Το κενό του διαρκούς "No Failure Story"

 

 

 

H πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή είχε μια αναμενόμενη αδρή πλοκή: Ο Τσίπρας υπεραμύνθηκε του «ηθικού πλεονεκτήματος» και παρέδωσε τεκμήρια διαφθοράς και διαπλοκής. Ο Μητσοτάκης χωρίς να αποκρούσει ευθέως τις κατηγορίες προσπάθησε να ισοφαρίσει τις μομφές. Είναι προφανής πως η Συριζαική εκδοχή έχει έρμα αλλά πάσχει σοβαρά στα συμφραζόμενα της.

Αν όντως το  Ancien Regime βαρύνεται με τόσες ατασθαλίες , αν όντως οι μηχανισμοί ελέγχου λειτουργούν και απερίσπαστοι επιβάλλουν πρόστιμα , τέλη γιατί τα εισπραττόμενα δεν αντανακλώνται σε απτές και ορατές ελαφρύνσεις στους αδύνατους; Η ηθική υπεροχή τελικά μετασχηματίζεται σε δυσανάλογα μικρή χρηματική ανταπόδοση. Έτσι έχουμε μια ενδιαφέρουσα αντιστροφή  . Η ηθική καθαρότητα γίνεται «ηθικοποίηση» των πολιτικών λιτότητας. Οι παρόμοιες πολιτικές με αποχρώσεις  εδράζονται στο συναινετικό έδαφος των του καλοκαιριού του 2015 (1) εφαρμόζονται ισοδυνάμως τόσο με «ηθικές» όσο και «διαπλεκόμενες» κυβερνήσεις.

Το πραγματικό πρόβλημα της ηθικής αξιολόγησης δεν είναι βέβαια οι προφανείς ατασθαλίες του Ancien Regime. Αυτές ήταν γνωστές και σχεδόν αναμενόμενες. Το πρόβλημα είναι σε πιο βαθμό  ο εκτραχηλισμός έχει κατανοηθεί αφομοιωθεί ως «εξαίρεση»   και  αν έχει μεταδοθεί ως ιός στα χαμηλότερα επίπεδα στην χονδροειδή εκδοχή του «μαζί τα φάγαμε». Στην Εγελιανή ιδιόλεκτο αυτό είναι ένα ζήτημα «ηθικής ζωής και τάξης» ,της ονομαζόμενης Sittlichkeit. Δεν πρόκειται για μια δέσμη θεολογικών κανόνων ή παρομοίων ηθικών εντολών , υπαγορευμένων έξωθεν , αλλά πολύτροπα σύνολα κοινωνικών και πολιτικών κυρίως ιδεών που επιτρέπουν σε κάθε ατομικότητα να αναπτύσσεται με τα δικά της χαρακτηριστικά αλλά σε συντονία με τους υψηλούς σκοπούς της κοινωνίας , με το κοινό Καλό.(2). Είναι πιθανόν η ελληνική κοινωνία να έχει ένα υψηλό κατακτημένο επίπεδο  Sittlichkeit  έτσι που η επίκληση του εκτραχηλισμού να μην είναι φόβητρο  ούτε έκκληση για ποινολόγιο. Σε συνθήκες παρατεταμένης δυσπραγίας , μπορεί να αναζητηθεί η επόμενη  τεχνική –πολιτική διέξοδος ανεξάρτητα από τις προφανείς ατασθαλίες .Για αυτό ίσως και η τεκμηρίωση ενός ωκεανού παρανομιών τελικά δεν δημιουργεί το αναμενόμενο κύμα δημοσιότητας (buzz).Ταυτόχρονα αυτή η «απόσταση» δεν είναι ένδειξη ενός εκτεταμένου παραβατισμού αλλά αντιστρόφως μια βαθύτερη εμπιστοσύνη στην Sittlichkeit επιτρέπει ένα νεύμα επανόδου στην εξουσία του προσωπικού με τους λεμονοστύφτες της Siemens.

Την άνοιξη του 14 είχαμε μια προφανή βελτίωση μερικών δεικτών της οικονομίας. Η «συμφωνημένη» έξοδος στις αγορές έδωσε μια νέα δυναμική και η αγορά αισθάνθηκε την έννοια του «πατώματος» της κρίσης. Οι αλλαγές ήταν μικρές οριακές αλλά απτές. Η περίοδος σηματοδοτήθηκε , καθ’ υπερβολήν, ως “success story” αλλά μάλλον επρόκειτο για ένα “no failure story”. H κυβέρνηση Σαμαρά πίστευε πως τα απτά δεδομένα της αγοράς θα μπορούσαν να ανακλαστούν ως κοινωνική δυναμική αλλά οι Ευρωεκλογές αποδείχθηκαν η έναρξη των συνεχών νικών του Συριζα. Την ίδια εποχή ο Συριζα λοιδορεί το “no failure story” , αμφισβητεί ολοσχερώς παραμετρικές θετικές αλλαγές και θεωρεί όλες τις  μικρές βελτιώσεις  ανύπαρκτες. (3)

Δυόμιση χρόνια μετά η Συριζαική διακυβέρνηση βλέπει άλλους δείκτες της οικονομίας να παραπέμπουν σε ένα παρόμοιο “no failure story” και εναγωνίως προσδοκά πως οι δείκτες θα μετασχηματιστούν σε κοινωνική συναίνεση. Μπορεί να αναμένει στο άπειρο  καθώς στην προηγούμενη περίοδο είχε συστηματικά κατασκευάσει μια προοπτική λύσης μόνο με ριζικούς καθαρούς όρους , όπου τα μικρά δευτερεύοντα δεν έχουν αξία. Τώρα που δείκτες της οικονομίες  είναι οριακά θετικοί δεν υπάρχει καμία κοινωνική υποδοχή για το τεχνικά δευτερεύον ,αυτό που δυνητικά γίνεται κοινωνικά σημαντικό σε ένα δεύτερο χρόνο. Μια επιχειρηματολογία που εδράζεται στην ήρεμη κατανόηση τεχνικών δεικτών και μπορεί να διακρίνει νεύματα αισιοδοξίας πίσω από τους τεχνικούς όρους των ποσοστών, έχει περισσότερο πολυσυλλεκτικό ακροατήριο στο «Ναι» του δημοψηφίσματος παρά στο «Όχι» που δομήθηκε σε μια άλλη  συλλογή πάσης φύσεως αγανακτήσεων. Η μετατόπιση από την οργή στην λογική ,σε καθεστώς συνεχιζόμενης δυσπραγίας  δεν διατάσσεται ούτε διευκολύνεται με την αποδοχή των «αυταπατών». Αυτή την υστέρηση από τους δείκτες στην καθημερινότητα , την οποία με χονδροειδή τρόπο υπονόμευσε ο Συριζα το 14 τώρα την αποδίδει στην στάση των εχθρικών ΜΜΕ.

Ο Sloterdijk έχει θεμελιώσει μια έννοια «Θυμικής» ( Thymotics) ως κινητήρια δύναμη της πολιτικής (πηγή). Στην σύλληψη αυτή δεν έχουμε ένα «σκληρό» πυρήνα της πολιτικής και μια εξωτερική συναισθηματική επιφάνεια χειρισμών και συμβόλων. Με τον τρόπο αυτό αποδόμεί την έννοια του  λαϊκισμού.  Δηλαδή κινείται  στην αντίθετη  οπτική  με την οποία τοποθετείται ο Laclau (4). O  Sloterdijk  δεν αναγνωρίζει καν την έννοια του λαικισμού ως φαινόμενο μιας συμβολικής διαχείρισης  την οποία  ο Laclau επαναφέρει  στο ύψος της από μια «έκπτωση»  ,αντιθέτως διαβλέπει  στον «θυμό» οντολογικά θεμέλια της πολιτικής όχι «λειτουργικά» διαμειβόμενα όπως θεωρεί ο Laclau .Από «Θυμική» άποψη δεν έχουμε μια «αντιμνημονιακή αγανάκτηση» που «πάγωσε»  το 15 ,αλλά η χρονοσειρά εκκινεί από τον προμνημονιακό Δεκέμβρη του 08 και καταλήγει τραυματικά με την Μαρφίν το 12.Αυτή η ψυχική επένδυση έχει χρόνους ωρίμανσης και ροές αποσυμπίεσης που είναι δύσκολο να διοχετευτούν και να μετασχηματιστούν σε μια σαφή θετική όψη λόγω της παρουσίασης θετικών δεικτών.

Η ηθική υπεροχή λοιπόν γίνεται μια αιωρούμενη ηθικολογία και η κατευναστική επίκληση μερικών δεικτών απευθύνεται σε ένα κοινό σε συναισθηματική σύγχυση ή τουλάχιστον στο λάθος κοινό. Με την έννοια αυτή ο Σύριζα είναι σχεδόν υποχρεωμένος να επανασυνδεθεί με τον Κουβέλη ως τον πλησιέστερο εκπρόσωπο της πρώτης φάσης του “no failure story”.

Από ότι φαίνεται το «no failure story» διαρκεί πολύ. Ας μην παραμείνει το μέλλον μας.

(1)   Αυτό ήταν βέβαια ορατό από το 2013 (πηγή)
(2)   Γκ.Χέγκελ. Φιλοσοφία και Πολιτική . Το σχόλιο του Δ.Τζωτζόρπουλου σ.50
(3)   Μοναδική εξαίρεση ο νυν υφυπουργός εξωτερικών Ξυδάκης που επικρότησε από την Καθημερινή τις κινήσεις Στουρνάρα για την συμφωνημένη έξοδο στις αγορές. Τι μανία με τους σοβαρούς δημοσιογράφους να μαγεύονται με την πολιτική για να χάνουν το κύρος τους.. ( Ξυδάκης, Κανέλλη κλπ)
(4)   Ίσως δεν είναι τυχαίο πως ο θετικός «αριστερός» λαϊκισμός του Laclau είναι το κύριο μοτίβο της,Συριζαικής ιδεοκίνησης ,πριν και μετά την «αυταπάτη» .Με το θεμελιακό διπολικό σχήμα « σκληρή πολιτική - εξωτερικό συναισθηματικό περίβλημα»  μπορούν να εξηγηθούν τα πάντα και να γίνουν ανεκτά τα πάντα. Συνέχεια του ίδιου γραμμικού σχήματος είναι και οι αναφορές περί «μελαγχολίας» κλπ. Αν όμως δουν το σχήμα του Sloterdijk τότε μπορούν να κατανοήσουν πως οι ψυχικές επενδύσεις δεν είναι μνημόνια που λαμβάνουν πρόσημα κατά βούληση. Στην προβληματική του Sloterdijk κινείται και η Martha Nussbaum “Political Emotions”