Thymotics

Ο P Sloterdijk κατέθεσε πρόσφατα ένα φιλοσοφικό πολιτικό σχέδιο το οποίο αποκαλεί "Thymotics" .Σύμφωνα με αυτό η σύγχρονη πολιτική ανάλυση μπορεί να θεμελιωθεί στις έννοιες της "μήνιδος" και του "θυμού" όπως αυτές αναδύονται στην Ιλιάδα  και τον Πλάτωνα. Το σχέδιο του Sloterdijk φιλοδοξεί να υπερβεί την εννοιολόγηση της ψυχανάλυσης ενώ ταυτόχρονα επεκτείνει την Χεγκελιανή οπτική για τον "αγώνα για την αναγνώριση". Προφανώς υπερβαίνει τη δυνατότητα μιας ιστολογικής αναφοράς , η ενδελεχής παρουσίαση του "Thymotics"  ωστόσο εδώ ακολουθεί το περίγραμμα του όπως το καταθέτει ο ίδιος ο ΡS.

Συνοπτικά μπορούμε πως ο PS αποδέχεται ως τοπολική μεταφορά την ομηρική περιγραφή του θυμού ως ενός κέντρου στο στήθος των ηρώων .Αυτό το κέντρο σηματοδοτεί ταυτόχρονα την υπηρηφάνεια  και το κέντρο υποδοχής   των θεϊκών εντολών. Ο ομηρικός θυμός αφορά τους ήρωες που μάχονται,  όμως  ο ηρωισμός τους  είναι αυτοφυής, χωρίς ενδοσκόπηση ή αναστοχασμό ενώ ο πλατωνικός θυμός μας εισάγει τον πνευματικό ενθουσιασμό, την μανία για την αναμέτρηση με τις ιδέες.

Σύμφωνα με τον Sloterdijk από τον Όμηρο στον Πλάτωνα ήδη συντελείται η πειθάρχηση της μανικής ηρωικής  ψυχής  που φωτίζονται από τις λογικές πλατωνικές ασκήσεις. Ο ηρωικός κόσμος των μαχών της μήνιδος μετασχηματίζεται στον πειθαρχημένο  κόσμο της πολιτείας. Ο Thymos του Sloterdijk είναι η οργή, η αξιοπρέπεια, η αυτό -επιβεβαίωση, η ετοιμότητα στην αντιμαχία. Όπως αναφέρει προσπαθεί έτσι να ανακτήσει μια ψυχολογία της αυτό-πεποίθησης και αυτό-κατάφασης: μια ψυχολογία μακριά από το σύνδρομο της αμαρτίας   που πηγάζει από την Χριστιανική ανθρωπολογία αλλά εξ' ίσου σε απόσταση από την επιβολή του ερωτισμού που θεμελιώνει η ψυχανάλυση. Με αυτή την εννοιολόγηση το περίγραμμα του Thymotics  είναι :

• Οι πολιτικές ομάδες είναι συνεκτικά συστήματα που στηρίζονται ενδογενώς σε εντάσεις "θυμού".

• Η πολιτική  διαχείριση εκκινεί   όταν οι εντάσεις μεταξύ των κέντρων της φιλοδοξίας μειώνονται.

• Τα πεδία πολιτικής πόλωσης σχηματίζονται από τον αυθόρμητη ανάδυση πολλαπλών φορέων αυτό- επιβεβαίωσης. Οι φορείς αυτοί σχετίζονται μέσω σχέσεων «θυμού» οι οποίες διαταράσσονται

.
• Οι πολιτικές γνώμες αναδιαμορφώνονται και ανασχηματίζονται μέσω συμβολικών διαδικασιών οι οποίες ευρίσκονται σε σταθερή και αέναη σχέση με τα συναισθήματα των συλλογικοτήτων.

• Η πολιτική ρητορική είναι εφαρμοσμένα Thymotics. Είναι η διαχείριση συναισθημάτων.

• Οι πολιτικοί ανταγωνισμοί  είναι ταυτόχρονα είναι ταυτόχρονα ατομικοί ανταγωνισμοί αντιπάλων με φιλοδοξίες και των ακόλουθων τους.
• Η τέχνη της πολιτικής περιλαμβάνει   την μέριμνα για τον ηττημένο. 

Αν μη τι άλλο η συγκυρία είναι πυκνή σε συμβάντα και συναισθήματα. Όλοι όμως παραδέχονται πως υπάρχει μια βουβή συνθήκη συγκρατημένου θυμού, μια περιρρέουσα κατάθλιψη. Αν δούμε όμως τα τελευταία χρόνια μέσα από το ταξινομικό σχήμα του Sloterdijk, ταχτοποιώντας τις εκφράσεις οργής σε μια χρονολογική σειρά τότε αναδύεται ένας άλλος αλγόριθμος του θυμού.

Η Ελληνική κοινωνία εκφράζει την οργή αδιάλειπτα από τον Δεκέμβρη του 2008 μέχρι την άνοιξη του 2012.Στο διάστημα αυτό η οργή είναι στους δρόμους. Είναι ενδιαφέρον ότι το μνημόνιο δεν πυροδοτεί την οργή αλλά την σηματοδοτεί αλλιώς. Η κινηματική οργή προϋπάρχει του μνημονίου. Η διαφορά οργής μνημονίου, που μπορεί να  περιγραφεί  με  δύο επίπεδα που  συμπίπτουν χρονολογικά αλλά η  αλληλοσυσχέτιση τους  δεν είναι δεδομένη , γραμμική τότε μπορεί να έχουμε μια άλλη δυναμική

Η λεγόμενη κινηματική ύφεση του 12-14 , δεν φαίνεται να είναι μια κάμψη ενός αντιμνημονιακού πνεύματος, ούτε η υπομονετική συναίνεση προς τη διακυβέρνηση Σαμαρά.

Τον Δεκέμβρη η κινηματική οργή  εκφράζει τη δυσανεξία για ένα καταναλωτικό πάρτι στο οποίο δεν συμμετέχουν όλοι. Μέχρι την άνοιξη του 12, όπου δεν έχουν παρθεί τόσα μέτρα όσο το 12-14 , η οργή παραμένει η ίδια : δεν είναι αντιμνημονιακή per ce. Ο θυμός στρέφεται κυρίως εναντίον της ανακοίνωσης ότι η συνθήκη της κατανάλωσης δεν υφίσταται πλέον και δευτερευόντως εναντίον  της  λιτότητας η οποία πλέον εγκαθίσταται.  Μετά το 12 δεν φαίνεται να εκφράζεται  αντιμνημονιακή οργή παρότι εφαρμόζονται τα βαρύτερα μέτρα . Από άποψη συναισθημάτων η περίοδος 8-12 είναι ενιαία. Ο Δεκέμβρης του 8 ως θυμικό φαινόμενο είναι χρονολογικά «μνημονιακό» . Οι πολιτικοί διαχειριστές  αυτής της οργής με την ρητορική έκφραση  αυτών συναισθημάτων ήταν οι μεγάλοι νικητές. Η ψήφος της οργής ανέδειξε τους νικητές σε όλο τον άξονα δεξιά αριστερά (Χα-Ανελ-Συριζα). Ωστόσο οι νικητές του «θυμού» δεν κέρδισαν την διακυβέρνηση.

Η περίοδος 12-14 δεν έχει εκφράσει ρητά τα συναισθήματα της εποχής. Η χαμηλή στάθμη των κινητοποιήσεων αποκαλύπτει  ένα μίγμα   συντηρητικής  υπομονής για τους επιβιώσαντες , στοχαστικής αναμονής για τους χαμένους και απόγνωσης για όσους περιθωριοποιούνται . Σε αυτό το θυμικό περιβάλλον χαμηλής έκφρασης  αναδύεται περισσότερο η τεχνική διάσταση των πολιτικών επίδικων. Η περιγραφή της κατάστασης είναι  πιο ευκρινής και κατανοητή. Η γνωμάτευση πως δεν είμαστε στο 12 είναι σωστή όχι γιατί δεν υπάρχει ο φόβος, αλλά γιατί δεν η οργή δεν είναι στον δρόμο.  

Μάλλον σε πέντε ή έξι εβδομάδες θα ψηφίσουμε. Η πόλωση θα είναι μεγάλη δηλαδή μια  συνθήκη ομαλής πολιτικής διαδικασίας και όχι μια ένδειξη νεοελληνικής εξαίρεσης.

Από άποψη εφαρμοσμένων Thymotics    η κατάσταση δεν είναι  απλή :

Υπάρχει ένας φορέας «ελπίδας» αμόλυντος από το παρελθόν και συμμετοχή στα κέρδη ήδη από την  εποχή της οργής 8-12.Φαίνεται να επιθυμεί να διαχειριστεί τεχνικές δυσκολίες της συγκυρίας με την επίκληση του πνεύματος του 8-12. Η βούληση είναι θεμιτή και βασίζεται στην τυπική αφήγηση όπου τα κινήματα οργής εξισορροπούν την εγγενή αυταρχικότητα όλων των μορφών διακυβέρνησης. Ωστόσο είναι αδύνατο να διαχειριστεί την συνθετότητα της συγκυρίας με την ανάμνηση του 8-12. Με ένα παράδοξο τρόπο η ελπίδα αυτή έχει ανάγκη περισσότερο την νέα θυμική κατάσταση του 12-14 : στοχαστική αναμονή , συντηρητικού τύπου υπομονή , χρονικά περιθώρια για την άρση της απόγνωσης.  

Οι  φορείς της τρέχουσας διαχείρισης ως εκφραστές μικτών συναισθημάτων αυτοσυγκράτησης και υπομονής  αδυνατούν να ενσωματώσουν την οργή. Ωστόσο χρειάζονται ενός τύπου «θυμό» για να διεξάγουν ένα πολωτικό αγώνα. Αν υιοθετήσουμε το σχήμα του Sloterdijk μπορεί να έχουμε μια παλινδρόμηση στην επίκληση μιας αταβιστικής « θεϊκής μήνιδος»  αντί μιας επίκλησης ενός συνετού θυμού της αυτοσυντήρησης. Η   μήνις  μπορεί κάλλιστα να λάβει την μορφή ενός παλαιοδεξιού  συνδρόμου εναντίον «προαιώνιων εχθρών» με ιστορικό βάθος ακριβώς 70ετίας.

Το Thymotics Engineering της συγκυρίας μπορεί να έχει την μορφή δυο παράδοξων αντιστροφών. Οι επικαλούμενοι το 8-12 να χρειαστούν  το 12-14 ως όχημα μιας συνετής υπομονής που επιβάλει η τεχνική συνθετότητα της συγκυρίας ενώ οι διαχειριστές του 10-12 να ευνοήσουν συγχρονισμούς που αναδύουν επανεισαγόμενη οργή 70ετίας με εμπλουτισμένη με θεματολογίες του «λαθρομετανάστη».

Σε κάθε περίπτωση αναμένονται έξι εβδομάδες με θυμικό βάθος .

Info : P. Sloterdijk Rage and Time . A psychopolitical Investigation