Ο Othello στα Σκόπια ( περιπέτειες ονομάτων)

 

 

 

Ο Shakespeare γράφει το «Othello , the Moor of Venice» και το ελληνικό κοινό γνωρίζει το «Οθέλλος , ο Μαύρος της Βενετίας» .

Βέβαια ο Οθέλλος δεν είναι ακριβώς ο «Μαύρος» αλλά ο «Moor» δηλαδή φέρει τον προσδιορισμό που η Χριστιανική Δύση χρησιμοποιεί για να ορίσει τους Μουσουλμάνους της ΒΔ Αφρικής ,κυρίως Βερβερικής προέλευσης  που κατέλαβαν την Ιβηρική. Ο όρος έχει δηλαδή μια ευρεία σημασία.

Το μικρό μεταφραστικό ζήτημα προκύπτει από το γεγονός ότι ο όρος «Moor» είναι ετεροκαθορισμός που χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες  και η εκδοχή «Μαύρος» έχει άλλες συνδηλώσεις.

Είναι πιθανό ότι ο όρος «Moor» , να προέρχεται από το ελληνικό «Μαύρος»  μετριάζοντας την μεταφραστική αστοχία, ενώ άλλοι το συνδέουν με μια σύντμηση του όρου «Μαυριτανός» .

Οι Χριστιανοί βλέπουν τους  «Moor» το 711 μχ να εκκινούν την κατάκτηση της Ιβηρικής που ολοκληρώθηκε στην Ανδαλουσία και το 827 μχ  , να κατακτούν την Σικελία. Έκτοτε το όνομα εξαπλώνεται δυτικά έτσι ώστε οι Πορτογάλοι άποικοι, ονομάζουν τους ιθαγενείς της Shri Lanka ως «Ceylon Moors».

Αυτούς που η Δύση ονομάζει «Moor» αυτοαποκαλούνται μέσω των ονομάτων των δυναστειών  τους , άλλοτε Umayyad στην  Ανδαλουσία , ή Zayyanid, ή Fatimid , ή Idrissi κλπ στην Β.Αφρική. Οι  «Moor» δεν αυτοαποκαλούνται «Moor».

Από τον 16^ο μέχρι τον 18^ο  αιώνα η Β. Αφρική ανήκει στην Οθωμανική αυτοκρατορία . Στην ευρύτερη περιοχή που σήμερα καλύπτεται γεωγραφικά από την Fez του Μαρόκο και την Tlemcen της Αλγερίας δημιουργείται ιδιόμορφή κοινωνική συνθήκη.

Ένας μεγάλος αριθμός στρατιωτών του Οθωμανικού στρατού κάνουν οικογένειες με τους ντόπιους Βερβερίκους πληθυσμούς. Οι νέες οικογένειες διατηρούν πολιτιστικές συνήθειες των Οθωμανών, και ασχολούνται με τους μικρούς αγροτικούς κλήρους έχοντας σχετικά μικρά εισοδήματα.

Διαμορφώνεται στην περιοχή ένας κοινωνικός σχηματισμός με δύο διακριτούς πόλους : οι παλαιοί κάτοικοι με ιστορικές ρίζες στην Ανδαλουσία και τον πολιτισμό της στην Ιβηρική , και οι νέοι με την ταπεινή καταγωγή των Οθωμανών στρατιωτών. Η παλαιοί αποκαλούν τους νέους «Kouloughlis» δηλαδή παιδιά των υπηρετών  ( Kole -oglu) και για να ορίσουν την διάκριση οικειοποιούνται τον όρο του ετεροκαθορισμού και αυτοαποκαλούνται «Moor».

Οι διαδικασίες κοινωνικής πόλωσης και διαχωρισμού προκαλούν  μια διαδικασία οικειοποίησης ενός ονόματος, που αλλάζει λειτουργία :από ετεροκαθορισμός γίνεται αυτοκαθορισμός.

Είναι εντυπωσιακό πως σήμερα, πολλούς αιώνες μετά την εσωτερική ονοματοδοσία,  στην ιστορική Tlemcen ( με μια από τις πιο σημαντικές Εβραϊκές κοινότητες στον Αραβικό χώρο, μεγάλη παρουσία της Γαλλικής αποικιοκρατίας) ο διαχωρισμός «Moor» - «Kouloghlis» λειτουργεί στο κοινωνικό υπέδαφος : δικηγόροι ,μηχανικοί, επιχειρηματίες, καλλιτέχνες επισημαίνουν την Ανδαλουσιάνικη ρίζα  τους «Moor» ενώ μικρομαγαζόατορες,  μικροαγρότες, υπάλληλοι διατηρούν τα πολιτιστικά έθιμα της Οθωμανικής καταγωγής των «Kouloughlis»

Αυτή είναι η περιπέτεια των ονομάτων στις περιόδους μεγάλων αυτοκρατοριών . Ο Οθέλλος είναι υποτιμητικά «Moor» στον Shakespeare, ενώ είναι σημερινοί «Moor» της Tlemcen χρησιμοποιούν τον προσδιορισμό τους με μια δόση υπεροχής.

Σε ένα άλλο άκρο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, κατά την ίδια μακρά περίοδο αιώνων ,οι ονοματοδοσίες δημιουργούν σοβαρότερα προβλήματα : Οι ‘Έλληνες ή Ρωμιοί ή  Γραικοί σταθεροποιούν το όνομα τους, επιλέγοντας το ισχυρότερο «Έλληνες» ,ενώ σε μια περιοχή της αυτοκρατορίες , οι «ντόπιοι» προσπαθούν να σταθεροποιήσουν την ταυτότητα τους μέσω της οικειοποίησης του σημαντικού γεωγραφικού και ιστορικού ονόματος της «Μακεδονίας».

Η  περίπτωση της Tlemcen δείχνει πως  η ονοματοδοσία δεν διαχωρίζει ισότιμα αλλά υποδηλώνει συσχετισμούς ( κοινωνικούς, πολιτιστικούς κλπ)

Είναι φανερό πως το πρόβλημα του όρου «Μακεδονία» δεν είναι η ιδιοκτησία του αλλά η αδυναμία του να ορίσει αυτόν τον συσχετισμό ανισότητας στο φαντασιακό της Ελληνικής πλευράς.

Η ανισοτιμία είναι το ζητούμενο .

Καθώς ο όρος δεν μπορεί να την εγγυηθεί επιστρατεύονται μια σειρά από περιγραφές και αποτιμήσεις :Το Ελληνικό κράτος δεν κινδυνεύει από την «Μακεδονία» ή την «Β. Μακεδονία», η «Β.Μακεδονία» είναι ασταθής και ανομοιογενής .κλπ.

Τελικά ο μοναδικός όρος που εξασφάλιζε την ισορροπία της ανισότητας είναι το FYROM ,ακριβώς γιατί είναι περιγραφικός ,σύνθετος  με πολλαπλές αναγνώσεις και εκφωνήσεις. Ακόμη και στην χειρότερη περίπτωση ( η συμφωνία δεν ψηφίζεται από την Βουλή) η Fyrom θα ενταχθεί στο Νατο με ένα όνομα που εγγυάται την διαφορά και την ανισοτιμία.

Ευρυχωρίες και Εγκλεισμοί ( Ένα θαυμάσιο συνέδριο του ΚΚΕ)

 

 

H κρίση έχει τροφοδοτήσει μια μεγάλη στροφή προς την ιστορία. Το ενδιαφέρον  επικεντρώνεται σε όλες τις περιόδους που σχηματοποιούνται από όρια: «εθνικός διχασμός», «μεσοπόλεμος», «εμφύλιος» κλπ .Θαρρείς πως η ζήτηση ιστορίας υπερβαίνει την παραγωγή της.

Στο κλίμα αυτό το ΚΚΕ οργάνωσε ένα επιστημονικό συνέδριο με θέμα : «Η συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το εργατικό κίνημα και την κομμουνιστική ιδεολογία από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τον Μεσοπόλεμο» .

Ο μεγάλος αριθμός των παρουσιάσεων, η επεξεργασία και το   εύρος των θεμάτων τελικά διαμόρφωσε ένα πολύ ενδιαφέρον συνέδριο, ανεξάρτητα από τη μεθοδολογία  πολλών εισηγήσεων που είχαν ένα γνωστό κοινό μοτίβο : την εξέταση της λογοτεχνίας με ένα περιοριστικό κριτήριο  «αριστερής τέχνης».

Η ημερίδα είχε δυο παρουσιάσεις με πρωτότυπο πρωτογενές περιεχόμενο.

Ο Λ.Εμπειρίκος αποκαλύπτει μια άγνωστη πτυχή του πρώιμου έργου του πατέρα του, Α.Εμπειρίκου . Πριν την «Υψικάμινο»  ο Εμπειρίκος έχει γράψει ένα ποίημα ύμνο για την ΕΣΣΔ και τον κομμουνισμό. Ο Λ.Ε. σημειώνει πως το ποίημα παρέμεινε σε μια αποθήκη  μέχρι το 2006 και η εξαφάνιση του οδηγούσε την αριστερή λογοτεχνική κριτική σε μάλλον λανθασμένα συμπεράσματα , σε μια «παρεξήγηση».

Ο Λ.Εμπερίκος διαβάζει με οίστρο και συγκίνηση  το ποίημα του πατέρα του και το συνέδριο χειροκροτεί.

Ταυτόχρονα παρουσιάζεται και το κοινωνικό ιστορικό περίγραμμα του Ανδρέα Εμπειρίκου. Γονείς από επιχειρηματικές οικογένειες   προερχόμενες από τόπους του ακμαίου Ελληνισμού του 19^ου αιώνα: Βίεννη, Σύρος, Κριμαία, πολύγλωσσοι και κοσμοπολίτες. Με μια έννοια ο κοσμοπολιτισμός των γονέων σηματοδοτεί τον οικουμενικό , υπερρεαλιστικό  κομμουνισμό του ποιητή Ανδρέα.

Ο γνωστός σκηνοθέτης  Τ.Ψαρράς παρουσιάζει δικά του ευρήματα μιας πολύχρονης έρευνας για τις τελευταίες μέρες του Κ.Καρυωτάκη. Ο Ψαρράς διασταυρώνει νέες πληροφορίες από πρωτογενείς πηγές και συμπεραίνει πως ο Καρυωτάκης αυτοκτονεί μέσα σε ένα προσωπικό κλίμα αδιεξόδου που ορίζεται από την πατρική υπερσυντηρητική προστασία και πίεση και την προσέγγιση του Καρυωτάκη προς τα αριστερά λαϊκά αγροτικά κινήματα της Δ.Ελλάδας. Ο υπερσυντηρητικός δεξιός πατέρας υπερπροστατεύει τον γιό, του εξασφαλίζει διπλό στρατιωτικό μητρώο για να αποφύγει ανεπιθύμητες στρατεύσεις , τον βοηθά στην εσωτερική διαμάχη εντός της δημοσιοϋπαλληλιας  αλλά ταυτόχρονα διεκδικεί έλεγχο στην ζωή του που συχνότατα συνοδεύεται από  το όπιο και την πορνεία.

Ο Εμπειρίκος προσεγγίζει την αριστερά ως μεγάλη οικουμενική σοβιετική ιδέα  καθώς ο ίδιος έχει συμμετέχει  σε ένα  μεγάλο κόσμο της εποχής του , έχοντας όμως το βίωμα ενός ρωμαλέου Ελληνικού Αστισμού με τοπικές αγκυρώσεις στα κέντρα του. Ο Καρυωτάκης προσεγγίζει την αριστερά και τελικά συνθλίβεται από την γειτνίαση (σύμφωνα με τον Ψαρρά)  ενώ βιώνει τα όρια  αλλά και την προστασία ενός κρατικού πελατειακού πλέγματος το οποίο ρυθμίζεται από την οικογενειακή θαλπωρή.

Αναφαίνονται δυο μοτίβα :

Ο Ελληνικός Αστισμός των αρχών του 20^ου αιώνα με τις αγκυρώσεις του σε τόπους ελληνικής ιστορίας, που παράγει την αμφισβήτηση του ( Εμπειρίκος, Ξενάκης, Καστοριάδης κλπ) ως οικουμενική συνθήκη.

Ο  εγκλειστικός βιόκοσμος της προστασίας και του ελέγχου που ορίζεται από τους κρατικούς σχηματισμούς, αυτούς που τελικά συνθλίβουν και παράγουν  την άρνηση τους ως Καρυωτακική μελαγχολία και αυτοκαταστροφή.

Σχεδόν ογδόντα χρόνια μετά από την «Υψικάμινο» και την απόδραση του Καρυωτάκη , η ελληνική συνθήκη είναι εμφανώς χειρότερη.

Ο  τρέχων αστισμός δεν έχει ούτε την ιστορική αγκύρωση σε τόπους, ο δε κοσμοπολιτισμός του εξαντλείται σε γεωγραφικές , σχεδόν τουριστικές αγκυρώσεις χωρίς ιστορικό έρμα, ενώ ο κρατικός εγκλεισμός , το σύνδρομο «προστασία και έλεγχος» παραμένει αλώβητο παράγοντας καρικατούρες «Καρυωτακισμού» με την μορφή ενός αδιέξοδου γογγυσμού.

Στο συνέδριο του ΚΚΕ , ήταν φανερό από τις εισηγήσεις πως στο αδρό σχήμα του  χώρου υπάρχει πάντα ένα μεταφυσικό στοιχείο αισιοδοξίας : αξιωματικά υπάρχει μια τάξη που κάποτε θα επαναστατήσει και ένα λαμπρό μέλλον που «κτίζεται» ( το κτίσιμο εμπεριέχει αφ’ εαυτού δομικά στέρεα υλικά, σχέδιο πολιτικού μηχανικού και ενίοτε άδεια πολεοδομίας) . Δυστυχώς όμως το θαυμάσιο, από κάθε άποψη συνέδριο του, και ειδικά οι εισηγήσεις των Εμπειρίκου , Ψαρρά όταν συσχετίζονται  αφήνουν μια πικρή γεύση ενός ενεστώτος Καρυωτακισμού χωρίς τον οικουμενισμό του Εμπειρίκου.

 

Πηγές

Εισήγηση Λ.Εμπειρίκου

Εισήγηση Τ.Ψαρρά

Καλοκαιρινό Παραμύθι

 

 

 

 

 

 

Μάρτιος 2014

Το Double Tree βρίσκεται στον κέντρο της Kuala Lumpur. Δίπλα στους πύργους που διεκδικούσαν προ εικοσαετίας το ρεκόρ ύψους ,σε απόσταση αναπνοής από το σταθμό του υπέργειου μετρό και σχεδόν είκοσι λεπτά με τα πόδια από το βοτανικό κήπο και το μουσείο της πόλης.

Η Μαλαισία συνδυάζει με ηπιότητα τρεις διαφορετικές εθνικές ομάδες της Ανατολής : τους μουσουλμάνους ιθαγενείς Μαλαισιανούς, τους Ινδούς τους Κινέζους. Η κουζίνα του Double Tree διαθέτει όλες της εκδοχές της λεγόμενης «ανατολικής μαγειρικής» και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που ο Πασχάλης Π το επέλεγε ως ξενοδοχείο.

Βρισκόταν στην περιοχή τακτικά λόγω της εργασίας του. Συνηθισμένοι προορισμοί η KL, η Singapore, το Hong Kong. Είχε το προνόμιο να διευθύνει την P&P , μια από τις λιγοστές εξωστρεφείς εταιρείες τεχνολογίας τροφίμων , έτσι η ανάγκες μεταφοράς τεχνολογίας , εύρεσης πελατών τον υποχρέωναν σε διαρκή ταξίδια. Η P&P ήταν μια σχετικά μικρή εταιρεία , με τα Ευρωπαϊκά δεδομένα, όμως για την Ελλάδα του 14 αποτελούσε μια εξαιρετική μονάδα που έδωσε στον Πασχάλη την ευκαιρία να γίνει μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΣΕΒ.

Αυτή τη φορά θα συναντούσε τον Peter Lymperis, Έλληνοαυστραλό δεύτερης γενιάς , ο οποίος « έτρεχε» τμήμα Έρευνας μιας εταιρείας τεχνολογίας τροφίμων με έδρα το Σύδνεϋ. Ο Πίτερ ,με θαυμάσια Ελληνικά , είχε κρατήσει όλους τους γονικούς δεσμούς με την Ελλάδα. Μάλιστα τους ενίσχυσε  μέσω του γάμου του με την Ελένη, κάτοικο Καλαμάτας, έχοντας ήδη δύο παιδιά.

Υπήρχε μια πολιτική συνάφεια στον γάμο του Πίτερ. Οι γονείς του, μπλεγμένοι με τα πολιτικά της περιόδου 55-60 ,με την πλευρά της αριστεράς, μετανάστευσαν στην Αυστραλία σχεδόν ως μοναδική επιλογή. Η Κατερίνα είχε τελειώσει την Νομική στην Αθήνα και μπλέχτηκε μέχρι τα μπούνια με τα φοιτητικά συνδικαλιστικά της μεταπολίτευσης. Τα πολιτικά τεκταινόμενα της Ελλάδας ήταν στην θεματολογία της οικογενειακής συζήτησης.

Για τον Πίτερ ο Πασχάλης ήταν μια μοναδική ιδιαιτερότητα. Η δουλεία του τον μετέφερε συνήθως στην Ιαπωνία, το Ισραήλ, την Στοκχόλμη αλλά ποτέ δεν είχε φανταστεί πως θα εύρισκε στην Ελλάδα μια εταιρεία με δυναμικό και ενδιαφέρον σαν την P&P. Το τεχνικά αντικείμενο της πιθανής συνεργασίας ήταν παγκόσμια πρωτοποριακό. Μετά από ανταλλαγή e mails,  τηλεφωνημάτων έπρεπε επιτέλους να συναντηθούν , ειδικά στην Μαλαισία ΄όπου ο Πασχάλης θα είχε την ευκαιρία να δει σε εφαρμογή την τεχνολογία , σε ένα εργοστάσιο κοντά στην πόλη με το καταπληκτικό όνομα Malaka.

Η συνάντηση στο Double Tree ήταν πραγματικά εγκάρδια. Ο Πασχάλης συνοδευόταν από τον ανιψιό και γραμματέα  του Δημήτρη, ένα νεαρό που σταδιακά φάνηκε να είναι ένα έμπιστο πρόσωπο, σχεδόν ένα Alter Ego,   ο  δε Πίτερ από την Κατερίνα .

Το γεύμα ήταν αντάξιο των προσδοκιών.

Από την αρχή η συζήτηση επικεντρώθηκε στα τεχνικά θέματα της συνεργασίας. Ο Πίτερ είδε στον Πασχάλη , ιδιότητες «βιομήχανου» παλιάς κοπής με δαιμονική εμπλοκή σε όλα τα τεχνικά θέματα και αχόρταγη διάθεση να εκμαιεύσει ,όσα πιο πολλά μπορούσε.

Η κουβέντα αναγκαστικά περιστράφηκε γύρω από την Ελλάδα. Ο Πασχάλης σιγά σιγά αποκαλύπτει μια άλλη πλευρά του. Είναι θρησκευόμενος με πολύ στενούς δεσμούς με την Μητρόπολη της περιοχής του ενώ διαφαίνεται  πως σχετίζεται με ένα ευρύτερο κύκλωμα πέριξ της εκκλησίας.

Η αυριανή επίσκεψη στην Malaka δεν πέρασε ασχολίαστη. Τι να πρωτοπείς για μια πόλη , που το όνομα της αδικείται στο αυτί των Ελλήνων. Κτισμένη στο στρατηγικό άκρο του θαλάσσιου διαδρόμου, αποτέλεσε επί αιώνες κόμβο συνάντησης πολιτισμών , καραβιών ναυτικών. Ενδεικτικός ο μοναδικός τριπλός ναός όπου στο ίδιο περίβολο συνυπάρχουν τα τρία διαφορετικά ιερά , Ταό, Βουδιστικό, Κομφουκιανικό ενώ σε απόσταση λίγων μέτρων υπάρχει Τέμενος ,ένας Ινδουιστικός ναός  και λίγο πιο μακριά η καθολική Πορτογαλική εκκλησία. Ο Πίτερ επέμενε πως στο καθολικό νεκροταφείο υπήρχαν τουλάχιστον 10 ελληνικά ονόματα ναυτικών με ημερομηνίες από το 1900 και μετά, αλλά θα το θέμα ήταν βαρύ για να συνεχιστεί.

Αναπόδραστα, χωρίς κάποιος να το επιδιώξει η συζήτηση μεταφέρθηκε για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Οι υπερβολικά πολιτικοποιημένοι για τα Αυστραλιανά στάνταρτ Πίτερ  και Κατερίνα είχαν σχεδόν πλήρη εικόνα . Η κυβέρνηση Σαμαρά Βενιζέλου άσθμαινε, ο Συριζα προέλαυνε και οι Ευρωεκλογές ήταν σε μερικές εβδομάδες. Οι προκαταβολικές νύξεις του Πασχάλη για την εκκλησία και οι αριστερόστοφες αποχρώσεις των Peter ,Κατερίνα επέβαλαν η συζήτηση να γίνει με τακτ και υπαινιγμούς.

Εισαγωγικά όλα συζητήθηκαν ουδέτερα , τεχνικά με αναφορές στην τεχνολογική εξέλιξη της Ανατολής την Ευρωπαϊκή κρίση  το δολάριο. Όμως ο Πασχάλης για κάποιο ανεξήγητο λόγο  διάθεση για περισσότερη πολιτικολογία . Οι Αυστραλοί ήταν κρατημένοι. Έχει γούστο μια ευαίσθητη συζήτηση να καταστρέψει μια ενδεχόμενη συνεργασία. Ο Πασχάλης ήταν όμως εκρηκτικός.

-Ξέρεις Πίτερ, στις ευρωεκλογές μάλλον θα ψηφίσω Τσίπρα. Είπε σχεδόν ωμά. Να σας πω τον έχω δει ήδη δυο φορές και άλλες δυο τρεις τον Δραγασάκη Είμαι ικανοποιημένος από αυτά που άκουσα. Άσε που τώρα δέκα μήνες στον ΣΕΒ δεν έχω δει τον Σαμαρά ούτε μια φορά.

Η δυναμική εισαγωγή του Πασχάλη δημιούργησε αμηχανία. Αλλά ήταν ασυγκράτητος

-Με τους «δικούς μου» ξέκοψα. Δε λέω με βοήθησαν με θέματα για κάποιες άδειες, αλλά ρε φίλε κάθε μέρα ζητάνε και κάτι. Άσε την Μητρόπολη. Αυτοί είναι οι πιο απαιτητικοί. Ο Τσίπρας μου φάνηκε Στρέιτ . Μας εξήγησε δυο φορές στον ΣΕΒ τι ακριβώς θέλει να κάνει, πως δεν θα ρισκάρει το Ευρώ και ζήτησε νομιμότητα και επενδύσεις. Δεν έκανε καμία νύξη για φόρους. Όσον αφορά εμένα, έδειξαν να ξέρουν τα θέματα του κλάδου. Μας ενημέρωσαν ότι μιλάνε με τράπεζες και funds έτσι για να μην βάλουν την οικονομία σε καμία περιπέτεια.

Το βράδυ στο ξενοδοχείο οι Πίτερ ,Κατερίνα δεν μπόρεσαν να κοιμηθούν εύκολα. Όλα όσα καταλάβαιναν χοντρά για την Ελλάδα δεν ίσχυαν ακριβώς. Ένας δυναμικός βιομήχανος , μέλος του ΣΕΒ τους έκανε προπαγάνδα για τον Τσίπρα!   

Οκτώβριος 2017

O Πίτερ βρίσκεται για δυο μέρες στην Αθήνα και επιδιώκει να δει τον Πασχάλη. Η τεχνική συνεργασία δεν ευδοκίμησε, η επίσκεψη στην Malaka είχε επηρεαστεί από την ελληνική νοηματοδότηση και τελικά η συνεργασία τουλάχιστον αναβλήθηκε. Ωστόσο η επαφή έμεινε και όλα τα ενδεχόμενα ήταν ανοικτά.

Όμως  ο Πασχάλης ήταν αδύνατο να βρει χρόνο και έτσι κανονίστηκε μια συνάντηση με τον Δημήτρη. Καθώς το ξενοδοχείο του Πίτερ ήταν στην Μιχαλακοπούλου, του ζήτησαν να πάει ακριβώς στο Μέγαρο Μουσικής. Ο Πίτερ δεν μπορούσε να καταλάβει την συσχέτιση του χώρου, αλλά ήταν στην ώρα του.

Ο Δημήτρης ήταν και αυτός ακριβής, χαιρετίστηκαν εγκάρδια στην είσοδο και κατόπιν μέσα από μάλλον σκοτεινούς διαδρόμους βρέθηκαν σε ένα ασανσέρ. Πάτησαν ένα κουμπί υψηλού ορόφου και σχεδόν αστραπιαία βρέθηκαν σε ένα μοναδικό καφέ εντός του Μεγάρου. Ο χώρος ήταν λιτός, με δέκα τραπέζια ένα μπουφέ με σάντουιτς και καφέδες. Ο Πίτερ δεν κατάλαβε ακριβώς την «φύση» του καφέ.

-Πίτερ σε όλο τον κόσμο, στις όπερες τα εντευκτήρια για τους Μουσικούς είναι τα καλύτερα.

Πράγματι , παρότι όλα ήταν λιτά, η θέα ήταν καταπληκτική. Ο Πίτερ έβλεπε ένα καταπράσινα κήπο , μια σειρά από νεοκλασικά κτίρια, που αργότερα κατάλαβε πως είναι νοσοκομεία και στο βάθος το Χίλτον.

-Ξέρεις με τον Πασχάλη χρησιμοποιούμε αυτό το χώρο συχνά . Είναι ήσυχος, οι πελάτες είναι χαμηλόφωνοι, είμαστε στο κέντρο της Αθήνας και η πρόσβαση εύκολη με τεράστιο γκαράζ.

-Μα καλά έχετε τέτοιο δικαίωμα να είστε εδώ;

-Ε καλά με τα παιδιά μας είναι στην Ροσάρτε και όντας «μέλη» του Μεγάρου, όλα μπορούν να γίνουν .

Ο Πίτερ δεν κατάλαβε την Ροσάρτε, αργότερα έμαθε πως είναι η πολυβραβευμένη ελληνική παιδική χορωδία και  απόλαυσε την θέα.

-Βλέπεις τι ήσυχα που είναι. Εδώ οι φωνές οξύνονται μόνο όταν σε μια πρόβα πέφτει κανένα άστοχο βιμπράτο και ο απρόσεκτος τα ακούει καμιά φορά.

Πράγματι όλα ήταν πολύ ήρεμα. Στο διπλανό τραπέζι υπήρχε μια παρέα από αδύνατα μικρόσωμα αγόρια και κορίτσια με φόρμες γυμναστικής . Ο Δημήτρης μάλλον έδειχνε να μην τους καταλαβαίνει.

-Είναι οι καλύτεροι Έλληνες χορευτές. Στην σκηνή τους βλέπεις μεγαλειώδεις αλλά όλοι είναι μικρόσωμοι σαν παιδιά 15 χρονών και μέσα στις αθλητικές φόρμες όλα είναι διαφορετικά.

Είχαν να μιλήσουν αρκετά για τα προβλήματα της συνεργασίας τους. Τεχνικά τίποτε δεν πήγε καλά. Όμως συμφώνησαν τουλάχιστον για την συνέχεια. Ανυπόμονος ο Πίτερ ήθελε να ακούσει τον Δημήτρη για την γνώμη του για την πολιτική κατάσταση.

-Λοιπόν Δημήτρη σας θυμάμαι σχετικά αισιόδοξους στην Μαλαισία. Τι γίνεται τώρα;

-Χμ, μάλλον τα σκατώσαμε φίλε , ο Πασχάλης είναι απογοητευμένος. Στο μεταξύ παράτησε τα συνδικαλιστικά στον ΣΕΒ.

-Μα μάλλον πιστεύατε στον Τσίπρα

-Σωστά και ο τύπος κράτησε τις υποσχέσεις του. Στην πρώτη κυβέρνηση είχε σε συμφωνία με τον ΣΕΒ μια κεντρική θέση στην Κυβέρνηση για να υπάρχει εμπιστοσύνη και ενημέρωση.

-Έλα ρε , τι λες τώρα. Και ποιος ήταν ο Υπουργός;

-Μα η σημαντική θέση δεν ήταν του Υπουργού αλλά του γραμματέα του Υπουργικού Συμβουλίου. Από αυτόν περνάνε τα πάντα. Έτσι ο ΣΕΒ ήξερε σχεδόν κάθε μέρα τι γινόταν με τις διαπραγματεύσεις.

-Μα ποιος ήταν αυτός.

-Δημήτρη ακριβώς αυτό είναι το κόλπο. Να ξέρεις τα πάντα, να επικοινωνείς με τους πάντες και κανείς να μη θυμάται το όνομα του. Άστο δεν έχει νόημα τώρα. Πάντως ο Τσίπρας κράτησε το λόγο του αυτό έχει σημασία.

-Δηλαδή ξέρατε τα πάντα για Δημοψήφισμα Capital Control ;

-Για το δημοψήφισμα περίπου  , αλλά για τα Capital Control όλα ήταν γνωστά από τον Γενάρη του 15.Και μεταξύ μας εμάς μάλλον μας ωφέλησαν. Όσοι είχαμε πιστώσεις από εξωτερικό, λογαριασμούς , δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Μπορώ να σου πω ότι ωφεληθήκαμε , παίρνοντας μερίδια αγοράς από τους μικρούς εισαγωγείς.  Μη σε μπερδεύω με λεπτομέρειες, αλλά φτιάξανε γρήγορα το νόμο για το «νέο χρήμα» και εμείς δεν καταλάβαμε τίποτα. Για τους μικρούς τώρα , τι να πω σχεδόν τους «θέρισε» .

- Σωστά , το καταλαβαίνω

-Τα προβλήματα άρχισαν το 16. Πάνω που νομίζαμε ότι βρήκαμε κάποιους με ενδιαφέρουν για την παραγωγή , αυτοί κατάλαβαν αυτό που ήξεραν και οι προηγούμενοι. Εμείς , όλοι της βιομηχανίας είμαστε σχετικά μικροί και λίγοι , οι νέες θέσεις εργασίας που παράγουμε είναι σχετικά λίγες , ενώ  η κυβέρνηση, η κάθε κυβέρνηση  ήθελε γρήγορη πτώση της ανεργίας και σχετική «ησυχία». Έτσι τα ξαναβρήκε με όλα τα παλιά τζάκια και αυτοί χαλάρωσαν γιατί γλύτωσαν τα «δωράκια» των προηγούμενων .

-Δεν το κατάλαβα, sorry

-Πώς να στο πω ρε Πίτερ. Με την προηγούμενη κατάσταση ένα κλαμπ όριζε τα πάντα, και ταυτόχρονα «τάιζε» τους πάντες. Σήμερα το ίδιο κλαμπ κάνει τα ίδια και γλύτωσε το «κέρασμα».

-Και πιο είναι το πρόβλημα;

-Δεν υπάρχει τίποτε νέο στον ορίζοντα. Εμείς πιστεύαμε πως ο Τσίπρας ήθελε να ανοίξει το παιχνίδι και αυτός βολεύεται με τους ίδιους παίκτες αρκεί να παίζουν καθαρά. Το αποτέλεσμα είναι σχεδόν το ίδιο. Οι τύποι , δεν ξέρουν πως κανένας νέος κύκλος δεν αρχίζει αν δεν συμμετέχουν νέοι παίκτες. Όντας μπερδεμένοι , χωρίς πρόγραμμα δεν άνοιξαν τίποτα, και περιμένουν να δουν χαΐρι επειδή κάποια «κεράσματα» τελειώσανε. Είδε και αποείδε ο Πασχάλης και παράτησε τα συνδικαλιστικά και τα προγράμματα.

-Ναι τώρα το κατάλαβα

-Ήρθε μετά και η εφορία οι ασφαλιστικές εισφορές και έδεσε το γλυκό. Έχουμε καμιά δεκαριά ανθρώπους με εξειδίκευση και πληρώνουμε πάνω από την αγορά ,και όλοι βλέπουν τώρα μειώσεις μισθών. Είναι τρελό. Με αυτά τα συστήματα, τεχνολογίες, παραγωγές είναι κουροφέξαλα. Η τεχνολογία σημαίνει μισθούς σε στελέχη και αυτοί εδώ τους κυνηγάνε . Έτσι και ο Πασχάλης για να κρατήσει την ομάδα αρχίζει να «παίζει» με τα λογιστήρια και τους νόμους. Πάει και αυτός εκεί που δεν ήθελε να πάει.

-Δηλαδή δύσκολα τα πράγματα

Ο Δημήτρης ήταν έτοιμος να απαντήσει αλλά ξαφνικά δίστασε, σαν να είδε κάτι στην πόρτα του ασανσέρ. Μετά γύρισε ξαφνιασμένος στον Πίτερ σαν να είδε κάτι απρόσμενο.

-Πω , τίποτα δεν άλλαξε Πίτερ. Μόλις το ξανακατάλαβα. Το Μέγαρο γίνεται το κέντρο όπως παλιά. Η διάθεση  του Δημήτρη είχε χαλάσει για τα καλά .

-Χμ.Πριν είκοσι χρόνια το μέγαρο είχε μια ιδιόμορφη σχέση με την οικονομία. Όποιος φρόντιζε να είναι χορηγός μιας παράστασης , έβλεπε την μετοχή του με limit up στο χρηματιστήριο.

-Ρε Δημήτρη , πάλι σε χάνω.

-Σωστά γιατί δεν υπήρχε κάτι συγκεκριμένο παρά μόνο μια ισχυρή φήμη, ένας αστικός μύθος. Αρκετοί πριν παίξουν μετοχές περνούσαν από το Μέγαρο για να δουν τους χορηγούς και αγόραζαν ανάλογα. Και να που πάλι γίνεται κάτι ανάλογο.

-Μα τώρα το Χρηματιστήριο είναι dead.

-Ναι αλλά φαίνεται πως τα story ξανακτίζονται στο χρηματιστήριο. Μόλις είδα στο ασανσέρ ένα μεγαλοστέλεχος εταιρείας ορκωτών λογιστών να χαριεντίζεται με τον πρόεδρο του Μεγάρου.

-Ε και;

-Μα αυτοί οι «ορκωτοί» ήταν που έλεγχαν τον Κωσκωτά   και τον Λαυρεντιάδη και τα εύρισκαν όλα καλά. Και σήμερα ελέγχουν τον Μελισσα…. Χτουπ. Ο Δημήτρης σταμάτησε ξαφνικά καθώς ένα μικρό εσπρέσο έκανε βόλτα στον ώμο του. Από πάνω του ένας νεαρός με απόλυτη καλλιτεχνική  προτομή , τον κοίταζε αποσβολωμένος και κάτωχρος. Η σκηνή ήταν για γέλια και για κλάματα. Όμως μετά το αρχικό ξάφνιασμα ο Δημήτρης απευθύνθηκε στον αδέξιο νεαρό και με προσήνεια τον κτύπησε στον ώμο.

-Χαλάλι σας κύριε Κουρεντζή.  Ο κύριος Κουρεντζής ανταπόδωσε κατακόκκινος την φιλοφρόνηση προσπαθώντας να σκουπίσει με μια χαρτοπετσέτα τον Δημήτρη. Το θέμα έληξε με αμοιβαία χαμόγελα.

-Ο Κουρεντζής είναι τέτοιο ταλέντο που του χαρίζω το καθαριστήριο, είπε χαμηλόφωνα όσο ποτέ ο Δημήτρης.

-Ναι αλλά οι λογιστές;

-Ναι σου έλεγα πως είναι μονίμως λάδι. Τα Greek Statistics ωχριούν μπροστά σε αυτά που καλύπτουν οι ορκωτοί.

-Βλέπω τα πράγματα δύσκολα ε;

-Όχι δύσκολα για μας, αλλά στενάχωρα. Αν δεν ήταν ο Πασχάλης τρελός , δεν ξέρω αν θα αντέχαμε.

-Και ο Τσίπρας ;

-Θα πληρώσει την άγνοια του και την διάθεση να τα βρει με το κλαμπ των γνωστών αντί να ανοίξει το παιχνίδι.

-Έλα ρε , πολύ   απαισιόδοξο

Ο Δημήτρης χαμογέλασε πικρά , πήρε από το μπράτσο τον Πίτερ, μπήκαν στο ασανσέρ πέρασαν από το σκοτεινό διάδρομο και ξαφνικά βρεθήκαν στη Β.Σοφίας.

 

 

Info :

Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Μ.Ουλμπεγάτση «Η Χίμαιρα της Υποταγής και άλλα Διηγήματα» . Εκδόσεις «Εκλογή» 2018. Σελίδες 34-40

Βίοι "Locked In"

 

 

 

Η Κυριακή 3 Ιουνίου 2018 ήταν μια άσχημη μέρα για τον ΧΚ. Οδηγεί τη μηχανή του χωρίς κράνος, κάνει ένα απρόσεκτο ελιγμό , οδηγός που τον ακολουθεί μιλάει στο κινητό. Ο ΧΚ ευρίσκεται μετά από δύο ώρες , διασωληνομένος  με μηχανική υποστήριξη στην ΜΕΘ μεγάλου νοσοκομείου.

Οι συγγενείς και φίλου του ΧΚ ευρίσκονται αντιμέτωποι με μια οδυνηρή πραγματικότητα. Η μαγνητική αποκαλύπτει πως οι καταστροφικές βλάβες στον νωτιαίο μυελό έχουν προκαλέσει τετραπληγία . Παρότι οι γιατροί της ΜΕΘ είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί, οι συγγενείς αναγνωρίζουν ότι  οριακές μυϊκές συσπάσεις  ή λεπτότατα νεύματα είναι ενδείξεις ότι ο ΧΚ αναγνωρίζει οικείες φωνές και πρόσωπα ,ενώ ο ίδιος είναι ακίνητος υπό μηχανική υποστήριξη.

Βιολογικά, ο ΧΚ ευρίσκεται σε ένα κατώφλι.

Οι γιατροί με ευγένεια ,χρησιμοποιώντας μια εύληπτη «ιατρική γλώσσα» ειδοποίησαν έγκαιρα πως η πρόγνωση είναι δύσκολη, ο κίνδυνος δεν έχει ξεπεραστεί η δε κατάσταση παραμένει «κρίσιμη». Το επόμενο βήμα είναι  άρση της μηχανικής υποστήριξης και η δυνατότητα του ΧΚ να αναπνεύσει.

Οι συγγενείς και φίλοι του ΧΚ αντιλαμβάνονται δύο προοπτικές: την κατάληξη ή τον οριακό βίο με τα ανεπαίσθητα σήματα επικοινωνίας με το περιβάλλον. Ο ΧΚ είναι πιθανόν στην οριακή  κατάσταση που η Ιατρική ορίζει  «Locked In» ή «PVS» .

Ταυτόχρονα, ακόμα και αυτή η εύθραυστη , μηχανική υποστηριζόμενη ζωή εξαρτάται από μια εξωτερική ανεξάρτητη συνθήκη: Ο ΧΚ καταλαμβάνει μια από τις επιμετρημένες ΜΕΘ της Αττικής. Η απομάκρυνση του από την ΜΕΘ μειώνει τις πιθανότητες βελτίωσης και παράτασης αυτού του « Locked In»  βίου.

Η Δευτέρα 24 Ιουλίου ήταν μια τραγική μέρα για εκατοντάδες οικογένειες. Αναπάντεχα ήταν μια δύσκολη μέρα για τον ΧΚ και την οικογένεια του. Οι επιτακτικές ανάγκες για κλίνες ΜΕΘ αυτομάτως πυροδότησαν ένα μηχανισμό «ιατρικών υπολογισμών» που είχε να λύσει ένα πρακτικό πρόβλημα: πως κατανέμεις κλίνες ΜΕΘ όταν οι ανάγκες υπερβαίνουν τον αριθμό τους;

Η Ιατρική ομάδα του Νοσοκομείου έκανε τους «υπολογισμούς» και με βάση τις γνωματεύσεις και τα σχετικά πρωτόκολλα ενημέρωσε τους συγγενείς του ΧΚ ,πως θα γίνει μεταφορά του σε Νοσοκομείο κανονικής νοσηλείας όπου θα συνεχιστεί η μηχανική υποστήριξη ως μέρος ενός άλλου ιατρικού πρωτοκόλλου.

Η τραγωδία στο Μάτι επιμετρείται με θανάτους ,εξαφανίσεις και τραυματισμούς .

Αν δεν είχα γνώση της περίπτωσης του ΧΚ δεν θα είχα καταλάβει πως η ιατρική τεχνολογία έχει δημιουργήσει και μια άλλη κατηγορία θυμάτων : διάφορες παραλλαγές βίων «Locked In» ή «PVS» .

Παράλληλα ανακάλυψα μια κατηγορία  ιατρών  ευρίσκονται στην οδυνηρή θέση να ορίσουν απόλυτα  την ζωή των ασθενών, έστω και αν αυτή είναι μηχανική  ενώ  οι οικείοι αναζητούν, καθημερινά  ελάχιστες συσπάσεις, κινήσεις, νεύματα ως ενδείξεις ενός «Εγώ» που παραμένει ζωντανό ως εγκεφαλική λειτουργία.

Τις προσεχείς εβδομάδες ο «Locked in» βίος του ΧΚ θα συνεχιστεί σε ένα άλλο Νοσοκομείο όπου ελπίζω τα λεπτεπίλεπτα νεύματα τα μεγεθυνθούν και οι οικείοι του να συνεχίσουν να «μιλάνε» καλύτερα με τον ασθενή τους.

Παραγωγικές πολώσεις

 

 

Δυο μέρες μετά την συμφωνία των Πρεσπών , διασαφηνίστηκε, μέσω Γερμανίας η αρχιτεκτονική της συνέχειας :

Ο Μητσοτάκης έχει υποσχεθεί στους «θεσμούς» ότι δεν θα θέσει σε κίνδυνο την διαδικασία της επικύρωσης. Ταυτόχρονα , ο Τσίπρας, με συναισθηματική ελαφρότητα παίκτη του “Power of Love” , αρνήθηκε να υπερασπιστεί την χρησιμότητα του δημοψηφίσματος του.

Είναι φανερό από όλες τις αναλύσεις ότι η συμφωνία αποτελεί την καλύτερη δυνατή , αν αυτή ενταχθεί σε ένα σενάριο θετικών εξελίξεων και προοπτικών. Η έκδοση των «Μαρινακικών» Νέων της Δευτέρας 18/6 με το πλήθος των επαινετικών σχολίων για την ουσία της συμφωνίας, είναι συλλεκτική από αυτή την άποψη.

Η συμφωνία που μονομερώς , χωρίς προ-συνεννόηση, επέτυχαν οι Τσίπρας Κοτζιάς έχει περισσότερες πιθανότητες εφαρμογής , υπό την προϋπόθεση πως η ΝΔ την αρνείται στο πλαίσιο της συνέντευξης Μητσοτάκη.

Ο Τσίπρας μετά τις αυταπάτες, διστάζει να υπερασπιστεί το δημοψήφισμα και πολτοποιεί τις τελευταίες σταθερές μιας υποτιθέμενης λογικής και ηθικής συνέπειας της πολιτικής. Αν αυτό συνδυαστεί με τα τεκμήρια που προσφέρουν οι Μηλιός ,Βαρουφάκης για το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» του 2014 το οποίο δεν ήταν παρά ένα Μακιαβελικό τέχνασμα , τότε μπορούμε να φανταστούμε τις τεράστιες δυνατότητες ευελιξίας και συμπεριφορών χαμηλού  ιξώδους που θα παραδοθούν ως ηθική παρακαταθήκη στον Μητσοτάκη.

Ο Μητσοτάκης μέσω της μετατόπισης στο Αβερωφικό ρεπερτόριο προσφέρει μια μοναδική πολυτέλεια στον Τσίπρα και τη συμφωνία. Απομακρύνει στο ορατό μέλλον την δημιουργία αυτόνομου «Μακεδονικού» κόμματος στα δεξιά της ΝΔ. Μόνο αν αναζητούμε την Θεσσαλονίκη   ως άσμα του Μητροπάνου ή ως «ερωτική πόλη» του Φεστιβάλ και της Helexpo, δεν θα αντιληφθούμε πως χωρίς την δεξιά στροφή του Μητσοτάκη, η εμφάνιση ενός «Μακεδονικού» κόμματος με πόρους, μηχανισμούς και δυνατότητα καταγραφής «πολιτικού σεισμού» είναι σχεδόν βέβαιη.

Με την έννοια αυτή ο Μητσοτάκης «ενισχύει» την συμφωνία των Πρεσπών καθώς ενσωματώνει τις φυγόκεντρες δυνάμεις. Λειτουργεί ιστορικά όπως ο Τσίπρας με το «Αντιμνημόνιο» : απορροφά τους κραδασμούς αναπτύσσονται ενδογενώς, αυτόνομα και διαμορφώνει ένα σταθερό πλαίσιο διαχείρισης της διαφωνίας. Ο Μητσοτάκης ενισχύει τη συμφωνία δευτερογενώς.

Όσοι ζουν στην «Ευρωπαϊκή» Φαντασίωση ονειρεύονται συναινέσεις. Μάλλον δεν διαβάζουν ή δεν ζουν την Ελληνική Ιστορία. Το «Ελληνικό Υπόδειγμα» έχει πλήθος επιτυχιών σε συνθήκες οξύτατης πόλωσης, διαίρεσης αντιμαχίας.

Δουνκέρκη ή Ιβο Τζίμα

Στην Δουνκέρκη του C.Nolan ( 2017) είδαμε το μοτίβο του Inception ( 2010) σε ελαφρά παραλλαγή. Και στις δύο ταινίες έχουμε  μια ροή κινηματογραφικών θεμάτων -σκηνών που διαδέχονται η μία την άλλη  ,άλλοτε στον ίδιο χρόνο αλλά σε διαφορετικό επίπεδο συνείδησης ( Inception) , άλλοτε στον ίδιο ευρύτερο χρόνο σε ένα συμπυκνωμένο ακαθόριστο χρονικό μήκος ( Δουνκέρκη). Και στις δύο ταινίες η ενότητα της αφήγησης ενισχύεται ,σχεδόν ορίζεται ρυθμικά από τα μεγάλα μουσικά θέματα του Χάνς Ζίμερ. Στις δύο ταινίες η αφήγηση απλώνεται σε μια πλειάδα προσώπων που σχεδόν ρευστοποιούνται στον φιλμικό χρόνο και τελικά αποτελούν τις εικόνες μιας μεγαλειώδους άσκησης ύφους , ενός δίωρου video clip της καταπληκτικής  μουσικής του  του Ζίμερ. 

Αυτός ο ρέων μεταβαλλόμενος κινηματογραφικός κόσμος χαρακτηρίζεται από μια ριζική απουσία : Δεν υπάρχουν τομές, ρήξεις , ασυνέχειες . Ενώ όλα αλλάζουν τελικά σταθεροποιούν μια υπερκείμενη αδράνεια . Στο Inception θα μπορούσαν να υπάρξουν μερικά ακόμα επίπεδα συνείδησης ενώ στην Δουνκέρκη μερικά ακόμα επεισόδια μάχης και διαφυγής, χωρίς να αλλάξει τίποτε από την πλοκή ή την έκβαση της ταινίας.

Δημοσιεύθηκε στα Ελληνικά το θεμελιακό «Διαδικασία και Πραγματικότητα» του A.N.Whitehead. Πρόκειται για άθλο του Φ.Τερζάκη καθώς είχε να μεταφράσει στα Ελληνικά ένα πλήθος από ευαίσθητες ορολογίες και να παρουσιάσει ένα κείμενο που κινείται σε πολλές φιλοσοφικές διαδρομές φλερτάροντας ενίοτε με τον Μυστικισμό.

Το Δ&Π είναι από τα μεγάλα κείμενα του 20^ου αιώνα που προβάλουν την αξίωση μιας μεγάλης κοσμολογίας , ενός συνεκτικού συνεπούς φιλοσοφικού σώματος  το οποίο εκκινεί από την γνωσιοθεωρία  για να οργανώσει ένα μεταφυσικό  λόγο για την φύση, την επιστήμη  τον κόσμο και την κατανόηση του.

Το Δ&Π αρθρώνεται  λογικά με τον αρχικό ορισμό μιας βασικής «μονάδας»   , της «πραγματικής οντότητας» και εννοιών που ορίζουν διαδικασίες συνείδησης ( «εννόησης» στην απόδοση του ΦΤ) . Τελικά το σύστημα «στερεοποιείται» λογικά ως συνεπές με την εισαγωγή μιας σχολαστικής έννοιας του «απορρέοντος θεού». Είναι  σαφώς υπεράνω των δυνατοτήτων και δεν είναι εύκολη η πυκνή παρουσίαση ενός τόσο πολύπλοκου  έργου. 

Το καίριο όμως επίδικο του Δ&Π είναι ,ότι  παρουσιάζεται ο «Κόσμος»  και η συνείδηση του ως ροή , διαδικασία αλλαγών, καινοτομιών όπου ακόμα και η «μονάδα» συγκρότησης δεν είναι παρά μια οντότητα ενός «γίγνεσθαι». Το «Σύμπαν» αυτό έχει ένα βέλος εξέλιξης , μιας διαδικασίας, όπου το «κακό» δεν είναι παρά η παρακώλυση της καινοτομίας και αδιαφάνεια. Τελικά  ,ο λογικός εγγυητής των δυνατοτήτων για αλλαγές είναι η έννοια του «απορρέοντος» Θεού.  Δεν είναι τυχαίο πως ενώ το Δ&Π αξιοποιείται του από μια μερίδα Φιλελεύθερης Αμερικανικής  Θεολογίας που αναπτύσσεται υπό τον κωδικό “Process Theology”.Οίδιος ο Whitehead αναφέρεται θετικά προς τις Κοσμολογίες των Ανατολικών Θρησκειών με τις θεμελιακές τους αναγωγές σε τύπους Πανθεϊσμών.   Ο Φ.Τερζάκης βρίσκει δυνατότητες μιας μεταμαρξιστικής εξέλιξης του «Π&Δ» αλλά αυτό δεν προκύπτει άμεσα.

Σημαντικό ζήτημα στον Whitehead, όπως και στις ταινίες του C.Nolan παραμένει η απουσία των ρηγμάτων , των τομών .

Στον αντίποδα του Whitehead, o   A.Badiou αναπτύσσει μια αντίστοιχη μεταφυσική  ( Being & Event)  όπου όμως η θεμελίωση της «μονάδας» μέσω των αξιωμάτων της συνολοθεωρίας του επιτρέπει να οργανώσει μια  συνεπή λογική «Κοσμολογία» η οποία κορυφώνεται , ολοκληρώνεται ,λογικά με την απόδειξη του συμβάντος , των τομών. Λίγο αργότερα στην «Λογική των Κόσμων» ο A.Badiou αναδεικνύει την έννοια του «άτονου κόσμου». Καθώς στο όνομα της πολυπλοκότητας και της άρσης της μεταφυσικής των αυστηρών διπόλων δημιουργείται ένας κόσμος , χωρίς πολωτικά διλλήματα, χωρίς τομές και αποφάσεις, ο Badiou  με πολεμικό τόνο αντιμάχεται θεωρίες για τον συνεχή αναγωγισμό που τελικά περιγράφουν ένα κόσμο χωρίς καμπές ( Logic of Worlds p 420)

Στα «Γράμματα από το Ιβο Τζίμα»  ( 2006) ο Clint Eastwood παρουσιάζει μια πολεμική περιπέτεια , εγκλωβισμένων  στρατιωτών. Τα  πρόσωπα είναι αδρά και τα ηθικά διλλήματα που ανακύπτουν είναι αφόρητα. Σε σχέση  με την «Δουνκέρκη» έχουμε την ίδια ασφυκτική συνθήκη θανάτου , μόνο που αυτή αναλύεται μέσω δραματικών αποφάσεων , τομών για την ύπαρξη .

Η περιδιάβαση στους Nolan,Whitehead,Eastwood, Badiou ορίζει δυο διαφορετικές μεταφυσικές της συγκυρίας : αλλαγή μέσω ροών , αλλαγή μέσω τομών.

Είναι φανερό πως η τρέχουσα κρίση του παγκόσμιου συστήματος διέπεται από μια υπέρτερη συνθήκη. Καμία αλλαγή δεν μπορεί να γίνει χωρίς να μειώσει τον παγκόσμιο πλούτο , όπως αυτός συμβολοποιείται στο χρηματοοικονομικό επίπεδο. Είναι συχνές οι αρνήσεις των αγορών , αλλά μόλις μια πολιτική κίνηση τις διαταράσσει βλέπουμε πως οι αρνητικές συνέπειες διαχέονται αμέσως προς τους «κάτω».

Ήδη από το 1990 ο J. Baudrillard , σε μια  διαφορετική τεχνική συνθήκη οργάνωσης των αγορών , επισημαίνει το φαινόμενο στις διαστάσεις του: οι αγορές απωθούν   συνεχώς το χρέος στο μέλλον, και τελικά το καθιστούν «δορυφόρος» .

«Εξάλλου και το χρέος αρχίζει να τίθεται σε δορυφορική τροχιά, αρχίζει και αυτό να κυκλοφορεί από τράπεζα σε τράπεζα , από χώρα σε χώρα, γίνεται αντικείμενο εξαγοράς -έτσι κάποια μέρα θα καταλήγουμε να ξεχάσουμε κι’ αυτό ,θέτοντας το σε δορυφορική τροχιά , όπως ακριβώς συνέβη με τα πυρηνικά απόβλητα και τόσα άλλα πράγματα» ( Η Διαφάνεια του Κακού σ.37)

Αν περιγράψουμε το χρέος με την ορολογία του Whitehead στο Δ&Π , δεν έχουμε μια απλή δικτύωση της της οικονομίας της υλικής παραγωγής με τη χρηματιστηριακή της υπόσταση ,ένα δίκτυο ( Nexus) αλλά μια σχέση ισχυρότερη δομή που ονομάζεται «κοινωνία» (Society) . Μια «κοινωνία» ( Society) μπορεί να αναπαράγεται διατηρώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της οργάνωσης της ενώ ένα «δίκτυο» ( Nexus) αναπαράγει μόνο τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος του. Οι κινήσεις των αγορών του χρέους, ο δορυφόρος του Baudrillard, αναπαράγουν την «οργάνωση» τους  καθιστώντας τους υπολογισμούς για την ασυμμετρία των χρηματιστηριακών τιμολογήσεων σε σχέση με την «πραγματική οικονομία» συνεχώς υπό διάψευση. Ο «δορυφόρος» πρέπει να παραμείνει συνεχώς σε τροχιά γιατί αλλιώς θα  διαλυθεί θα η «γη» του.

Με τέτοιες απαιτήσεις του «δορυφόρου- χρέους» οι αλλαγές μέσω τομών γίνονται όλο και πιο δύσκολες ή γίνονται εφικτές μόνο όταν δεν διαταράσσουν την «κοινωνία» ( Society) μεταξύ υλικής παραγωγής και αγορών.

Είναι ενδιαφέρον πως και οι δύο μεταφυσικές προοπτικές , «ροές» -«τομές» , προϋποθέτουν μια ηθική στάση.

Ο Whitehead παρατηρεί πως κοινωνίες με αυστηρούς ηθικούς αυτοπεριορισμούς ( Χωρικοί της Αρχαίας Ρώμης, Πουριτανοί της Ν.Αγγλιας, Covenanters στην Σκωτίας)  προετοίμασαν το έδαφος για μεγάλες αλλαγές που προήλθαν από νέες «ανοικτές» κοινωνίες . Όπως σημειώνει «οι ηθικολόγοι έχουν πολλά να  πουν για τις ανοικτές κοινωνίες » ( Δ&Π σ.686). «Υπάρχει μεγαλείο τόσο στη ζωή όσων οικοδομούν αυστηρά θρησκευτικά συστήματα, όσο και στη ζωή των επαναστατών που τα καταστρέφουν».  

Αντίστοιχα στον Badiou χωρίς μια απροϋπόθετη  «πίστη» δεν μπορούν να υπάρξουν τομές –«συμβάντα». Την «πίστη» αυτή ο Badiou επιχειρεί να συμβολοποιήσει ως διαδικασία της συνολοθεωρίας και  την αναλύει διεξοδικά στο δοκίμιο του για τον Απ.Παύλο.

Σε κάθε περίπτωση υπάρχει μια μάχη οπισθοφυλακών που αποδίδεται κινηματογραφικά ως ρέουσα "Δουνκέρκη" ή τεμνόμενο "Ιβο Τζίμα" .

Πηγές

A.N.Whitehead . Διαδικασία και Πραγματικότητα

D.Shebroune.A Key to Whitehead’s Process and Reality

A.Badiou.Logic of Worlds

A.Badiou. Saint Paul. The Foundation of Universality

J.Baudrillard. H διαφάνεια του Κακού