Επιζώντες

Σχεδόν την ίδια μέρα αποκαλύφθηκαν δύο περιπτώσεις ηθικού εκπεσμού

Χειρουργός εκβιάζει ασθενή για φακελάκι και τελικά η αδυναμία της οικογένειας του ασθενή προκαλεί καθυστέρηση και το θάνατο. Ταυτόχρονα ένας κεντρικός θεσμικός παράγοντας, ο γραμματέας της ΝΔ ευρίσκεται υπό έρευνα για διασπάθιση δημόσιου χρήματος και δεν παραιτείται για λόγους ευθιξίας. Το κοινό στις δύο περιπτώσεις είναι  η κοινωνική προέλευση των πρωταγωνιστών. Τυπικοί αντιπρόσωποι μιας μεσαίας οικονομικής και συμβολικής οικογένειας, που αυτοαποκαλείται μεσαία. Πρόκειται τελικά για τους "επιζώντες" της κρίσης που δεν ήταν τα απόπαιδα , αλλά μάλλον τα ευνοημένα ανίψια του "καθεστώτος".

Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι σε περιόδους κρίσης, ένα ανεπτυγμένο  ηθικό και αξιακό περιβάλλον επιβραδύνει την οικονομική κατάρρευση(1). Μπορούμε λοιπόν να αναρωτηθούμε για την Ελληνική περίπτωση:

Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι υψηλό, επομένως αυτό που βιώνουμε ως κρίση είναι κάπως καλύτερο από αυτό που τα αυστηρά οικονομικά προδιαγράφουν

ή

Το κοινωνικό κεφάλαιο είναι χαμηλό , επομένως η κρίση έχει επιδεινωθεί από την ηθική έκπτωση.

Οι πρωταγωνιστές της εβδομάδας  ίσως να επιβεβαιώσουν ένα ακόμα  χειρότερο σενάριο:

Ανεξάρτητα τη γενική κατάσταση η ηθική  κατάπτωση είναι σχετικά μεγαλύτερη στους "επιζήσαντες" παρά στους "χαμένους". Η επιβίωση εντός κρίσης γίνεται συνώνυμη με ηθική ευλυγισία. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι επιβάλλεται η καλύτερη πολιτική λύση του προβλήματος της κρίσης, τότε αυτή θα γίνει επί ενός πεδίου μάχης στο οποίο οι διάφορες μερίδες είχαν παραβιάσει στοιχειώδεις κανόνες πολέμου.  

Στην στρεβλή και τελικά  περιορισμένη συζήτηση για την κρίση στην Ελλάδα, διαφεύγει πως ανεξάρτητα από πολιτικά πρότυπα που προτείνονται και διαφέρουν στο βσθμό και τη ποιότητα του κοινωνικού κράτους, οι δυτικές κοινωνίες , στις οποίες προσβλέπουμε, στηρίζονται περισσότερο στο κοινωνικό κεφάλαιο από ότι φαίνεται. Αναζητούν την κοινωνική συνοχή στην "τάξη" των αυθόρμητων δράσεων παράλληλα  στο "νόμο" που επιβάλει το κράτος. Μπορεί κάποιος εύκολα να καταλάβει τι γίνεται όταν τα ευνοημένα παιδιά διακινούν για τον εαυτό τους πλήρη δικαιώματα και αιτήματα του δυτικοευρωπαικού φιλελευθερισμού ενώ κινούνται στους ηθικούς άξονες της πρωτόγονης κοινωνίας των φυλών κυνηγών: η Ελλάδα του 14.

Ζούμε πιθανόν την εποχή του Βαλκανικού Ανήθικου Φιλελευθερισμού των «επιζώντων»

Η αίσθηση είναι πως στην περίοδο της κρίσης ,οι μη κρατικές δομές αλληλεγγύης, οι οικογενειακές, φιλικές, συνεργατικές συνάψεις, αναδύθηκαν γρήγορα και λειτουργούν παρέχοντας ανεκτές  υπηρεσίες με μια  βασική μέριμνα την αξιοπρέπεια του αδύναμου. Αντίθετα οι κρατικές δομές αποκρίνονται οριακά τραυματίζοντας ανεπανόρθωτα την αυτοεκτίμηση των χρηστών.: ουρές, νεύρα, απόγνωση.

Όμως οι ίδιες εμπειρικές έρευνες (1) δείχνουν πως οι αξίες -αλεξικέραυνο κατά της κρίσης προέρχονται από το λεγόμενο προ του Μαη 68  συντηρητικό ρεπερτόριο: η πυρηνική οικογένεια συγκατοίκισης των τριών  γεννιών, η εκκλησία στην ενοριακή οργανωτική έννοια, η ελαχιστοποιημένη διακινδίνευση.Η Ευρωπαική αριστερά υπεραμύνεται του κοινωνικού κράτους, αλλά βλέπει πως ταυτόχρονα το μετα 68 life style είναι πρώτο θύμα της κρίσης.Μονογονεικές οικογένειες, ιδιόρρυθμοι βίοι πέραν του πυρήνα βάλονται από την κρίση και αυτό κατανοείται  ως ριψοκίνδυνη αποκοτιά για  επιλογές που έγιναν πέραν των ειωθώτων.

Η έκπτωση των «επιζώντων» δρα πολλαπλασιαστικά

Ενισχύει τον παραδοσιακό νεοελληνικό κρατικό κατακερματισμό των insiders. Οι δικαστικοί «αγώνες» διατήρησης των διαφόρων καθεστώτων «εξαίρεσης» επιτείνονται.Παροξύνει τη γενικευμένη έλλειψη εμπιστοσύνης , ωθώντας στην αναζήτηση των αυταρχικών λύσεων.Εγκαθιδρύει ένα δημόδιο χώρο διαλόγου, όπου διακινούνται αμφίσημοι και υποκριτικοί λόγοι γεμάτοι  υπερβολές.Διοχετεύει το δυναμικό των αυτονόητων μεταρρυθμίσεων ,αντί να αναζητά τις συναινετικές λύσεις, να καταλήγει σε λογικοφανείς  αυταρχικές αποφάσεις, αφού η συναινέσεις ισορροπούν ως συμφωνίες "μεταξύ κατεργαρέων".

Οι εκπεσμένοι "επιζώντες" είναι εμβολιασμένοι με το ηθικό ιό που μεταλάσει την ευθύνη σε μίμηση.Η "πτώση" είναι αποδεκτή αφού οι "μεγάλοι" που κυβερνούν δεν είναι  διεφθαρμένοι ως παρεκτροπή αλλά είναι η ίδια η ζώσα και αναπαραγώμενη διαφθορά.Ο βιόκοσμος είναι αγώνας των "μη κορόιδων".Με ένα ευεξήγητο τρόπο η τρέχουσα αριστερόφωνη αντιπολίτευση, απολυτοποιεί την οικονομική διάσταση των μηχανισμών της μεγάλης αφήγησης για την κρίση (καπιταλισμός, κλεπτοκρατία κλπ) και δια της σιωπής αμβλύνει την κοινωνική πίεση προς τους μεσαίους "επιζήσαντες".Πάντα υπάρχει κάποιος πιο μεγάλος και πιο διεφθαρμένος και επειδή αναζητείται η "κοινωνική συμμαχία" δεν είναι ώρα για δυσφορίες προς τους "μεσαίους".

(1)F.Fukuyama:The Great Disruption.