Κρανίου Λόγος

 

 

Μες το βυθό του Χειρουργείου
ανάβει ο Μέγας Αχινός
το κλομπ χτυπάει κι ο ουρανός
ανοίγει σαν κρανίο

Β.Λεοντάρης  - Τα Φονικά Ακόντια

 Ο Robert Andrzej Krauthammer ήταν ένας μουσικός Πολωνικής καταγωγής με αξιόλογη καριέρα ως πιανίστας και συνθέτης΄( 1938-1982) . Όντας Εβραϊκής καταγωγής είχε μια περιπετειώδη παιδική ζωή καθώς έμεινε κρυμμένος αρκετά χρόνια και για να αποδράσει από την Πολωνία χρησιμοποίησε το όνομα  Czajkowski το οποίο παρέμεινε στο υπόλοιπο της ζωής του , ως καλλιτεχνικό ψευδώνυμο . Ο Czajkowski ατύχησε και αρρώστησε βαριά σε μικρή σχετικά ηλικία αλλά πρόλαβε να γράψει τη διαθήκη του. Σε αυτήν κατέγραψε την επιθυμία του να γίνει δωρητής οργάνων με μια ιδιαίτερη υποσημείωση. Ζήτησε το κρανίο του να παραδοθεί στην Βασιλική Ακαδημία Shakespeare  για να γίνεται το κρανίο του Yorick στην μοναδική σκηνή μονολόγου στον Άμλετ.

Το κρανίο παραδόθηκε αλλά η επιθυμία του Czajkowski δεν εκπληρώθηκε εύκολα. Η χρήση ενός πραγματικού κρανίου με ιστορική  ταυτότητα και το φορτίο μιας διαθήκης επιβάρυνε δυσανάλογα τις παραστάσεις. Οι σκηνοθέτες της Ακαδημίας δεν είχαν ποτέ μια ανάλογη  αισθητική προοπτική  που θα συνάρμοζε με την χρήση ενός ιστορικού λείψανου. Το κρανίο χρησιμοποιήθηκε μια φορά σε παράσταση του Άμλετ,  αλλά οι αντιδράσεις ήταν τόσο δριμείες ώστε το κρανίο  έκτοτε, παρέμεινε στην Ακαδημία ως κειμήλιο αισθητικής πίστης ενός καλλιτέχνη παρά ένα εργαλείο  μέρος του σκηνικού εξοπλισμού μιας παράστασης. Κατά βάθος το ζήτημα ήταν η συνάφεια ενός οστού με την πρόσωπο του ιδιοκτήτη του , όχι στην λατρευτική θρησκευτική του διάσταση αλλά στην αισθητική  . Με κάποιο τρόπο η χρήση του ιστορικού κρανίου άρμοζε με σκηνοθετικές αντιλήψεις ενός « θεάτρου της σκληρότητας» μακριά από τις κλασσικές παραδόσεις της Βασιλικής Ακαδημίας.

Το ζήτημα του κρανίου και την σχέση  του με το Πνεύμα  είχε απασχολήσει τον Hegel σχεδόν διακόσια πριν.

Στο λιγότερο σχολιασμένο κεφάλαιο της Φαινομενολογίας του Πνεύματος , ο Hegel διαπραγματεύεται τη σχέση κρανίου – προσώπου με βάση τις γνώσεις της Βιολογίας και της Φυσιολογίας της εποχής του.  Το κίνητρο του ήταν η ανάλυση του «κρανίου ως εξωτερικής πραγματικότητας του πνεύματος».

Στο εκτεταμένο κεφάλαιο ο Hegel αμφισβητεί την απόλυτη σύζευξη «Πνεύματος» και κρανίου. Με βάση τις γνώσεις της εποχής αναρωτιέται γιατί να μην έχουμε την ταύτιση προσώπου – πλάτης καθώς στον νωτιαίο μυελό έχουμε εξίσου σημαντικές νευρολογικές διαδικασίες. Ακόμα αποδομεί την «Φυσιογνωνική»  ως επιστήμη ( «είναι παρεφθαρμένη και νοσηρή») καθώς συγχέει σημάνσεις , πιθανά μηνύματα από την μορφολογία του προσώπου ( τα οποία αμφισβητεί ο Hegel) με τις πράξεις. Για τον Hegel το κρανίου είναι ένα οστό που προφυλάσσει  και τίποτε άλλο .

«Όσο πιο λίγες είναι οι ιδιότητες του Πνεύματος, τόσο πιο αποσυνδεδεμένες , άκαμπτες και αποστεωμένες γίνονται , με συνέπεια να προσιδιάζουν περισσότερο στα χαρακτηριστικά του οστού και να μπορούν να συγκριθούν με αυτά». (ΦΤΠ Β Τόμος σ 144)

«Η μοναδική περίπτωση όπου μια ποικιλία ιδεών συνδέεται με ένα κρανίο είναι η παράσταση του Άμλετ και ο Γιόρικ , γιατί το κρανιακό οστό είναι τελικά αδιάφορο και φυσικό» (ΦΤΠ Β Τόμος σ 142)

Στον κορμό ενός έργου υψηλών αφαιρέσεων όπως η «Φαινομενολογία» ο Hegel εισάγει βιολογικές και πραγματολογικές παρατηρήσεις με δυσανάλογη πεζότητα και αναφέρεται στα «κρανιακά εξογκώματα του απατημένου συζύγου»… και την «μοναδική απλότητα της φύσης που συνδυάζει τεκνογονία και ούρηση στο ίδιο όργανο»….. ( ΦΤΠ σ 150)

Και ενώ για την  Βασιλική Ακαδημία Shakespeare  τα ηθικά και αισθητικά διλλήματα του κρανίου Czajkowski ήταν τελικά ανυπόφορα και η κατάταξη της ιδιόμορφης δωρεάς στο αρχείο έλυσε το θέμα, μόλις μερικούς μήνες πριν είχαμε δυο σχετικά περιστατικά.

Ένα πραγματικό κρανίο με υπογραφή Dali δημοπρατείται στην Νέα Υόρκη ( πηγή ) ενώ σε έκθεση στην Αυστραλία ο Ron Mueck κατασκευάζει 100 υπερμεγέθη κρανία από  πολυεστέρα και δημιουργεί ένα εικαστικό μόρφωμα ( πηγή)

Τις μέρες αυτές ένας ιστορικός λόφος στο κέντρο της Ιερουσαλήμ ,θα γίνει αναφορά για τελετές και κατανύξεις. Έχει ένα ιδιόμορφο σχήμα Κρανίου.