να αξιολογούν και να αναπτύσσουν κανονιστικά συστήματα; Γιατί δεν λαμβάνουν θέσεις πολεμικής με άλλο τρόπο, χωρίς να προσφεύγουν σε ηθικές αξιολογήσεις και κανονιστικές εκλογικεύσεις;
    Εδώ, στο ανθρωπολογικό επίπεδο - «τι ειναι άνθρωπος, τι Θεός και τι αναμεσά τους» - οι γνώμες διχάστηκαν πολύ νωρίς και βρέθηκαν σε αντιδιαμετρικές θέσεις, απο την εποχή του Θουκυδίδη (Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου) και του Αριστοτέλη (Ηθικά Νικομάχεια). Και παραμένουν πάντα το ίδιο διχασμένες.
    Βλ. περισσότερα:
    Παν. Κονδύλης, αξιολογική ουδετερότητα και πολιτική πράξη. Η ηθική της ευθύνης στην Ελλάδα της κρίσης
    http://aftercrisisblog.blogspot.gr/2016/01/blog-post_11.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Aftercrisis
    Ευχαριστώ για την αναφορά σου
    Δεν έχω ίσως καταλάβει καλά αλλά δεν νομίζω ότι εντός του εγχειρήματος του Κονδύλη υπάρχει αντίφαση. Όλα είναι αυτοσυντήρηση και μονίμως οι άνθρωποι θα καταφεύγουν σε ηθικές αξιολογήσεις.Το ένα δεν απαγορεύει το άλλο , εντός του εγχειρήματος του Κονδύλη.
    Αυτές ίσως οι διαφορετικές αναγνώσεις επιβεβαιώνουν και την αξία του.
    Χαιρετώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Hypothesis, συμφωνώ με τη διαπίστωσή σου ότι το όποιο πρόβλημα μάλλον δεν έγκειται εκεί, άλλωστε στο "Ισχύς και απόφαση" ο Κονδύλης αντιμετωπίζει -με τη σχετική υπεροψία που αναγνωρίζει ο Μεταξόπουλος- ευθύς εξαρχής τη βασική ένσταση που θα του προσάψουν και θα συνεχίσουν να του προσάπτουν έως τη σήμερον οι εκπρόσωποι των κανονιστικών θεωρήσεων.

      Διαγραφή