Οικογένεια Παπαδιαμάντη: Ασθμαίνουσα οικοτεχνεία με γενετικό "προκαθορισμό"

 

Στα τέλη του 19^ου αιώνα υπάρχει μια εκτεταμένη αγροτική οικογενειακή δραστηριότητα σε όλη το γεωγραφικό πλάτος από τη Κίνα ως τη Γαλλία : η ανάπτυξη του μεταξοσκώληκα και η παραγωγή ( μεταμόρφωση)  του βόμβυκα, του κουκουλιού του μεταξοσκώληκα. Η τελική  παραγωγή του μεταξιού , της ίνας, είναι ήδη μια βιομηχανική δραστηριότητα που τροφοδοτείται από την πρώτη ύλη της «οικοτεχνίας» και έχει όλα τα χαρακτηριστικά του πρώιμου καπιταλισμού: υψηλή τεχνολογία της εποχής, συγκεντρωμένη εργατική τάξη . Καθόλου τυχαία ο Μαρξ ασχολείται με τα στατιστικά της βιομηχανίας μεταξιού και το σχετικά μεγαλύτερο αριθμό ασθενειών συγκρινόμενων με τον αντίστοιχο της θεμελιακής βιομηχανίας του βάμβακα.

Η οικοτεχνία του μεταξοσκώληκα και του βόμβυκα παρουσιάζει με τεράστια ποικιλία οικονομικών σχέσεων. Υπάρχουν οικογένειες που αγοράζουν τους σπόρους ( αυγά) και  μεγαλώνουν τα σκουλήκια και τους βόμβυκες τους οποίους πωλούν .
Οι πιο μικροί σηροτρόφοι μεγαλώνουν τα σκουλήκια και τους βόμβυκες, ξηραίνουν τους βόμβυκες έχοντας απλά χρησιμοποιήσει τους σπόρους που ανήκουν στον «έμπορο» . Η απόδοση των «σπόρων» έχει μια προσδιορισμένη τιμή  οπότε η αμοιβή της οικοτεχνίας γίνεται αν τελικά επιτύχει το προσδοκόμενα. Σε αυτή την μικρή αδύνατη σηροτροφία έχουμε μια πρώιμη εφαρμογή γενετικού ελέγχου που εφαρμόζεται σήμερα από τις πιο σύγχρονες εφαρμογές της βιοτεχνολογίας. Ο ιδιοκτήτης του γενετικού υλικού έχει μια «επιστημονική» πιστοποίηση του υλικού του και με αυτή ορίζει την συναλλαγή, ακριβώς όπως γίνεται με τις πιο σύγχρονές εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στην γεωργία.
Μελετώντας προσεκτικά την «Αλληλογραφία» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ανακαλύπτουμε πως η οικογένεια του πατρός Παπαδιαμάντη ασχολείται με την σηροτροφία στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο και υφίσταται τις οικονομικές μεταβολές.
Κατά το 1889 ο μικρότερος και μόνος ζωντανός αδελφός του Γιώργος  είναι στο Βόλο όπου απασχολείται σποραδικά και επιμελείται αγορές και προμήθειες της οικογένειας στην Σκιάθο. Από γράμμα του Αλέξανδρου το 1875 ( σ 62) συμπεραίνουμε πως ο Γιώργος είναι ατάσθαλος και χαρτοπαίκτης . Βέβαια ο ίδιος ο Γιώργος το 1889 γράφει στον πατέρα του ότι «ράπισε» κάποιον και φυλακίστηκε , επομένως ο ασταθής χαρακτήρας του έχει σοβαρές συνέπειες για τον ίδιο.
Στις δύο επιστολές του Γιώργου ανακαλύπτουμε όλη τη ρευστότητα που διέπουν την οικοτεχνία της σηροτροφίας.
Στην πρώτη περίπτωση ο έμπορος δεν πουλάει τον σπόρο αλλά τον εκχωρεί με ανταπόδοση 25% ( μετρούμενη επί των ξηρών βομβύκων) . Μια αρχή του σύγχρονου γενετικού ελέγχου εφαρμόζεται απολύτως.
Στην δεύτερη περίπτωση ο έμπορος απαιτεί όλη την  εγγυημένη απόδοση του «σπόρου» και όταν παραλαμβάνει τα ξηρά κουκούλια απειλεί με αγωγές την οικογένεια . Μπορούμε να συμπεράνουμε πως ο έμπορος έχει προπληρώσει την οικοτεχνία για την ανάπτυξη , την μεταμόρφωση και τη ξήρανση . Δεν προκύπτει ακριβώς πιο είναι αυτό το αντίτιμο.
Με βάση τα δεδομένα του 19^ου αιώνα , μπορούμε να συμπεράνουμε πως η οικογένεια στη Σκιάθο αποτελούμενη από τον ιερέα πατέρα, την πρεσβυτέρα και τις τρεις κόρες κάνει μια αρκετά σκληρή δουλειά  : πρέπει να εξασφαλίσει τα απαιτούμενα φύλλα μουριάς, να προφυλάξει τα σκουλήκια από ασθένειες, να ωριμάσει τα κουκούλια και τέλος να τα «φουρνήσει» . Μπορούμε να φανταστούμε και τον εξοπλισμό : τελάρα σε κατάλληλο σκιερό μέρος, και ένα στοιχειώδη ξηραντήρα. Πρόκειται για μια σκληρή και ανασφαλή εργασία.
Η οικογένεια Παπαδιαμάντη υφίσταται μια μοναδική συνθήκη: ασθμαίνουσα οικοτεχνία με «γενετικό προκαθορισμό».
 
ΥΣ : Περιδιάβασα χιαστί σχεδόν όλο το έργο του Παπαδιαμάντη , επί τροχάδην. Ομολογώ πως δεν βρήκα ούτε μια αναφορά σε μεταξοσκώληκα, σηροτροφία, ενώ το έργο αυτό βρίθει από οικονομικές αναφορές. Ή κάνω λάθος ή έχουμε μια ενδιαφέρουσα «απώθηση»
 
Info
Κ.Μαρξ . Το Κεφάλαιο Τόμος Πρώτος σ.307
Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη . Αλληλογραφία ( Δομός 1992) σ 199 σ202 σ203
 L’organisation sociale de la sériciculture ( σύνδεσμος)