Στο “The Favourite” του Λάνθιμου παρακολουθούμε
τις σχέσεις της Βασίλισσας με τις «ευνοούμενες» όπως αυτές αρθρώνονται
,παράλληλα με τις σχέσεις της με τον πρωθυπουργό , τους στρατηγούς και την
διοίκηση.
Σε όλη την ταινία η εξουσία και η κυριαρχία είναι σταθερή χωρίς ούτε
καν υπαινιγμό αμφισβήτησης . Δεν υπάρχει κανένα επίδικο για
την ίδια την κυριαρχία αλλά όλες οι αποφάσεις και τα διλλήματα αφορούν το
επίπεδο της διακυβέρνησης ( φόροι, στρατός κλπ)
Παράλληλα με την προσωπική συσχέτιση με την βασίλισσα , ο ρόλος της
ευνοούμενης αναδεικνύεται ως σταθερός διαμεσολαβητής μεταξύ των δύο επιπέδων
της εξουσίας : της βασίλισσας, της συμβολικής κυρίαρχου ,και της διακυβέρνησης των δράσεων και των επιτελέσεων. Σε όλη την
ταινία η εκάστοτε «ευνοούμενη» μεταφέρει ατόφια ή παραλλαγμένα μηνύματα μεταξύ των δύο πόλων και καθίσταται ο
κεντρικός αγωγός επικοινωνίας.
Πάνω σε αυτήν την αυστηρή, συμπαγή, δομή της εξουσίας με τα
τρία ιεραρχημένα επίπεδα (βασίλισσα,
ευνοούμενη, διοίκηση) στηρίζεται τελικά η πλοκή των συναισθημάτων και σχέσεων.
Απουσιάζει εμφαντικά από το βασιλικό μελόδραμα η λαϊκή συναίνεση μέσω των
διαδικασιών της εποχής ( επευφημίες) ενώ ο στρατός είναι μια συνεχής αναφορά με
ένα ασφαλή μακρινό γεωγραφικό προσδιορισμό: την Γαλλία.
Ο ρόλος της «ευνοούμενης» είναι καταλυτικός για την εύρυθμη ροή των
μηχανισμών των αποφάσεων. Λειτουργικά είναι ο απορροφητήρας των κραδασμών καθώς
λειαίνει και παραλλάσει τα μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις.
O G.Agamben στο «Il Regno et la Gloria» διερευνά
ενδελεχώς την υπόθεση εργασίας ότι η εννοιολόγηση των σύγχρονων πολιτειακών δομών πηγάζει απ’ ευθείας από την θεολογία , όπου
θεμελιώνονται και αναλύονται οι έννοιες
της κυριαρχίας της διακυβέρνησης κλπ. Αναδεικνύονται όλες οι συνάφειες και
ομοιότητες και η εξέλιξη των εννοιών της πολιτικής φιλοσοφίας στο σημερινό τους
περιεχόμενο.
Είναι ενδιαφέρον πως η πολιτική στοιβάδα της «εύνοιας» , όπως αυτή αναδεικνύεται
στο “The Favourite” , παρουσιάζεται
και αναλύεται μέσω μιας διαφορετικής οπτικής.
Κατά τον G.Agamben η θεολογία της «Αγγελολογίας»
δεν είναι παρά μια ενδελεχής διερεύνηση της πολιτικής φιλοσοφίας της διακυβέρνησης,
της διαχείρισης δηλαδή του δεύτερου πόλου της ισχύος απέναντι στον πρώτο πόλο της
συμβολικής κυριαρχίας. Οι άγγελοι αρθρώνουν αυτό το ενδιάμεσο επίπεδο και
μεσολαβούν ανάμεσα στην ουράνια και εκκλησιαστική κυριαρχία.
Γράφει σχετικά:
H αγγελολογία συμπίπτει με την πολιτική θεωρία της εξουσίας. Αυτό είναι προφανές από τα αγγελικά ονόματα ( αρχαί, εξουσίαι, κυριότηταται). Στις επιστολές του Παύλου δεν είναι καθόλου εύκολο να διακρίνεις τα ονόματα των αγγέλων από αυτά των κοσμικών αρχών. Ο όρος «αρχαί και εξουσίαι» είναι γενικός όρος για τις ανθρώπινες δυνάμεις.
Στη επιστολή προς Κολοσσαείς ( 2:15) δεν είναι καθόλου ευκρινές αν η σταυρική νίκη του Μεσία έναντι «αρχών και εξουσιών» αφορά αγγελικές ή ανθρώπινες συνάμεις
Η συσχέτιση αγγελικών και ανθρώπινων δυνάμεων είναι θεμελιακή και πηγάζει από το γεγονός ότι οι άγγελοι είναι ταυτόχρονα στοιχεία της θείας διακυβέρνησης ενώ αναφέρονται και ως «ηγεμόνες του κόσμου» ( Προς Κορινθίους 2:6)
The Gingdom and the Glory p.165
O GA ανατρέχει και στον
Ψευδό Διονύσιο Αεροπαγίτη για να εστιάσει στην έννοια της «διακόσμησης» ( Περί
Ουρανίου Ιεραρχίας) .Στον Αεροπαγίτη η «διακόσμησις»
είναι διακυβέρνηση μέσω της τάξης . Η τάξη αυτή εμπεδώνεται μέσω του απείρου
αριθμού των αγγέλων και της αυστηρής ιεραρχίας τους.
Η συμπαγής πολιτική δομή που αναδύεται στο “The Favourite” , έχει τα
δομικά χαρακτηριστικά που σημειώνει ο GA: Αγγελική
διαμεσολάβηση, «Διακόσμηση» δηλαδή εύτακτη διακυβέρνηση μέσω της αγγελικής ιεραρχίας.
Η κινηματογραφική τέχνη του Λάνθιμου συνδυάζει με αρμονία όλα τα στοιχεία
της αμφισημίας που προκύπτει από τη σύγχρονη , τρέχουσα εννοιολόγηση και τον
θεωρητικό της πυρήνα της πολιτικής θεολογίας όπως την αναλύει ο G.Agamben.
Ο αγγλικός τίτλος “The Favourite” αφήνει μεταφραστικά
περιθώρια για το φύλλο, η ερωτική ευρύτητα στο βασιλικό δωμάτιο παραπέμπει σε
μια αγγελική διαφυλλική ρευστότητα ενώ εικαστική τελειότητα αναδεικνύει ταυτόχρονα την πλαστική και αεροπαγίτικη «διακόσμηση».
Ταυτόχρονα ο Λάνθιμος γειώνει το παίγνιο των αγγέλων στο επίπεδο των σωμάτων
: η δεύτερη ευνοούμενη εισέρχεται στην πλοκή ως πάροχος τροφής , αργότερα
προσφέρει φάρμακο και τελικά γίνεται ερωτικός σύντροφος. Η βασίλισσα
ταλαιπωρείται από τις πολύπλοκες ασθένειες, ενώ η απερχόμενη ευνοούμενη
τραυματίζεται σοβαρά χάνει μαζί με την εύνοια μέρος της όρασης.
Σωματικές εντάσεις ,συμπαγείς εξουσίες ορίζουν τον κόσμο του Λάνθιμου εντός
του οποίου αναπτύσσεται αριστοτεχνικά η «αγγελική» εξουσιαστική ίντριγκα.
Info : The Kingdom and the Glory .G.Agamben 2011.
