Κάθοδος προς τη Βιολογία

 

 

 

To Blade Runner 2049 είναι μια ευχάριστη έκπληξη. Ενώ θα μπορούσε να γίνει μια πιο ποπ συνέχεια , διατήρησε το σκοτεινό σχεδόν πεσιμιστικό χαρακτήρα του πρώτου Blade Runner. H δραματουργική συνέχεια διατήρησε με έξυπνο τρόπο τον καμβά του πρώτου έργου με εξέλιξη των χαρακτήρων και δύο από τους βασικούς ηθοποιούς της αρχικής διανομής. Από το αρχικό BD στο BD 2049 υπάρχει μια ενδιαφέρουσα φιλοσοφική διολίσθηση.

Στην πρώτη ταινία κυριάρχησε η υπαρξιακή αγωνία των κλώνων της Tyrell. Είναι πλήρη ανθρώπινα όντα με ανεπτυγμένες όλες τις νοητικές και συναισθηματικές διαστάσεις , ένα ενεργό ασυνείδητο , βασανίζονται όμως από το υπαρξιακό τραύμα της βιομηχανικής καταγωγής τους : οι κλώνοι δεν γεννιόνται αλλά κατασκευάζονται ως βιομηχανικό προϊόν και το ασυνείδητο τους εμφυτεύεται, ως πακέτο bytes,  δεν αναπτύσσεται οργανικά.

Όμως η καταληκτική σκηνή  του Roy ( Ρούτγκερ Χάουερ) παρουσιάζει ένα αυθεντικό  θάνατο ενός ανθρώπου με διασταλμένες τις υπαρξιακές εντάσεις. Ο Roy ευρίσκεται αντιμέτωπος με την πιθανότητα του θανάτου του , ψηλαφεί το τέλος του και τελικά τον βιώνει με ένα συγκλονιστικό τρόπο.

Στην Χαιντεγκεριανή ανάλυση για τον θάνατο ( Είναι και Χρόνος) η ατομική σχέση με τον επερχόμενο θάνατο είναι μοναδική και καθορίζει την αυθεντικότητα του βίου. Με μια έννοια , ο Roy κατακτά την ανθρώπινη του υπόσταση ακριβώς με τον τρόπο που προσεγγίζει , ψηλαφεί τον θάνατο του. Ο  μονόλογος του  καταλήγει με την φράση : Time to die . Αυτή η προσέγγιση του θανάτου ως ατομικής υπόθεσης  ενός επερχόμενου «μη συμβάντος» , όχι μιας βιολογικής αλλαγής αλλά μιας υπαρξιακής ροής αυτοσυνειδησίας , λύνει σεναριακά το υπαρξιακό ζήτημα που διατρέχει την ταινία. Οι «κλώνοι» είναι τελικά άνθρωποι.

Στο BD 2049 το υπαρξιακό διερώτημα επανεισάγεται ως βιολογικό ζήτημα. Η ταύτιση με τους ανθρώπους δεν αναζητείται στον αυθεντικό βίο αλλά στην βιολογική εκκίνηση.

Η φιλοσοφική παλινδρόμηση γίνεται από τον BD των σχέσεων στον BD2049 των βιολογικών ταυτοτήτων.

Οι κλώνοι «ρίχνονται»  κανονικά στον κόσμο ως ρεαλιστική απεικόνιση μιας άλλης Χαιντεγκεριανής προβληματικής (πηγή). Ταυτόχρονα αναζητούν μια βιολογική ταυτότητα , ένα όνομα, δεν θέλουν να  λειτουργούν με το σειριακό αριθμό παραγωγής , όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Ντέκαρντ ( Χάρισον Φορντ). Το αίτημα της βιολογικής ταυτότητας γίνεται κατόπιν στην δραματουργική εξέλιξη, συλλογικό και θέτει την παρακαταθήκη για μια πιθανή συνέχεια της σειράς.

Παρότι το  BD 2049 διατηρεί την κινηματογραφική φινέτσα ενός υπαρξιακού φιλμ νουάρ, αναδιατυπώνει τα ζητήματα σε ένα επίπεδο «χαμηλότερα». Κινηματογραφικά αυτή η αναδιατύπωση γίνεται πιο εύκολα καθώς στο BD 2049 , ο κόσμος έχει κατακλυσθεί από εύκολα αναπαραγόμενους κλώνους, οργανικά ολογράμματα . Η αναζήτηση μιας βιολογικής ταυτότητας γίνεται σχεδόν μονόδρομος σε ένα κόσμο πληθώρας ομοιωμάτων.  Ακόμη και η έμφυλη ερωτική σχέση ολοκληρώνεται με το «έτερο ήμισυ» ως διαχείριση ενός ηλεκτρονικού ομοιώματος gadget  με αέναες λειτουργίες “on off”.  Το βιολογικό επίδικο γίνεται συγκριτικά το μόνο αυθεντικό στον ολοκληρωτικό κόσμο των ομοιωμάτων.

Έτσι η ενιαία ιστορία των BD αναδύει μια φιλοσοφική πολιτική οπισθοχώρηση. Στην πρώτη φάση μερικοί λίγοι κλώνοι αναζητούν μια υπαρξιακή τελείωση , αγωνίζονται και τελικά ένας θάνατος αναδύει ένα αυθεντικό ανθρώπινο βίο. Στη δεύτερη φάση μια συλλογικότητα κλώνων «ανθρωποποιείται» μέσω ενός δίκαιου αγώνα με ένα καθαρό βιολογικό επίδικο. Μια άλλη Χαιντεγκεριανή διάζευξη αναδεικνύεται στην ενιαία ιστορία. Στην πρώτη φάση οι κλώνοι διακατέχονται από τον υπαρξιακό τρόμο ( Angst) δεν φοβούνται τις εκάστοτε συγκεκριμένες απειλές ΄ και για αυτό εμφανίζουν μια ηρωική συμπεριφορά στις μάχες. Παραλύουν  όμως υπαρξιακά όταν οι συνθήκες  τους αμφισβητούν καθολικά το   «εν τω κόσμω είναι» τους, την ανοικτότητα των σχέσεων τους με τον κόσμο.  Αντίθετα στο BD 2049 οι κλώνοι είναι  μαχητές ήρωες χωρίς ταλαντεύσεις και υπαρξιακούς τρόμους.

Τα θεμέλια του BD ευρίσκονται στην δεκαετία του 60 ,στη νουβέλα του Ντικ με τον τίτλο «Ονειρεύονται οι κλώνοι ηλεκτρικά πρόβατα;».  Από το 1960 στο 2020 η διολίσθηση της προβληματικής των ταινιών ( από τον αυθεντικό βίο στην βιολογική εκκίνηση ) συνάδει με μεταβολή της συγκυρίας. Εδώ και 20 χρόνια ο προβληματισμός για την βιολογική συγκρότηση της ταυτότητας εισάγεται στον δημόσιο λόγο  με βάναυσες φυλετικές θεωρίες. Ο τρομερός κλώνος Roy παραμένει μια μοναδική ανθρώπινη φιγούρα κατευθείαν από τα 60ς των υπαρξιακών αναζητήσεων  την ώρα που οι μαχητές του 2049 ,ως ηρωικές φιγούρες, αναζητούν αδέλφια και τεκμήρια γεννήσεων.