Ο Μελισσοκόμος.Η κοινότητα.Η Ιστορία

Ο Αγγελόπουλος παρουσίασε τον Μελισσοκόμο  το 1986. Είδαμε μια ιδιαίτερη φιγούρα του Μαρτσέλο Μαστρογιάννι  , ένα κατάκοπο απογοητευμένο μεσήλικα ο οποίος ακολουθεί το παραδοσιακό δρόμο της ανθοφορίας για τα μελίσσια. Οι συνάδελφοι του μελισσοκόμοι είναι απογοητευμένοι και κλαυθμυρίζουν  ότι το επάγγελμα χανόταν.

Τριάντα χρόνια μετά ο αριθμός των μελισσοκόμων έχει πολλαπλασιαστεί , ο μέσος όρος ηλικίας είναι στο μισό, η παρακολούθηση των βιότοπων της ανθοφορίας είναι μια εκδρομική απόλαυση, ενώ στον περίγυρο βουίζουν διάφορα κονδύλια, προγράμματα και ελπίδες.

Ο μελισσοκόμος παραδόξως είναι σε αντίστροφη διάθεση από την εποχή του.     

Ο καταθλιμμένος μελισσοκόμος του Αγγελόπουλου παρουσιάστηκε σε μια εποχή Πασοκικής επέκτασης και ευφορίας ως ένα ερέθισμα αναστοχασμού σε ένα περιβάλλον αναδυόμενου εκτραχηλισμένου καταναλωτισμού. Αντίστροφα οι μελισσοκόμοι της  κρίσης κινούνται στον δικό τους μικρόκοσμο συγκρατημένης ευφορίας, στοχαστικής αισιοδοξίας ενώ ο περίγυρος του προέρχεται από μια ψυχική κάμψη και αφόρητη δυσφορία.

Είναι βέβαιο πως η διαβολική επιμέλεια του Αγγελόπουλου έβαλε επίτηδες στην  ταινία του  ένα τέλος εκτός μελισσοκομικής πραγματικότητας. Ο μελισσοκόμος βρίσκει τα μελίσσια του σε ένα σχεδόν άγονο βουνό, τα αναποδογυρίζει απελευθερώνει τις μέλισσες και αυτοκτονεί από τα τσιμπήματα τους. Τα μελίσσια δεν είναι ποτέ σε άγονα εδάφη , ο μέσος άνθρωπος μπορεί να αντέξει μέχρι και 450 παράλληλα τσιμπήματα, ενώ τα σποραδικά τσιμπήματα έχουν ιαματική δράση. Εξ’ αιτίας των σποραδικών τσιμπημάτων οι μελισσοκόμοι έχουν στατιστικά πολύ καλή υγεία , ελάχιστα χρόνια νοσήματα και μακροβιότητα. Το τέλος που επινόησε ο  Αγγελόπουλος δεν στέκεται με μελισσοκομικά κριτήρια. Εδώ που τα λέμε είχε και άλλες ενδιαφέρουσες δραματολογικές ακρότητες. Πριν ο μελισσοκόμος αφεθεί στα θανατηφόρα τσιμπήματα , έχει συνευρεθεί με μια «εγγονή» του  , μπροστά από την οθόνη ενός επαρχιακού σινεμά που παίζει Χίτσκοκ. Από το αφροδισιακό στο θανατηφόρο κέντρισμα μεσολαβούν μερικά δευτερόλεπτα φιλμικού χρόνου.

Οι νέες μελισσοκομικές κοινότητες της κρίσης έχουν ένα ενδιαφέρον οργανωτικό μοτίβο. Οι έμπειροι περιτριγυρίζονται από τους νέους τους ερασιτέχνες και ως γκουρού τους αποκαλύπτουν μια άπειρη συνέχεια «μυστικών». Από τους επαγγελματίες  των εκατοντάδων μελισσιών μέχρι τους νέους των πέντε μελισσιών υπάρχει ένα συνεχές διαφόρων στάσεων και προσδοκιών. Διάφορες μανίες και συνήθειες αποκαλύπτονται : έλξη από την μοναδική φυσιολογία του γλυκοφόρου εντόμου, έρωτας για την ανθοφορία και το βιολογικό κύκλο του τόπου, επιστημονικές έρευνες για νέα δεδομένα. Στο απόλυτο δυσδιάκριτο χώρο μεταξύ επιστήμης, έμπνευσης, εμπειρίας  , οργανικής τέχνης οι μελισσοκόμοι της κρίσης αναπτύσσονται συνεχώς. Τα αποτελέσματα δεν είναι ποτέ προδιαγεγραμμένα. Πολλοί εγκαταλείπουν στην μέση, άλλοι όμως μαγεύονται από την «μέλισσα» συνδυάζουν διάφορα επαγγέλματα, ενώ οι λιγότεροι αφήνουν ένα δύστροπο παρελθόν κυνηγώντας αποδόσεις.

Το μελίσσι άλλαξε μελισσοκόμο αλλά ξέρουμε ότι αυτός ακολουθείται από την μελισσική του κοινότητα.

Οι μέλισσες έχουν τον οργανικό τους κύκλο αλλά πολλές κυψέλες έχουν προβλήματα: άρρωστες μέλισσες, μερικές βασίλισσες δυσφορούν, ακατάστατη ανθοφορία , ασθενικές πτήσεις, επιθέσεις από σφήκες κλπ

Ο νέος μελισσοκόμος ελπίζει  πως η επερχόμενη αύξηση της παραγωγής προέρχεται από την νέα διαχείριση. Η μελισσοκομία όμως λέει ότι αν δούμε μια αύξηση της απόδοσης προέρχεται από ένα κύκλο δράσεων που ξεκίνησαν πολύ πριν. Είναι πιθανόν πως εν’ όψει άνοιξης μερικές άμεσες κινήσεις μπορούν να δώσουν  αποτελέσματα πχ μια αλλαγή τοποθεσίας, αλλά η διαχείριση θέλει υπομονή.

Το πρόβλημα είναι πως θα κινηθεί  μελισσική κοινότητα- αύρα του νέου μελισσοκόμου.  Ο μελισσοκόμος έχει πει λίγα αλλά έχει νεύσει σε πάρα πολλά. Μια τεράστια ποικιλία χειρονομιών νευμάτων και μορφασμών έχει συνοδεύσει την επίσημη αφήγηση. Με το all time classic τέχνασμα της συνεχούς επεξήγησης του «τι ακριβώς εννοούσα» θα περάσουμε πολλές δυσκολίες του νέου κύκλου ανθοφορίας. Έχω εμπιστοσύνη στην οργανική δυνατότητα του μελισσιού, στην καλή πρόθεση του μελισσοκόμου αλλά δεν ξέρω τι ακριβώς προσδοκά η μελισσική κοινότητα με τόσα πολλά νεύματα ένθεν κακείθεν.

Ο νέος μελισσοκόμος έχει μια ευκαιρία: να διαχειριστεί την παραδοξότητα της συγκυρίας του κύκλου του. Να εμπνευστεί από τους νέους μελισσοκόμους της κρίσης , που κινήθηκαν ενεργητικά «κόντρα» στην κρίση ως στάση, ως βίωμα και όχι μόνο  ως ρητορεία. Ένα από τα προβλήματα του είναι πως η θεωρητική του σκευή αναζητά ιστορική συνέχεια με τον μελισσοκόμο του Αγγελόπουλου. Αν δεν προσέξει πως στο φιλμικό σύμπαν του Αγγελόπουλου υπάρχουν μελισσοκομικές αστοχίες τότε θα εγκλωβιστεί μόνο στην ιστορία και στην «Ιστορία». Προσοχή Μελισσοκόμε στην ιστορία του Αγγελόπουλου ούτε η Μουρούζη δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον Μαστρογιάννι από το ακατανόητο δραματικό τέλος.  

  

Αποσπάσματα από το Μελισσοκόμο εδώ